15 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 2012 roku (druk nr 1462) wraz z opinią Komisji do Spraw Kontroli Państwowej (druk nr 1556).

Poseł Marek Domaracki:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Prezesie! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Ruch Palikota w sprawie sprawozdania z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 2012 r., druki nr 1462 i 1556.

    18,7 mld zł to finansowa skala nieprawidłowości wykryta przez Najwyższą Izbę Kontroli w instytucjach państwowych w 2012 r., 15,8 mln zł to finansowe skutki nieprawidłowości na szkodę budżetów Wspólnot Europejskich. Nigdy wcześniej nie wykryto tak dużych strat dotyczących pieniędzy podatników i błędów w ich wydawaniu. NIK złożyła 136 zawiadomień do organów powołanych do ścigania przestępstw i wykroczeń oraz 182 zawiadomienia do rzeczników dyscypliny finansów publicznych o podejrzeniu naruszenia dyscypliny finansów publicznych przez 204 osoby. W tej sumie 18,7 mld zł 14,7 mld zł stanowią tzw. sprawozdawcze skutki nieprawidłowości, przez które NIK rozumie różnego rodzaju błędy w księgach rachunkowych. 1,7 mld zł to kwota wydana niezgodnie z prawem. Pozostałe środki zostały zmarnowane w wyniku niegospodarności, między innymi niepotrzebnych zakupów i zawyżonych cen.

    Wysoka Izbo! Jedną z dziedzin najgorzej wypadających w kontrolach jest ochrona zdrowia. Co trzeci szpital nie wykorzystywał odpowiednio sprzętu zakupionego dzięki środkom z Unii Europejskiej. Niedbale przygotowane projekty, zamawianie sprzętu, do którego nie ma odpowiednio wykwalifikowanych pracowników, spowodowały, że zamiast oczekiwanej poprawy doszło nawet do pogorszenia sytuacji finansowej niektórych szpitali. Dramatycznie jest również w szpitalach specjalistycznych. Brak nadzoru ze strony ministerstwa i błędy w zarządzaniu placówką doprowadziły na skraj bankructwa chociażby Centrum Zdrowia Dziecka. Narodowy Fundusz Zdrowia z kolei nie sprawdza często jakości usług medycznych, za które przecież płaci. Kontrole przeprowadzane są średnio co 12 lat. Proszę państwa, to jest skandal. Narodowy Fundusz Zdrowia łamie de facto własne regulacje, nie mówiąc już, że naraża nasze zdrowie, pacjentów.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! NIK przyjrzał się również funkcjonowaniu PKP. Nieprawidłowości w spółce PKP PLK dotyczą kwoty blisko 166 mln zł. W zakresie realizacji inwestycji infrastrukturalnych zbadane przez NIK zadania wykonywane były nieterminowo, niegospodarnie, nielegalnie, o zgrozo, i nierzetelnie, jak napisano w sprawozdaniu. Kontrole wykazały również zagrożenie dla bezpieczeństwa pasażerów. Usuwanie awarii trwa nawet 2 lata, a na 60% linii pociągi jeżdżą wolniej. Jak zauważa NIK, kolej to nie jest jedyny słaby punkt polskiej infrastruktury. W dalszym ciągu w resorcie tym rozstrzyga się przetargi głównie w oparciu o oferowaną cenę. Doprowadza to do serii upadłości firm, które oferowały cenę poniżej kosztów wykonania inwestycji. Konsekwencją tego jest wiele niedokończonych dróg, a podwykonawcy dużych firm zostali doprowadzeni do upadłości. Pamiętamy przecież skandal z firmą Covec, która po rezygnacji pozostawiła u polskich podwykonawców 117 mln zł długu, a warty wówczas 756 mln zł kontrakt oddano bez jakiegokolwiek przetargu stojącym na skraju bankructwa Dolnośląskim Surowcom Skalnym. Firma oczywiście upadła, a z naszych podatków po raz kolejny musimy zapłacić oszukanym przedsiębiorcom budującym drogi.

    Wysoka Izbo! Najwyższa Izba Kontroli skontrolowała również funkcjonowanie państwa w zakresie ochrony środowiska, mieszkalnictwa, szkolnictwa, ochrony socjalnej, obronności, sprawiedliwości i bezpieczeństwa wewnętrznego. Nawet w tym ostatnim resorcie, Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, są problemy. Jak podaje NIK, policja lekką ręką wydaje miliony złotych na różne niepotrzebne z punktu widzenia zwykłego policjanta projekty. Tak jest chociażby w przypadku projektu e-Posterunek. Miał on odciążyć policjantów, poprawić i przyspieszyć obieg dokumentacji. Wydano 20 mln zł? Wydano. Działa? System do dnia dzisiejszego leży w szafie i nie funkcjonuje.

    Lista raportów NIK przedstawiona w 500-stronicowym sprawozdaniu jest bardzo długa. Kontrolerzy stwierdzili m.in.: niedostateczny nadzór weterynaryjny i sanitarny nad przestrzeganiem standardów przez producentów żywności, zagrożenie dla budowy szerokopasmowego Internetu w Polsce, nieprawidłowości w gospodarce ściekowej gmin, problemy z dzikimi wysypiskami śmieci, niedostateczną ochronę zwierząt w schroniskach i ogrodach zoologicznych, deficyt mieszkań komunalnych, niedostateczny i nieefektywny nadzór pedagogiczny sprawowany przez kuratorów oświaty i dyrektorów szkół publicznych, co wiąże się z obniżeniem poziomu kształcenia w szkolnictwie, nieprawidłowości w funkcjonowaniu szkół specjalnych, braki w uregulowaniach prawnych dotyczących Żandarmerii Wojskowej, nieprzygotowanie obrony cywilnej do ochrony ludności.

    Rezultaty pracy Najwyższej Izby Kontroli są obszernie i rzetelnie zaprezentowane w sprawozdaniu za 2012 r., ale ich liczba nie pozwala na kompleksowe omówienie ich podczas mojego dzisiejszego wystąpienia. Postaram się jednak może o takie króciutkie podsumowanie.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Prezesie! Najwyższa Izba Kontroli wykonała w 2012 r. kawał dobrej roboty. W wyniku swoich blisko 400 kontroli uzyskała korzyści finansowe w wysokości 454 mln zł. Skontrolowano 2856 podmiotów, wysłano 2930 wystąpień pokontrolnych. Ale to nie jedyna korzyść. Na podstawie wyników kontroli Najwyższej Izby Kontroli wiemy tak naprawdę, gdzie jesteśmy, co należy poprawić, co należy zmienić, kogo natychmiast zwolnić, a kogo nagrodzić. Szkoda, że ci ostatni są generalnie w mniejszości.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Prezesie! W imieniu klubu panu prezesowi i całej Izbie dziękuję za dobrą, rzetelną robotę w 2012 r. Klub Poselski Ruch Palikota zagłosuje za przyjęciem sprawozdania z działalności NIK w 2012 r. Dziękuję bardzo.