18, 19 i 20 punkt porządku dziennego:

  18. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (druk nr 816).
  19. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (druk nr 819).
  20. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o działalności spółdzielni mieszkaniowych (druk nr 864).

Poseł Marek Gos:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego chcę przedstawić stanowisko w sprawie trzech projektów dotyczących zmian ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Zacznę od druku nr 816, a więc propozycji przedłożonej przez pana posła Łukasza Zbonikowskiego w imieniu PiS.

    Analizując projektowane zmiany ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych z cytowanego druku, należy przede wszystkim stwierdzić, że mają one charakter fragmentaryczny i nie rozwiązują podstawowych problemów związanych z uwzględnieniem orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Chodzi o to, żeby zapewnić spójność i jasność oraz przejrzystość przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

    Podstawowe i istotne zastrzeżenia budzą, po pierwsze, warunki finansowe określone w projekcie zmian do art. 12 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz art. 17¹⁴ ust. 1 pkt 1 i 2, zamieszczonych odpowiednio w art. 1 pkt 21 i art. 1 pkt 25 projektu, które są identyczne z warunkami finansowymi uznanymi przez Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z 17 grudnia 2008 r. za niezgodne z art. 64 ust. 2 i 3 w związku z art. 21 ust. 2 konstytucji.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zamieszczone w projekcie warunki finansowe dotyczyły i nadal dotyczą wyłącznie spłaty zobowiązań spółdzielni związanych z budową, czyli kredytów wraz z odsetkami, spłaty części umorzenia kredytów w kwocie podlegającej odprowadzeniu do budżetu państwa w przypadku mieszkań lokatorskich oraz spłaty zadłużenia z tytułu opłat eksploatacyjnych.

    Po drugie, istnieją poważne wątpliwości, czy wprowadzenie, przynajmniej obecnie, rozliczenia funduszu remontowego na poszczególne nieruchomości, a więc zmiany art. 4 ust. 4¹ pkt. 2, nie wywoła negatywnego skutku w znaczącej części spółdzielni. O tym też już dzisiaj była mowa. Chodzi o to, że kosztem funduszu zgromadzonego przez część lokatorów, przez część najemców były remontowane inne, sąsiednie obiekty, dokonywano termomodernizacji, wymiany dźwigów. A więc trzeba było solidarności, żeby te remonty przeprowadzić. Dzisiaj ci lokatorzy, którzy na ten fundusz remontowy łożyli, powinni mieć szansę odzyskania swoich środków. Natomiast myślę, że trzeba podejść do tego zapisu dosyć elastycznie, może jakoś odłożyć to w czasie i uzależnić czasowo od warunków w danej spółdzielni. A więc nie powinno to następować chociażby w trakcie rozpoczętych czy nawet zakończonych inwestycji wieloletnich.

    Dodany pkt 3 w art. 4 ust. 4¹ należy uznać za zbędny, gdyż prowadzenie przez banki odrębnych rachunków spowoduje dodatkowe koszty, a dla kontroli wystarczające jest prowadzenie odpowiedniej analityki księgowej. Podobnie w przypadku kontroli, jeśli zakres opłat przypada na odpowiednie tytuły, o czym mowa w art. 1 pkt 6 projektu, wystarczające jest ustalenie dla tych zakresów odrębnych pozycji w kalkulacji opłat, do których przedstawienia zobowiązuje art. 4 ust. 6⁴ obecnej ustawy.

    Ponadto wątpliwości budzi nadmierne rozszerzenie katalogu spraw określonych w statucie, szczególnie dotyczących dodatkowych rejestrów, których dane są możliwe do uzyskania. Jest to jedno z zastrzeżeń Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Również trudno nie zgodzić się z kolejnym zastrzeżeniem Prokuratorii Generalnej w sprawie uczestnictwa członków w posiedzeniach rad nadzorczych, o czym mowa w pkt 6 wspomnianej opinii, oraz rezygnacji z aktów notarialnych.

    Należy także stwierdzić, że zmiany proponowane w art. 1 punkty od 15 do 19 projektu powinny zostać włączone do rozwiązań, których miejscem powinny być przepisy Prawa spółdzielczego lub, w przypadku uchwalenia, kompleksowej ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Tak że my, jako formacja, jako PSL, uważamy jednak, że w tym obszarze potrzebne są kompleksowy projekt i ustawa, a nie tylko tego typu fragmentaryczne, powiedziałbym, czy takie bardzo, bardzo szczątkowe rozwiązania zaproponowane przez Prawo i Sprawiedliwość.

    Oczywiście nie sposób nie oddać tutaj racji pani poseł Masłowskiej, która porównuje rozwiązania proponowane przez jej ugrupowanie do rozwiązań, które są proponowane przez SLD. Jedne są bardziej, powiedziałbym, prorynkowe, drugie są bardziej prospółdzielcze. Tak że tutaj jest kwestia rozstrzygnięcia po prostu, w którym kierunku chcemy iść, czy chcemy forsować kierunek bardziej liberalny, czy kierunek bardziej spółdzielczy. Na to jak gdyby trzeba będzie sobie odpowiedzieć pewnie w trakcie dalszych prac. Trzech tak ważnych propozycji nie będzie łatwo, tak jak w poprzednim przypadku, wykorzystać, żeby powstał jeden spójny projekt, i na tej bazie przyjąć już stosowne regulacje ustawowe.

    Drodzy państwo, jeśli chodzi o drugi projekt, zawarty w druku oznaczonym nr. 819, autorstwa grupy posłów PO, z analizy wynika, że jest on prawie tożsamy z tym zawartym w wycofanym druku sejmowym nr 517. Według mojej analizy różni się co prawda czterema znaczącymi zmianami albo tylko czterema zmianami. Powiela on zapisy, które niestety zostały negatywnie ocenione przez różne środowiska, nie tylko spółdzielcze, ale także przez Krajową Radę Notarialną, Krajową Radę Radców Prawnych oraz przedstawicieli nauki, znawców prawa spółdzielczego. Ponadto wycofany projekt, oznaczony nr. 517, posiadał negatywne opinie Biura Analiz Sejmowych, zarówno dr. Przemysława Sobolewskiego, jak i Ewy Bończak-Kucharczyk.

    Szanowni państwo, z racji ograniczonego czasu chcę nawiązać tylko do kilku uwag. Mianowicie pierwsza i podstawowa uwaga jest taka, że projekt ten przewiduje różne traktowanie spółdzielni, z negatywnym wyróżnieniem, niestety, spółdzielni mieszkaniowych. Wprowadza automatyczne członkostwo w spółdzielniach mieszkaniowych jako pochodną posiadania prawa do lokalu. Nie będzie więc ważne, czy określona osoba chce, czy też nie chce być członkiem spółdzielni. Takie stanowisko jest sprzeczne z wyrokiem Sądu Najwyższego, który stwierdza, że osoby, które nabyły spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu na rynku wtórnym, nie mają obowiązku uzyskania członkostwa w spółdzielni. Wprowadzając automatyczne członkostwo, rezygnuje się jednocześnie z obowiązku dokonania przez te osoby wpisowego i udziału, co powoduje pozbawienie spółdzielni możliwości uzyskania środków finansowych przeznaczonych na cele ogólne, a więc na fundusz zasobowy. Proponowane przepisy zabraniają spółdzielniom mieszkaniowym zastępowania walnego zgromadzenia zebraniem przedstawicieli członków, które, moim zdaniem i nie tylko moim zdaniem, jest o wiele silniejszym organem spółdzielczym niż walne zgromadzenie w częściach, bo to dopiero jest nieszczęście - przeprowadzić skutecznie według tego trybu takie zgromadzenie.

    Wprowadza się zasadę, iż wybór prezesa i członków zarządu w spółdzielniach, w których liczba członków przekroczy 500, następował będzie w drodze tajnych i bezpośrednich wyborów na wzór wyborów prezydenckich z całą otoczką okręgów, komitetów wyborczych etc. To jest też bardzo rewolucyjne rozwiązanie, bo również w prawie handlowym absolutnie o takich rozwiązaniach nie ma mowy. To właściciele powinni ustalać formułę na podstawie przepisów ogólnych. Wydaje się, że to jest za bardzo daleko idące rozwiązanie. Poza tym ustala się, że nieuzyskanie absolutorium przez prezesa lub członka zarządu jest jednoznaczne z odwołaniem go z zarządu spółdzielni bez możliwości uwzględnienia dotychczasowego dorobku w pracy spółdzielni. Absolutorium według mojej opinii i wykładni prawa dotyczy oceny działalności w ostatnim roku, a nie całości działalności. Są to propozycje dotyczące właśnie wyłącznie spółdzielni mieszkaniowych, nie dotyczą one innego rodzaju spółdzielni, stąd moja wcześniej postawiona teza, że państwo próbujecie wyróżniać tutaj w sposób, powiedziałbym, negatywny spółdzielczość mieszkaniową.

    Szanowni Państwo! Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Według mojej oceny też przejawem szczególnego rozumienia demokracji jest proponowany zapis stwierdzający, że po ustanowieniu odrębnej własności pierwszego lokalu w określonej nieruchomości powstaje z mocy prawa wspólnota mieszkaniowa. Nie chcę rozwijać tego tematu, bo już dzisiaj kilkakrotnie o tym była mowa, ale jakąś równowagę musimy zachować. Jednak większość mieszkańców, właścicieli lokali powinna decydować o swojej przyszłości, nie może być tak, że ta równowaga zostanie absolutnie zachwiana. Dotychczasowe przepisy określały możliwości powołania wspólnoty na wniosek większości właścicieli lokali. Myślę, że nie ma co przy tym kombinować.

    Również dosyć trudny i dla mnie mało zrozumiały, a jednocześnie kosztowny jest projekt przepisu warunkujący zbycie nieruchomości, części działki w drodze zaproponowanego swoistego referendum. (Dzwonek) Okazuje się, że w przypadku wielu nieruchomości, w przypadku inwestycji miejskich, a więc inwestycji gminnych, jest niezbędne podjęcie decyzji w krótkim czasie. I jeżeli w przypadku jednej, dwóch, trzech czy pięciu działek mamy ogół mieszkańców w drodze referendum pytać, czy na taki układ zamiany czy sprzedaży pójdziemy, to, wydaje się, to jest za daleko idąca regulacja.

    Co do rozliczania każdej nieruchomości i rozliczania kosztów w zakresie funduszu remontowego, też już była o tym mowa. Też jest to dyskusyjne, już o tym wcześniej wspominałem.

    To są tylko niektóre elementy. Oczywiście jest wiele cennych zapisów, cennych propozycji i pewnie w trakcie prac komisji czy Komisji Nadzwyczajnej, jeśli tak zdecydujemy, będzie szansa o tym rozmawiać. Wydaje się, że nawet rozbieżne projekty w jakimś momencie da się skanalizować, tak żeby wypracować takie stanowisko, by uzyskać większość parlamentarną.

    Co do kolejnego projektu, bardzo krótko.

    Przepraszam, panie marszałku, za przedłużenie.

Poseł Marek Gos:

    W paru słowach.

    Wydaje mi się, że jest to projekt bardzo kompleksowy, uwzględniający również dotychczasowe orzecznictwo trybunału. To jest chyba wyróżnik tego projektu, bo rzeczywiście bardzo poważnie tutaj panowie podeszli do zastrzeżeń trybunału, orzeczenia zostały uwzględnione. To jest wyróżnik waszego projektu. Oczywiście jest też kilka zastrzeżeń, bo jakżeby inaczej - prokuratoria, chociażby prokurator generalny ma tutaj uwagi. Natomiast wydaje się, że po usunięciu wadliwych zapisów również jest to dobry materiał do dalszych prac, choć, jak się okazuje, na przykład pani Gabriela Masłowska absolutnie skrytykowała ten projekt, tak że różne są spojrzenia na to. Wydaje się, że znowu czeka nas droga, jak to mówią, przez mękę, ale nic, co ważne, nie powstaje w sposób łatwy i prosty. Nie będę dalej tego omawiał, rzeczywiście szanując czas Wysokiej Izby. Ciężar gatunkowy spraw jest podobny do poprzednich. I gdyby się udało, może - tak głośno myślę - gdyby Komisja Nadzwyczajna uporała się w pierwszym okresie swojej działalności z tym prawem spółdzielczym, można powiedzieć, strukturalnym, to wtedy łatwiej byłoby podejść do unormowania prawa spółdzielczego mieszkaniowego.

Poseł Marek Gos:

    I konkluzja, panie marszałku, jest taka, że byłoby bardzo korzystne, gdyby rząd przedstawił w tej materii, w tym obszarze, swój projekt, a wiem, że takie decyzje rząd podjął. Wtedy byłoby o wiele łatwiej te trzy różne spojrzenia połączyć w jedno, bazując przede wszystkim na projekcie rządowym. Oczekujemy też jako posłowie Polskiego Stronnictwa Ludowego na aktywne włączenie się tutaj rządu, może nawet większe zaangażowanie niż w przypadku ustawy spółdzielczej, a wiem, że decyzje rządu zapadły znacznie wcześniej, żeby projekt rządowy w tym obszarze zaprezentować. Dziękuję uprzejmie. (Oklaski)