12 punkt porządku dziennego:

Przedstawiona przez Radę Ministrów informacja o realizacji zadań ˝Programu dla Odry - 2006˝ w roku 2011 (druk nr 573) wraz ze stanowiskiem Komisji Finansów Publicznych oraz Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa (druk nr 1088).

Poseł Marek Gos:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Wojewodo! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego przedstawić stanowisko mojego klubu dotyczące informacji o realizacji zadań ˝Programu dla Odry - 2006˝ w roku 2011.

    Moi przedmówcy dosyć precyzyjnie scharakteryzowali zadania realizowane w ramach tego programu, pan pełnomocnik również zwrócił uwagę na najważniejsze aspekty wszystkich tych przedsięwzięć, które składają się na program. Chciałbym podkreślić rangę tego programu, gdyż dotyczy on 8 województw, ponad 1/3 Polski. W całości dotyczy on województw: opolskiego, lubuskiego, wielkopolskiego, a więc całej zlewni rzeki Odry, jednej z dwóch najważniejszych rzek Polski, która w sytuacjach kryzysowych stanowi duże zagrożenie i niebezpieczeństwo. Ostatnie lata dowodzą, że rzeczywiście bardzo trudno było nam zmierzyć się z kataklizmami kolejnych powodzi. Mimo wielkiego wysiłku i w układzie horyzontalnym, i w układzie regionalnym, mimo odnowienia wielu urządzeń przeciwpowodziowych żywioł okazał się dużo mocniejszy, niż się spodziewaliśmy. W związku z tym, wyciągając wnioski z tych ostatnich powodzi, warto rzeczywiście tak kreować politykę w zakresie ochrony przeciwpowodziowej, żeby ustrzec się w przyszłości przed takimi niemiłymi niespodziankami.

    Oczywiście mamy świadomość, że te 100-letnie, 1000-letnie wody, o których hydrolodzy mówią, rzeczywiście rzadko, bardzo rzadko, ale się zdarzają. Wtedy sam system obwałowań jest bardzo zawodny. Wydaje się, że kapitalnym rozwiązaniem, w połączeniu oczywiście z systemem obwałowań, jest właśnie system polderów, mała retencja. Przy okazji tych nieszczęść, które nas dotykają, związanych z powodziami, dyskusja sprowadza się do tego, jak należy kreować tę politykę przeciwpowodziową, czy te wały powinno się wzmacniać, podwyższać. Okazuje się, że gros ekspertów twierdzi, że lepszy, bardziej skuteczny i bezpieczny jest system związany z rozbudową zbiorników retencyjnych i polderów, a więc miejsc zalewowych, gdzie można tę wodę wykorzystać.

    Oczywiście w tej całej polityce wodnej bardzo ważne jest to, aby w tym przypadku Odrę udrożnić na tyle, żeby była ona rzeką żeglowną. Nie chcę przechodzić do problemów dotyczących Wisły, bo choć problem z żeglownością występuje tu na wielu odcinkach, w tym przypadku jesteśmy skoncentrowani na Odrze. Te funkcje przeciwpowodziowe należy też łączyć z funkcjami gospodarczymi, turystycznymi. Myślę, że w tym programie przynajmniej częściowo takie rozwiązania zastosowano. Oczywiście nigdy nie będzie tak, że będziemy w pełni zadowoleni, że tych środków mamy tyle, że mamy przygotowane projekty, gotowe projekty, żeby móc je od zaraz realizować, bo to są inwestycje trudne.

    W poprzednim punkcie mówiliśmy o pewnych problemach - warto się na chwilę przy tym zatrzymać - mianowicie o dostępności w Polsce wysokiej klasy fachowców, projektantów, którzy tworzą rozwiązania w zakresie gospodarki wodnej. Wiele kłopotów mamy z tym, że projekty, które są już zafirmowane przez osoby uprawnione, często muszą być weryfikowane przez służby architektoniczne, budowlane, które wydają stosowne pozwolenia. Tutaj niestety ten margines w ostatnich latach przesunął się w kierunku tego niekorzystnego obszaru. Myślę, że ważne jest odbudowanie kadry, która prowadziłaby i prace planistyczne, i prace projektowe, jak również wykonawstwo. Powinniśmy na te aspekty zwracać uwagę i czynić starania, żeby rzeczywiście ta kadra inżynierska była coraz lepsza i coraz lepiej opłacana.

    W prezentowanym programie pan wojewoda przedstawił, jak powiedziałem, te podstawowe założenia. Chciałbym też zwrócić uwagę na ważny wątek czy ważne wątki związane z pewnym montażem działań. Jest to niezwykle ważne, że administracja szczebla krajowego współpracuje ze swoimi jednostkami w terenie, mówię tutaj o RZGW, o regionalnych zarządach Lasów Państwowych, ale również z jednostkami samorządowymi, które dzisiaj posiadają w większości województw dawne wojewódzkie zakłady urządzeń wodnych. To jest właśnie pewna sztuka łączenia działań w taki harmonijny sposób, żeby ta harmonizacja przynosiła odpowiednie efekty.

    Padły tu zarzuty co do efektów tego programu. Zwróćcie państwo uwagę, że działania w tym obszarze są bardzo drogie. Dzisiaj wybudowanie kilometra wału ochronnego przy dużej rzece, a taką niewątpliwie jest Odra, jest znacznie droższe niż wybudowanie dobrej klasy drogi. Dochodzą do tego aspekty środowiskowe. Niestety jeśli chodzi o prawo środowiskowe, ocenę oddziaływania, również jest to potrzebne przy budowie wałów ochronnych. Nie wspomnę o problemach związanych z pozyskiwaniem terenów, gruntów. Gdy mamy problem z powodzią, wtedy każdy jest tego świadomy, każdy z mieszkańców. W społeczeństwie jest pewne przyzwolenie na prowadzenie działań. Kiedy zagrożenie minie, minie problem, wtedy rzeczywiście jest o wiele trudniej, wraca stara rzeczywistość. Z właścicielami gruntów trudno się rozmawia na temat przejęcia, wykupienia tych gruntów. Często trzeba uciekać się do bardziej skutecznych działań, co sprawia, że jeśli chodzi o inwestycję, wydłuża się to w czasie.

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Wojewodo! Chciałbym teraz skupić się na kilku uwagach, które zostały zgłoszone przez pana posła Chmielowskiego, związanych z oceną, z kontrolą przeprowadzoną przez Najwyższą Izbę Kontroli. Faktem jest, że dotyczy ona lat poprzednich, ale od razu widać reakcję pana pełnomocnika na te zalecenia. W nowym okresie programowania, więc w 2011 r. i, mam nadzieję, w latach następnych tych uchybień nie powinno być. Rzeczywiście NIK wskazuje na pewną opieszałość w przygotowaniu dokumentacji, w realizacji poszczególnych zadań, na niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie środków publicznych itd. Pozytywnym elementem jest to, że nastąpiła weryfikacja, nowelizacja programu.

    Kolejny aspekt, na który chcę zwrócić uwagę, który też podkreślał pan wojewoda, to zbudowanie tzw. miękkich narzędzi zarządzania bezpieczeństwem. Nie tylko dzisiaj jest taka potrzeba - oczywiście jest ona największa - inwestowania w te urządzenia, w bieżącą konserwację cieków wodnych, zbiorników wodnych. Bardzo ważne jest, żeby właściwie przewidywać nadchodzące niebezpieczeństwo i w momencie posiadania takiej wiedzy reagować na bieżąco, starając się, żeby rzeczywiście wszystkie służby, które są w zasięgu, można było zaangażować i reagować na tyle wcześnie, żeby tzw. fala uderzeniowa nas nie zaskoczyła. Wiemy, że w przypadku takiej klęski żywiołowej jak powódź, było jednak wiele błędów ludzkich. Wielokrotnie nie było elementu przewidywania czy wręcz ignorowano pewne sygnały, które były bardzo czytelne.

    Przy okazji udało się wmontować w ten program działania związane z gospodarką wodno-ściekową. I to też jest bardzo pozytywny efekt. Udało się wesprzeć z tego programu część zadań wieloletnich. Można by wyliczać jeszcze wiele, wiele pozytywnych aspektów.

    Uważam, że i efekty dotychczasowej działalności, i samo, powiedziałbym, takie elastyczne zarządzanie całym programem, podejście do tego zarządzania związane z wyciąganiem wniosków, jest charakterystyczne dla komitetu sterującego, służb pana wojewody i osobiście pana wojewody. Tak że w imieniu własnym i kolegów i koleżanek z Polskiego Stronnictwa Ludowego chcę podziękować, pogratulować i życzyć sukcesów w dalszym wdrażaniu tego programu.

    Oczywiście będziemy za przyjęciem przedłożonego przez rząd sprawozdania, informacji o realizacji zadań ˝Programu dla Odry - 2006˝. Dziękuję serdecznie. (Oklaski)