14 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (druki nr 2957 i 3043).

Poseł Marzena Dorota Wróbel:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ten projekt ustawy o systemie oświaty powstał w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, który zawetował fakt, iż tak ważne zapisy jak te, które dotyczą klasyfikowania, promowania, oceniania uczniów, a także sposobu organizacji egzaminów zewnętrznych, że te regulacje znajdują się w rozporządzeniu, a nie w ustawie, i nakazał wprowadzić te zapisy do aktu nadrzędnego. Ale Ministerstwo Edukacji Narodowej postąpiło tak jak zwykle, tzn. wybrało drogę najmniejszego oporu, i w sposób zupełnie bezrefleksyjny tym razem całą czy niemal całą materię rozporządzenia wpisało do ustawy. Zgadzam się z przedmówcami, że jest to być może kolejne naruszenie konstytucji, bo te dwa porządki, czyli rozwiązania szczegółowe i rozwiązania ogólne, są pomieszane. Jeśli trzeba będzie coś zmienić w systemie oceniania czy klasyfikowania uczniów, to po raz kolejny będziemy musieli zmieniać akt nadrzędny, a nie rozporządzenie, co byłoby znacznie łatwiejsze.

    Przy okazji regulacji związanych z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego ministerstwo zrobiło pewnie naradę i burzę mózgów i postanowiło uzupełnić ten akt prawny o te elementy, które w wyniku tej burzy mózgów przypomniały się ministerstwu. W wyniku tego wolnego strumienia świadomości znowu mamy do czynienia z całym szeregiem propozycji legislacyjnych, które są generalnie oderwane od całości i niespójne. Dotyczy to zwłaszcza tych regulacji, które są związane ze sposobem sprawowania nadzoru pedagogicznego czy Kartą Nauczyciela.

    Jeśli mówimy o nadzorze pedagogicznym, to w całym środowisku od kilku lat podnosi się kwestię, że ta materia powinna być uregulowana w sposób zasadniczy, całościowy, a nie fragmentaryczny i chaotyczny, a niestety w tym projekcie mamy do czynienia z takim rozwiązaniem. Myślę, że te zapisy, które tutaj są i dotyczą nadzoru pedagogicznego, będą jedynie zupełnie niepotrzebnie denerwowały środowisko nauczycielskie, bo są one przejawem braku zaufania.

    Tymczasem myślę, że Biuro Analiz Sejmowych dość trafnie wytypowało, co jest podstawowym problemem, jeśli idzie o nadzór pedagogiczny, i sformułowało pytanie, które pozwolę sobie przytoczyć: Czy ewaluacja, która jest jedną z form sprawowania nadzoru pedagogicznego obok kontroli i wspomagania, ma być inspiracją do rozwoju czy też narzędziem rozliczania szkół z efektów edukacyjnych? BAS stwierdza, że dwa cele: rozwój i rozliczanie, wymagają różnych podejść, procedur i różnego poziomu zaufania. W Polsce próbujemy realizować je równocześnie, ale możemy się domyślać, że nie jest to możliwe w rzeczywistości.

    To prawda, że kuratorowi oświaty odebrano cały szereg kompetencji stanowiących. Cieszę się z poprawki, którą zgłosił pan poseł Ostrowski, bo ona oczywiście zasługuje na poparcie. Rozwiązaniem problemów nadzoru pedagogicznego nie jest to, co proponuje się w materii tej ustawy, a mianowicie regulacja dotycząca tego, że wizytator bez uprzedniego powiadomienia dyrektora szkoły będzie mógł wchodzić na każde zajęcia dydaktyczne prowadzone przez szkołę. Znowu będziemy mieli do czynienia z sytuacją zaskoczeniówek. To jest koniec dobrego, miękkiego nadzoru pedagogicznego, nadzoru wspomagającego, który się do tej pory sprawdzał.

    Pani Minister! Doświadczony wizytator, doświadczony dyrektor i tak jest w stanie ocenić każdą jednostkę dydaktyczną, niezależnie od tego, czy poinformował nauczyciela, że ta jednostka będzie wizytowana, czy też nie. Po prostu ma takie narzędzia, wiedzę i doświadczenie, że jest w stanie to zrobić. Stwarzanie atmosfery niepewności nikomu tutaj nie służy, ale wprowadza jedynie nerwową atmosferę.

    Na kolejny problem zwrócił uwagę pan poseł Sprawka. Ten problem dotyczy art. 64, to jest zmiana 47. (Dzwonek) omawianej ustawy. Z podstawowych form działalności dydaktyczno-wychowawczej wyrugowane zostały takie przedmioty jak etyka, religia czy WDŻ - wiedza o życiu człowieka, przepraszam, wychowanie do życia w rodzinie. Zastanawiające jest to, że przedmioty, które wiążą się z budowaniem całego systemu aksjologicznego, systemu etycznego, zostały wyrugowane z podstawowych form. Przypominam, że szkoła nie tylko uczy, ale i wychowuje, nie tylko przekazuje wiedzę, ale także powinna wychowywać.

    Na koniec zgodzę się z opinią, która jest także powieleniem opinii BAS-u, że ustawa o systemie oświaty była już tyle razy zmieniana, iż jest kompletnie nieczytelna nie tylko dla dyrektorów szkół czy nauczycieli, ale także dla samych prawników. I to przyznają prawnicy. Proszę sobie teraz wyobrazić młodego dyrektora, który rozpoczyna pracę w szkole i na przykład nie ma zastępców. On nie jest w stanie poradzić sobie z tym aktem prawnym, który przypomina klasyczną ustawę śmieciową. Niestety jest to niemożliwe.

    Na koniec chciałabym jeszcze dodać, że podzielam obawy związków zawodowych związane z regulacjami, które mają rozhuśtać zapisy Karty Nauczyciela. To, co proponuje ministerstwo, to groźny precedens. A chodzi o to, aby można było zatrudniać nauczycieli nie na podstawie Karty Nauczyciela, a na podstawie Kodeksu pracy, wtedy kiedy dane zajęcia będą finansowane ze środków Unii Europejskiej. To jest pierwszy wyłom do tego, żeby generalnie zniszczyć regulacje związane z Kartą Nauczyciela, wyłom niezwykle groźny.

    Tak więc oczywiście ten projekt ustawy ma tyle wad, że trudno rekomendować jego poparcie. Dziękuję.