10 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (druki nr 3335 i 3528).

Poseł Sprawozdawca Agnieszka Hanajczyk:

    Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Komisji Polityki Społecznej i Rodziny przedstawić sprawozdanie komisji w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw. Ten projekt zawarty jest w druku nr 3335.

    Przypomnę historię procedowanego projektu. Wpłynął on do Sejmu 16 kwietnia. Pierwsze czytanie odbyło się na sali plenarnej 14 maja. Następnie projekt został skierowany do komisji, a później do podkomisji nadzwyczajnej, którą miałam zaszczyt kierować.

    Jaki problem został poddany dyskusji w związku z drukiem nr 3335? Najkrócej można powiedzieć, że były to kwestie braku uprawnień do świadczeń macierzyńskich m.in. matek bezrobotnych, studentek, osób pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych, nieobjętych dobrowolnym ubezpieczeniem społecznym. Przypomnę, że obecnie prawo do otrzymania zasiłku macierzyńskiego przysługuje przez 52 tygodnie, to jest 12 miesięcy, a w przypadku ciąży mnogiej - nawet przez 71 tygodni po urodzeniu dzieci. Prawo to przysługuje co do zasady jedynie rodzicom, którzy pracują i są ubezpieczeni z tytułu choroby i macierzyństwa. Zmiany, które Wysoka Izba wprowadziła w 2013 r., stawiają Polskę w europejskiej czołówce. W Danii i Finlandii urlop wynosi 32 tygodnie, a w Norwegii - 47. Dłużej niż Polacy z dziećmi po ich narodzinach mogą zostać tylko Szwedzi. Z dłuższych urlopów korzystać mogą nie tylko rodzice zatrudnieni na etatach, ale i wszyscy, którzy opłacają skłaski na ubezpieczenie chorobowe, czyli także pracujący na podstawie umów zlecenia i przedsiębiorcy.

    Zmiany w polityce rodzinnej zaczynają przynosić pierwsze wymierne efekty. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2014 r. w Polsce urodziło się około 6 tys. dzieci więcej niż w roku 2013.

    Kolejnym krokiem w polityce rodzinnej jest wsparcie tych rodziców, którzy dotychczas ze świadczeń rodzicielskich korzystać nie mogli. Procedowane zmiany w ustawie o świadczeniach rodzinnych przewidują, że 1000 zł co miesiąc przez pierwszych 12 miesięcy życia dziecka otrzymają osoby, które poszukują pracy, studentki, uczennice, wszyscy ci, którzy wykonują umowę o dzieło, ubezpieczeni w KRUS rolnicy. To rzesza około 125 tys. osób. Tymi nowymi rozwiązaniami rodzice zostaną objęci co do zasady od 1 stycznia 2016 r. Rodzice dzieci, które urodzą się w tym roku, będą mogli skorzystać ze świadczenia rodzicielskiego proporcjonalnie do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia. Zasiłek macierzyński dla tych, którym nie przysługuje urlop rodzicielski lub macierzyński, nie będzie niższy niż 1000 zł. Oczywiście to świadczenie będzie proporcjonalnie dłużej wypłacane w przypadku ciąży i porodów mnogich, tak jak w przypadku urlopów rodzicielskich. Około 124,5 tys. osób skorzysta z nowego świadczenia rodzicielskiego lub świadczenia w podwyższonej wysokości, z tego ponad 74 tys. osób to osoby nieubezpieczone, a około 50 tys. osób to osoby ubezpieczone w KRUS i ZUS, którym niższe świadczenie macierzyńskie zostanie podwyższone do wysokości świadczenia rodzicielskiego, czyli do 1000 zł. Ponadto 1300 osób bezrobotnych skorzysta z nowego świadczenia rodzicielskiego.

    Jakie są koszty proponowanych rozwiązań? Na kwotę 1 251 600 tys. zł składają się prawie 893 mln, przeznaczone na zasiłki dla nieubezpieczonych, do tego dochodzi 128,2 mln z tytułu wyrównania zasiłków w ZUS, 223,2 mln to 60% świadczeń KRUS-owskich, 4 mln zł to wyrównanie dla bezrobotnych. Do tej kwoty należy jeszcze dodać koszty obsługi, które wynoszą 3,3 mln zł.

    Teraz chciałabym krótko omówić poprawki, które zostały wprowadzone do projektu rządowego. Zresztą poprawki te, poza jedną, która została przyjęta -powiem o niej potem - w Komisji Polityki Społecznej, dziewięć poprawek, zostały przyjęte w podkomisji, zresztą jednomyślnie.

    Pierwszą poprawką, którą chciałabym omówić, jest poprawka dająca możliwość ustalenia faktycznej sytuacji dochodowej rodziny, która utraciła dochód z tytułu niepobierania renty przyznanej w związku z przekazaniem lub dzierżawą gospodarstwa rolnego. Kolejna zmiana dotyczy osób samotnie wychowujących dziecko, które rezygnują z zasiłku macierzyńskiego. Zgodnie z propozycją członków podkomisji w takiej sytuacji samotnemu rodzicowi będzie przysługiwać świadczenie rodzicielskie. Proponowana zmiana znosi oczywistą nierówność wynikającą z pierwotnego brzmienia przepisu w przedłożonym projekcie. Inna zmiana precyzuje art. 17 ust. 9, określając w sposób jednoznaczny, że w związku z wychowaniem tego samego dziecka czy opieką nad nim z budżetu państwa przysługuje jedno świadczenie opiekuńcze. Dokonaliśmy także zmiany art. 1 pkt 7 w dodanym art. 27 ust. 5. W sposób jasny zostało wskazane, że chodzi o zbieg co najmniej dwóch świadczeń, a nie wszystkich świadczeń. Ponadto doprecyzowaliśmy kwestię kosztów obsługi. Uzupełnione zostały zmiany w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, aby zapobiec możliwości pozbawienia przez starostę ojca dziecka statusu bezrobotnego.

    Aby dać gminom możliwość - zresztą był to postulat gmin - zatrudniania dziennych opiekunów w oparciu o umową o pracę, proponuje się - mówiłam o tych rozwiązaniach - aby opiekunowie dzienni zamiast na podstawie umowy zlecenia mogli być zatrudniani na podstawie umowy o pracę. Ta propozycja została przyjęta na posiedzeniu komisji. Jest też taka propozycja, żeby akurat ta zmiana weszła 14 dni po ogłoszeniu ustawy. Ponadto ta poprawka przewiduje, że wprowadzone na posiedzeniu podkomisji zmiany dotyczące utraty dochodów z rent rolniczych otrzymywanych w związku z przekazaniem gospodarstwa rolnego wejdą w życie również po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Biorąc pod uwagę, że zmiany te mogą korzystnie wpłynąć na sytuację osób ubiegających się o świadczenia rodzinne, zasadne jest, aby zmiany te mogły być zastosowane już w najbliższym okresie zasiłkowym. Te zmiany, o których mówię, to są zmiany zawarte w dodanym art. 16a.

    Pragnę zauważyć, że omawiany projekt jest kolejnym rozwiązaniem tworzącym lepsze warunki do funkcjonowania polskich rodzin. W ostatnich latach wprowadziliśmy rozwiązania, którymi naprawdę możemy się pochwalić. Program ˝Maluch˝ to program, który umożliwia godzenie życia zawodowego z życiem rodzinnym. Zmieniliśmy także podejście do polityki podatkowej wobec rodzin wielodzietnych wymagających największego wsparcia. Karta Dużej Rodziny to program wsparcia dla rodzin wielodzietnych, który z jednej strony daje możliwość ulgi finansowej, jeśli chodzi o różne usługi i produkty, a z drugiej pokazuje wartość wielodzietnej rodziny, która zapewnia Polsce bezpieczeństwo demograficzne. Można by rzec, że rewolucja w polityce rodzinnej to wprowadzenie urlopów rodzicielskich. To rozwiązanie spowodowało, że w sposób oczywisty jesteśmy w czołówce europejskiej pod względem liczby miesięcy płatnej opieki nad dzieckiem w pierwszym roku życia dziecka.

    Projekt ustawy zawarty w druku nr 3335 jest komplementarną częścią rozwiązań w sferze polityki społecznej. Ta polityka naprawdę nabiera kształtu systemowego, kompleksowego. To jest kolejny krok, który niewątpliwie cieszy nas, parlamentarzystów, ale również rodzinę. To wielki krok wzmacniający polską rodzinę i niewątpliwie krok, który zasługuje na akceptację Wysokiej Izby. Z radością - mam ten ogromny zaszczyt jako przewodnicząca podkomisji - rekomenduję w imieniu Komisji Polityki Społecznej i Rodziny przyjęcie projektu, który jest zawarty w druku nr 3335. Dziękuję bardzo. (Oklaski)