14 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o rządowym projekcie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnej informacji prawnej oraz edukacji prawnej społeczeństwa (druki nr 3338 i 3514).

Poseł Sprawozdawca Robert Maciaszek:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o rządowym projekcie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnej informacji prawnej oraz edukacji prawnej społeczeństwa.

    Specjalnie powołana podkomisja gruntownie rozpatrzyła przedstawiony przez rząd projekt ustawy. W trakcie prac podkomisji, a następnie na wspólnym posiedzeniu Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej wprowadzono do rządowego projektu zmiany polegające przede wszystkim na usunięciu z rządowego projektu rozdziału dotyczącego nieodpłatnej informacji prawnej. Wynikało to z faktu, że w trakcie prac podkomisji posłowie sugerowali, że lepiej by było, gdyby taka informacja prawna była realizowana w formie dostępnej strony internetowej, na której znajdowałaby się informacja o adresach punktów świadczących nieodpłatną pomoc prawną i która zawierałaby bazę aktów prawnych, w których obywatele mogą znaleźć rozwiązania swoich problemów, czy też wzory pism procesowych. Taki miał być cel informacji prawnej realizowanej przez infolinię telefoniczną. W trakcie prac podkomisji zostaliśmy poinformowani, że w Ministerstwie Sprawiedliwości trwają teraz prace nad dwoma projektami, które mają na celu uruchomienie strony internetowej, która tego typu zadania może śmiało realizować już od 1 stycznia 2016 r. Przesądziło to o usunięciu tego rozdziału z projektu ustawy.

    Bardzo ważna zmiana została wprowadzona również w zakresie podmiotowym, czyli w zakresie tych osób, którym nieodpłatna pomoc prawna będzie przysługiwała. Na wspólnym posiedzeniu komisji przyjęto w sprawozdaniu zapis, że nieodpłatna pomoc prawna obejmie swoim zakresem wszystkie osoby do ukończenia 26. roku życia oraz seniorów od ukończenia 65. roku życia. Jest to spora zmiana. Po tych zmianach w liczbach bezwzględnych zakres podmiotowy ustawy obejmie ponad 16 mln osób. Wprowadzamy dzięki temu rzeczywiście powszechny system przedsądowej bezpłatnej pomocy prawnej. Do tej pory takiego systemu finansowanego z budżetu państwa nie było. To było głównie realizowane przez organizacje pozarządowe.

    Ze zmian wprowadzonych do rządowego projektu w trakcie prac podkomisji sejmowych i przyjętych w sprawozdaniu na wspólnym posiedzeniu komisji należy jeszcze wymienić edukację prawną czy też możliwość prowadzenia edukacji prawnej, co zostało poszerzone zarówno o samorządy zawodowe adwokatów, radców prawnych, jak i inne samorządy prawnicze, a także uczelnie kształcące na kierunku prawo.

    Bez zmian pozostała zasada, iż nieodpłatnej pomocy prawnej mają udzielać osobiście adwokaci lub radcowie prawni, a także ich zastępcy. To też zostało w projekcie dość wyraźnie określone. Ich zastępcami mogą być tylko i wyłącznie adwokaci lub radcowie prawni. Tylko i wyłącznie w szczególnie uzasadnionych przypadkach adwokata może zastąpić upoważniony przez niego aplikant adwokacki, a radcę prawnego - upoważniony przez niego aplikant radcowski.

    To są najważniejsze zmiany wprowadzone do rządowego projektu ustawy.

    Pozostałe zapisy projektu ustawy, czyli te dotyczące 1524 punktów na terenie całego kraju, w każdym powiecie, pozostają bez zmian. Zapis o współudziale i o współpracy samorządu zawodowego adwokatów i radców prawnych z samorządem terytorialnym, ponieważ będzie to zadanie zlecane staroście, pozostaje bez zmian.

    Organizacje pozarządowe mają prawo startować w konkursach i obsługiwać połowę tych punktów, czyli połowę 1524 punktów, w całym kraju. W przypadku zlecenia prowadzenia punktu nieodpłatnej pomocy prawnej organizacji pozarządowej pomoc prawną w tym punkcie będzie mógł świadczyć oprócz adwokata i radcy prawnego także doradca podatkowy lub magister prawa z co najmniej trzyletnim doświadczeniem w udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej. W tym zakresie nie ma zmian w stosunku do rządowego projektu.

    Wysoka Izbo! Panie Marszałku! Mając na uwadze powyższe, w imieniu Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej wnoszę o przyjęcie projektu zawartego w sprawozdaniu. Dziękuję. (Oklaski)