7 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie ustawy o muzeach (druki nr 3112 i 3371).

Poseł Tadeusz Iwiński:

    Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! To jest wprawdzie głównie porządkujący, ale istotny projekt z obszaru szeroko rozumianej kultury materialnej, częściowo też niematerialnej, który dwa lata temu wniosła grupa posłów koalicji rządowej, czyli Platformy Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego. Ten projekt jest nowelizacją ustawy z lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, a także znacznie starszej ustawy o muzeach, która jest z listopada 1996 r.

    W obszernym dziewięciostronicowym uzasadnieniu słusznie nawiązuje się do unormowań zawartych w konstytucji. Mówię to też jako człowiek, który przez 4 lata był w Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego. Chodzi mianowicie o art. 5 i 6, zgodnie z którymi Rzeczpospolita strzeże dziedzictwa narodowego i zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju, a także stwarza warunki upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego, jego trwania i rozwoju. Chodzi także o art. 73, który zapewnia każdemu wolność korzystania z dóbr kultury.

    Bardzo szeroko poprzedniczki i poprzednicy omawiali poszczególne rozwiązania i propozycje, których jest bardzo dużo. Chodzi o dotychczasowe cztery formy ochrony zabytków: wpis do rejestru zabytków, uznanie za pomnik historii, utworzenie parku kulturowego i ustalenie lokalizacji w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku jego braku, podjęcie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego itd. Te wszystkie cztery formy dotyczą zabytków nieruchomych. Zabytków ruchomych dotyczy tylko wpis do rejestru zabytków. Akcentowano, że łącznie jest ponad 300 tys. zabytków, jeżeli chodzi o te dwa rodzaje.

    To, czego mi tu brakuje, powiem szczerze - nikt do tego nie nawiązywał, nie mówiła o tym również pani sprawozdawczyni - dotyczy tego, jak Lista Skarbów Dziedzictwa ma się do ustaleń, modeli UNESCO, czyli Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Nauki, Edukacji i Kultury. Czy jest to polska propozycja, jeżeli chodzi o to rozwiązanie, czy jest to propozycja standardowa? Bardzo często chcemy wynaleźć i wymyślić coś, co dawno zostało zrobione. Sekretarzem generalnym UNESCO jest teraz Bułgarka, więc z naszego kręgu kulturowego. To jest pewne moje zastrzeżenie, jeżeli chodzi o tę niejasność.

    Po wtóre, jeden z kolegów mówił wcześniej, że niewątpliwie słabością tego projektu jest brak definicji w przypadku rozmaitych sporów, jeżeli chodzi o to, co to jest skarb dziedzictwa. Chodzi o wszystkie inne dalsze rozstrzygnięcia w związku z decyzją ministra właściwego ds. kultury i ochrony dziedzictwa narodowego dotyczącą wpisania na listę. Notabene stąd słabość pewnych zapisów, moim zdaniem. Dodaje się art. 37a, w którym formułuje się obowiązki związane z przechowywaniem i przewożeniem zabytków wpisanych na listę i mówi się o tym, że będą akty wykonawcze, czyli rozporządzenia, do których wydania zobowiązany będzie minister właściwy. Później mówi się o nowym przewidzianym mechanizmie pomocy finansowej ze środków publicznych. W tej materii też ma być wydane rozporządzenie, a nie ma określonego czasu, maksymalnego czasu przewidzianego na wydanie takich rozporządzeń. To jest w ogóle pięta achillesowa naszego systemu prawnego, często ustawy nie wchodzą w życie, bo nie ma do nich żadnych rozporządzeń. Więc musimy się nauczyć, że to jest standard przy innych rozstrzygnięciach. Tak że poza tym nie mam szczególnych uwag, choć np. co do tego, że znowelizowany art. 38 zobowiązuje wojewódzkich konserwatorów zabytków do kontrolowania stanu zabytków wpisanych na listę co najmniej raz na dwa lata, można się spierać, ale kwestie wystawiennicze są dość realistycznie potraktowane, wspominałem też o zmianach w systemie finansowania opieki nad zabytkami.

    Reasumując, chciałbym w imieniu Klubu Poselskiego SLD poprzeć tę ustawę, ale zaznaczam, że być może będzie ona wymagała doprecyzowania, dalszego doprecyzowania w tym kontekście, o którym mówiłem, czyli odniesienia do międzynarodowych rozwiązań (Dzwonek), być może trzeba ją będzie niedługo znowelizować ze względu na jasne ustalenie ram czasowych dla niezbędnych rozporządzeń. Dziękuję bardzo.