44 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (druki nr 323 i 1056).

Poseł Sprawozdawca Agnieszka Hanajczyk:

    Pani Marszałek! Pani Minister! Panie i Panowie Posłowie! Co prawda jest późna godzina, ale do sprawozdania, które teraz mam zaszczyt przedstawić, chciałabym włączyć moje refleksje.

    Jest to poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych, druk nr 323. Króciutko tylko przypomnę, że ten projekt wpłynął do Sejmu 25 listopada 2011 r., 10 kwietnia 2012 r. został skierowany do pierwszego czytania do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, 16 sierpnia 2012 r. wpłynęło stanowisko rządu, a 23 stycznia 2013 r. odbyło się pierwsze czytanie w komisji.

    Patrzę na panią poseł Bańkowską, która w tym momencie weszła, ponieważ uprzedziła moje wystąpienie, mówiąc, że tutaj pani poseł też nie będzie szczególnie zadowolona, pewnie domyślając się, co będę chciała powiedzieć. Ja natomiast chciałabym powiedzieć, że choć upłynęło 2,5 roku od momentu posiedzenia komisji polityki społecznej, w czasie którego sporządzono sprawozdanie, mogę z podniesioną głową stać na tej mównicy i z pełną odpowiedzialnością mogę powiedzieć, że dużo wydarzyło się w dziedzinie polityki społecznej, świadczeń. W tym momencie chciałabym powiedzieć, przypomniało mi się bardzo barwne powiedzenie, które do osób zajmujących się polityką społeczną bardzo przemawia, powiedział to zresztą któryś z przedstawicieli Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, że państwo przypomina samochód, w którym gospodarka jest silnikiem, a polityka społeczna - hamulcem. Tyle tylko, że ten samochód sprawnie nie zadziała albo zaistnieje pewne niebezpieczeństwo, jeśli hamulce będą niesprawne. Tak też jest z polityką społeczną.

    Dzisiaj padło tu wiele, delikatnie mówiąc, zarzutów pod adresem podmiotów, które realizują politykę społeczną. Ale ja chcę powiedzieć, że od wielu, wielu lat zajmuję się polityką społeczną i widzę te zmiany. Mówiąc o tym ostatnim okresie, mam na myśli te dwa i pół roku. Za 3-4 miesiące większość z nas ponownie będzie się ubiegać o mandat. Wydaje mi się, że właśnie praca w komisji polityki społecznej powoduje, że możemy naprawdę z podniesioną głową wyjść do Polaków.

    Żeby krótko uargumentować swoją tezę, chcę powiedzieć, że nie ma takiej kwoty, która by spowodowała, że Polacy odpowiedzą: tak, jesteśmy zadowoleni, te świadczenia są wystarczające. Kryterium dochodowe, którego proces zmian jest wyznaczony, też pewnie nie będzie wystarczające. Widać to dokładnie na przykładzie wszelkiego rodzaju świadczeń, takich jak chociażby zasiłek pielęgnacyjny. W rozmowach często słyszę, że nie ma znaczenia to, czy ktoś dostawał 450 zł, czy będzie dostawał 1200 zł. I to jest problem.

    Chciałabym jeszcze nawiązać do procedowanego przedwczoraj projektu ustawy o świadczeniach rodzinnych, gdzie świadczenie rodzicielskie jest, wydawałoby się, dobrym świadczeniem, to 1000 zł. Ponieważ byłam sprawozdawcą komisji, otrzymałam e-maile, co ciekawe, od osób, które są ubezpieczone i dobrze zarabiają, że nie godzą się na to, żeby nie dostawać tego 1000 zł, bo ten 1000 zł im też się należy, bo też rodzą dzieci i nie mogą ponosić kary za to, że są bardziej przezorni, mają pracę, a ich zabezpieczenie finansowe jest lepsze. Poza tym też często odbieram takie e-maile: przecież my też się na to składamy, to jest z naszych podatków.

    Dlatego mówiąc o polityce społecznej i o solidarności społecznej, należy podchodzić do tego w sposób wyważony. Na pewno pojawią się tu informacje o biedzie, która jest. To fakt, że ta bieda jest. Ale zawsze będę się buntować, kiedy usłyszę o głodnych dzieciach, pomijam już te dziwne liczby, które są dziś podawane. Z tym się nie zgodzę. Rozmawiam o tym i wiem, że pieniądze z programu dożywiania dzieci są zwracane. W związku z tym to jest jakiś nasz problem.

    Wracając do meritum sprawy. Przedłożony projekt ustawy zawarty w druku nr 323 zakłada przyznanie rodzicom dziecka, opiekunowi prawnemu i opiekunowi faktycznemu dziecka świadczenia z tytułu niemożności pełnego lub częściowego wykorzystania odliczenia podatkowego, poza tym podniesienie kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń rodzinnych z 504 zł do 823 zł, a w przypadku gdy w rodzinie wychowywane jest dziecko niepełnosprawne - podniesienie wysokości kwoty świadczenia pielęgnacyjnego z 520 zł do 685 zł, zastąpienie dokonywanej co trzy lata weryfikacji świadczeń rodzinnych coroczną waloryzacją o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych. To tak w skrócie.

    Mija dwa i pół roku od dnia, w którym odbyło się posiedzenie tej naszej komisji. Przejrzałam stenogram i wiem, że pytałam wtedy przedstawiciela wnioskodawców, w tym przypadku panią poseł Bańkowską, gdzie należy szukać na to pieniędzy. Nie padła żadna odpowiedź, gdzie można te pieniądze znaleźć. Nie chciałbym teraz epatować... Tak naprawdę to, co od kilku lat udało się - oczywiście to jest moja ocena - tej koalicji zrobić, to łączyć oczekiwania wielu Polaków związane właśnie z rozwojem gospodarczym, to zresztą bardzo często widać na szczeblu samorządowym, z polityką rodzinną, z taką polityką, którą można ująć w określone ramy i która jest widoczna i odczuwalna. Aczkolwiek zgadzam się z tym, co wielokrotnie słyszę. Też podzielam tę opinię, że często ta pomoc jest niewystarczająca.

    Odniosę się do propozycji zawartych w projekcie ustawy w przedmiotowym druku i do tego, co mamy w chwili obecnej. Jeśli chodzi o propozycję przyznania rodzicom świadczenia z tytułu niemożności pełnego lub częściowego wykorzystania ulgi podatkowej, to w 2015 r. sposób korzystania z tej ulgi podatkowej na dzieci zmienił się na korzyść rodziców. Od 1 stycznia 2015 r. wprowadzono zwrot z urzędu skarbowego kwoty niewykorzystanej ulgi na dzieci, w tym dla blisko połowy rodzin wielodzietnych, których podatek był niższy od maksymalnego dopuszczalnego poziomu ulgi. Zwrot nie będzie mógł przekroczyć łącznej kwoty zapłaconych przez podatnika składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Mechanizm ten miał już zastosowanie w tym roku przy rozliczaniu zeznań podatkowych za 2014 r. Szacuje się, że na to dodatkowe wsparcie w postaci zmienionej ulgi od 2015 r. może liczyć ponad milion rodzin, w których wychowuje się ok. 2 mln dzieci. Wydatki budżetu państwa na powyższe rozwiązanie to ok. 1 mld zł. Propozycja podniesienia kryterium dochodowego z kwoty 504 zł na osobę w rodzinie również jest nieaktualna. Kryterium dochodowe uprawniające do świadczeń rodzinnych podwyższono w dwóch etapach. Kwoty kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń rodzinnych od dnia 1 listopada 2012 r. wynosiły 539 zł netto na osobę w rodzinie i 623 zł netto na osobę w rodzinie z niepełnosprawnym dzieckiem (poprzednio były to odpowiednio kwoty 504 i 583 zł). Od 1 listopada 2014 r. nastąpił drugi etap wzrostu kwot kryteriów dochodowych do wysokości 574 zł na osobę w rodzinie i 664 zł na osobę dla rodzin z dzieckiem niepełnosprawnym. W 2014 r. na wypłatę świadczeń rodzinnych, świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz zasiłków dla opiekunów uruchomiono z budżetu państwa 10,2 mld zł. W roku bieżącym rząd dokonuje kolejnej ustawowej weryfikacji świadczeń rodzinnych, również dwuetapowo. Podkreślenia wymaga, że tegoroczna weryfikacja obejmie nie tylko kryteria dochodowe uprawniające do świadczeń rodzinnych, ale również wysokość tych świadczeń. Jest to najpoważniejsza i najbardziej znacząca weryfikacja tych świadczeń od początku obowiązywania ustawy o świadczeniach rodzinnych. Zgodnie z przygotowanym projektem rozporządzenia Rady Ministrów wartość kryterium dochodowego uprawniającego do zasiłku rodzinnego została podniesiona do wysokości 754 zł na osobę w rodzinie, czyli jest to wzrost o 31,4%, o 180 zł, oraz 844 zł - wzrost o 180 zł, czyli o 27% - dla rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym. Podwyższenie kryterium dochodowego rozłożone będzie na dwa etapy: od 1 listopada 2015 r. wzrost o 100 zł, w drugim etapie, tj. od 1 listopada 2017 r., wzrost o 80 zł zarówno przy kryterium ogólnym, jak i dla rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym. Weryfikacja zakłada również zwiększenie wysokości kwot zasiłków rodzinnych i dodatków do zasiłku rodzinnego.

    Jednocześnie zwracam uwagę na dwa bardzo ważne rozwiązania dotyczące świadczeń rodzinnych, które wejdą w życie od 1 stycznia 2016 r., wynikające z programu rządu zaprezentowanego w exposé pani premier Ewy Kopacz. Mam tu na myśli mianowicie zasadę ˝złotówka za złotówkę˝, która zakłada, że przekroczenie progu dochodowego uprawniającego do świadczeń rodzinnych przez rodzinę ubiegającą się o zasiłek rodzinny wraz z dodatkami nie będzie oznaczać wykluczenia jej z systemu świadczeń rodzinnych, ale taka rodzina będzie mogła otrzymać świadczenie, o które się ubiega, pomniejszone o kwotę przekroczenia kryterium dochodowego, i drugie rozwiązanie, nowe świadczenie rodzinne, o którym już nie będę mówiła, wczoraj rozmawialiśmy o tym, czyli świadczenie rodzicielskie.

    Również propozycja podniesienia wysokości świadczenia pielęgnacyjnego z 520 zł do 685 zł straciła na aktualności - proces systematycznego podwyższania wysokości świadczenia pielęgnacyjnego został uruchomiony już w 2014 r. Aktualna wysokość świadczenia pielęgnacyjnego wynosi już 1200 zł miesięcznie, czyli dwa razy więcej niż propozycja zawarta w projekcie. Od 1 stycznia 2016 r. świadczenie pielęgnacyjne będzie wynosić już 1300 zł miesięcznie, a od 1 stycznia 2017 r. wysokość świadczenia pielęgnacyjnego będzie podlegać corocznej waloryzacji polegającej na corocznym wzroście wysokości tego świadczenia o procentowy wskaźnik, o jaki zwiększać się będzie minimalne wynagrodzenie za pracę.

    Nie będę już omawiała weryfikacji wysokości zasiłków rodzinnych i dodatków do zasiłku rodzinnego, jaka będzie dokonywana w 2015 r. Chcę tylko powiedzieć, że przed przyjściem na tę salę - nie powiem, którą stację telewizyjną oglądałam, nie chcę uprawiać kryptoreklamy - usłyszałam wypowiedź, że w polityce prorodzinnej, bo to była właśnie audycja na temat polityki prorodzinnej, absolutnie nie wydarzyło się nic przez ostatnie lata. I nie chcę mówić o czymś takim, że będziemy znowu wracać do tego, że polityka prorodzinna jest kompletnym niewypałem, że Polska jest w ruinie. Chciałabym tylko, by przynajmniej spróbować pomyśleć i żeby cieszyć się z tego, co nam udało się zrobić. Naprawdę ktoś, kto się zajmuje polityką społeczną, wie, że zawsze to będą niewystarczające środki. Ale to jest taka rozmowa, jaką dzisiaj usłyszałam, o tym, że jest bezrobocie. Na to ktoś odpowiada: ale jest dobrze, bo miesiąc do miesiąca spadło bodajże z 11,4 czy 11,6 do 10,8. Wtedy drugi mówi, że to nie ma znaczenia. To ma znaczenie. Tak samo ma znaczenie to wszystko, co udało się zrealizować. I to, co dla mnie jest najważniejsze, co często próbuję zaszczepić w rozmowach z samorządowcami - rewelacyjną rzeczą jest to, co jest w naszych realiach dosyć trudne, łączenie rozwoju cywilizacyjnego, gospodarczego, którego też oczekuje od nas wielu Polaków, z polityką społeczną, z polityką rodzinną. Ja takie zmiany widzę, wielu zresztą podopiecznych, których znam od wielu lat, też to widzi, też mówią oni o konkretnych liczbach. I bardzo dziękuję ministerstwu za taką politykę. Myślę, że został zrobiony kawał dobrej roboty. Dziękuję bardzo.

    Wicemarszałek Wanda Nowicka:

    Dziękuję, pani posłanko.

    Poseł Sprawozdawca Agnieszka Hanajczyk:

    Przepraszam, jeszcze tylko jedno zdanie. Oczywiście w imieniu komisji polityki społecznej rekomenduję odrzucenie przedłożonego projektu.