8 i 9 punkt porządku dziennego:

  8. Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego oraz niektórych innych ustaw (druki nr 255 i 395).
  9. Sprawozdanie Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego oraz niektórych innych ustaw (druki nr 256 i 396).

Poseł Ewa Żmuda-Trzebiatowska:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Przedstawiciele Wnioskodawców! Mam zaszczyt zaprezentować stanowisko Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska w odniesieniu do dwóch, aczkolwiek zbieżnych, projektów ustaw. Zarówno projekt złożony przez klub Ruchu Palikota w druku nr 256, jak i projekt złożony przez klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej w druku nr 255 mają na celu zmianę ustawy o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego oraz niektórych innych ustaw. Dobra martwej ręki to według jednej interpretacji zapisy dokonywane na rzecz kościołów na łożu śmierci, według innej nazwa ta związana jest z wielowiekowymi zakazami sprzedaży ziemi przez kościoły, w związku z tym grunty te były martwe dla obrotu.

    Chciałabym podziękować wnioskodawcom. Problem, jaki państwo podjęli, jest dziś dość istotnym elementem debaty publicznej.

    Wnioskodawcy proponują zniesienie Funduszu Kościelnego utworzonego na mocy ustawy z 20 marca 1950 r. i nie przewidują zwrotu dotacji kościołom w innej formie. Proponują także obciążenie duchownych lub instytucji kościelnych i zakonnych całością składek za ubezpieczenie emerytalne, rentowe i zdrowotne duchownych. Dotychczas ta część składki na ubezpieczenie społeczne, która nie była finansowana na przykład przez pracodawcę, pokrywana była z Funduszu Kościelnego.

    W projekcie regulacji złożonym przez klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej Fundusz Kościelny jest określany jako nieadekwatna forma budżetu w warunkach państwa neutralnego światopoglądowo. Wnioskodawcy powołują się na system funkcjonujący we Francji na mocy ustawy z 9 grudnia 1905 r. o rozdziale Kościoła od państwa.

    Celem regulacji proponowanej przez klub Ruchu Palikota jest - cytuję z uzasadnienia - zniesienie Funduszu Kościelnego jako formy wspierania kościołów i związków wyznaniowych w Polsce nieznajdującej uzasadnienia w świetle zaawansowania procesu zwrotu nieruchomości przejętych przez państwo w wyniku ustawy z dnia 20 kwietnia 1950 r. o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego oraz pozostającej w sprzeczności z zasadą świeckości państwa wyrażoną w odnośnych uregulowaniach konstytucji z 1997 r.

    To ważny temat i dobrze, że o tym mówimy. Jednak stanowisko, jakie przedstawię, zmierzać będzie do negatywnego zaopiniowania, co skutkowało wnioskiem o odrzucenie tych projektów ustaw w pierwszym czytaniu, ponieważ poza zastrzeżeniami natury legislacyjnej w odniesieniu do kwestii ubezpieczenia duchownych zachodzi obawa o ich niekonstytucyjność.

    Chciałabym podkreślić, iż w najbliższym czasie pojawi się projekt ustawy dotyczący likwidacji Funduszu Kościelnego finansującego składki ubezpieczeniowe duchownych. Jest nam wiadomo, jest wiadomo wnioskodawcom, ponieważ już o tym wspominali, że rząd chce tę sprawę uregulować, podobnie jak udało się uregulować sprawę Komisji Majątkowej. Likwidacja Funduszu Kościelnego jest realizacją zapowiedzi premiera z exposé. Wiemy, że rząd jest w trakcie konsultacji ze wszystkimi kościołami, które mają uregulowane stosunki z Rzecząpospolitą Polską, i wszystkimi kościołami zarejestrowanymi. Mamy w Polsce 173 takie kościoły i związki wyznaniowe. Proces konsultacji trwa już kilka miesięcy.

    Jesteśmy przekonani, że propozycja ustawy ze strony rządu wyczerpie ścieżkę legalnego postępowania zgodnego z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, a także umowami regulującymi stosunki Rzeczypospolitej Polskiej i poszczególnych kościołów, w tym Kościoła katolickiego. Fundusz Kościelny, współfinansujący składki na ubezpieczenie społeczne, odnosi się bowiem nie tylko do duchownych Kościoła katolickiego. Art. 25 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej mówi o równoprawności wszystkich kościołów i związków wyznaniowych w Polsce.

    Nie ma wątpliwości, że Fundusz Kościelny powinien zostać zlikwidowany. Nowoczesne państwo nie powinno subsydiować kościołów, nawet w zakresie składek społecznych. Kościół powinien działać dzięki decyzji obywatelskiej. Obecna dyskusja ze stroną kościelną nie dotyczy już tego, czy Fundusz Kościelny ma zostać. Rozmowy toczą się przede wszystkim wokół wysokości odpisu z podatków, z których będzie finansowany Kościół, a dotychczasowa propozycja rządu to odpis w wysokości 0,3%.

    Dyskutowany jest również problem długości okresu przejściowego, kiedy to obowiązywałyby mechanizmy wyrównujące wpływy z odpisów do obecnej wysokości funduszu. Wstępna propozycja zakładała okres dwuletni, obecnie mówi się o okresie czteroletnim. Jest to konieczne do wyrobienia obywatelskiego obowiązku czynienia odpisu na swój Kościół. Wydłużenie tego okresu ułatwi małym kościołom wyrobienie wśród członków tych wspólnot nawyku wspierania swojego Kościoła.

    Kwestia Funduszu Kościelnego musi zostać i będzie uregulowana, ponieważ Kościół potrzebuje nowoczesnego i funkcjonalnego systemu na miarę obecnych czasów. Zmiany te będą dla Kościoła korzystne. Dzięki nim duchowieństwo może otrzymywać więcej pieniędzy niż do tej pory, chociaż w wyniku dotychczasowych ustaleń strona kościelna zadeklarowała, iż mając pełną świadomość ograniczeń finansowych państwa, nie jest zainteresowana kwotami wyższymi niż obecny Fundusz Kościelny, nawet gdyby okazało się, że z odpisów podatkowych wpłynęłoby więcej pieniędzy.

    Zabierał w tej sprawie głos również kardynał Nycz, powołując się na stanowisko Rady Biskupów Diecezjalnych z 2 maja na Jasnej Górze. Podkreślił on, że jest zgoda na przygotowanie umowy między Konferencją Episkopatu Polski a rządem. Ta umowa ma być podstawą do przygotowania ustawy, która będzie regulować relacje państwo - Kościół w sprawach finansowych. Kardynał Nycz widzi również potrzebę jasnego rozliczenia działalności Funduszu Kościelnego oraz rozliczenia i pokazania pełnych skutków ustawy o dobrach martwej ręki z roku 1950.

    Przedmiotem dyskusji są jeszcze rozbieżności opinii w kwestii wysokości odpisu podatkowego i sposobu jego wprowadzenia.

    Stanowisko Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska w sprawie projektów ustaw o zmianie ustawy o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego oraz niektórych innych ustaw jest tożsame ze stanowiskiem Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, która wnioskowała o odrzucenie ich w pierwszym czytaniu. Dziękuję.