1 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o rządowym projekcie ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin (druki nr 144 i 190).

Poseł Sprawozdawca Artur Gierada:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Mam zaszczyt w imieniu Komisji Finansów Publicznych przedstawić sprawozdanie dotyczące rządowego projektu ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin z projektami aktów wykonawczych (druki nr 144 i 190).

    Projekt wpłynął do Wysokiej Izby dnia 19 stycznia br. Marszałek Sejmu dnia 23 stycznia skierowała projekt do pierwszego czytania, które odbyło się w dniu 27 stycznia, kiedy to Wysoka Izba skierowała go do prac do Komisji Finansów Publicznych. Komisja nie powoływała specjalnej podkomisji w celu rozpatrzenia tego projektu i dnia 14 lutego w pełnym składzie kilka godzin debatowała nad jego ostateczną wersją przedstawianą dzisiaj Wysokiej Izbie. W czasie debaty zgłoszono 23 poprawki, z czego przyjętych zostało 19 poprawek. 13 z nich to były poprawki merytoryczne.

    Projekt ten wiąże się z jedną z zapowiedzi, jaką premier Donald Tusk złożył w swoim exposé. Od samego początku wzbudzał on duże kontrowersje w części środowiska przemysłu wydobywczego w naszym kraju, dlatego też pozwolę sobie powiedzieć Wysokiej Izbie parę słów o tym projekcie, przedstawić pewną specyfikę materii, jaką się dziś zajmujemy.

    Pierwotne zasoby miedzi występują w Polsce w dwóch jednostkach geologicznych Dolnego Śląska. Obecnie eksploatowane są złoża rud miedzi położone na obszarze złożowym monokliny przedsudeckiej. Obszar ten ma około 60 km długości i 20 km szerokości.

    Zgodnie ze stanem na dzień 12 stycznia br., co ważne, przyznano 8 koncesji na wydobycie dla tylko 1 podmiotu, 15 koncesji na poszukiwanie dla 8 podmiotów, 2 koncesje na rozpoznawanie dla 1 podmiotu oraz 1 koncesję na poszukiwanie i rozpoznawanie rud miedzi. Ponadto rozpatrywanych jest 6 wniosków dotyczących poszukiwania rud miedzi, jeśli chodzi o 4 różne podmioty.

    W dolnośląskich złożach rudy miedzi występują liczne metale towarzyszące, wśród których... (Gwar na sali)

    (Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Marek Kuchciński)

1 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o rządowym projekcie ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin (druki nr 144 i 190).

Poseł Sprawozdawca Artur Gierada:

    Dziękuję bardzo, panie marszałku. O wiele lepszy komfort pracy.

    W dolnośląskich złożach rudy miedzi występują liczne metale towarzyszące, wśród których najbardziej wartościowe jest srebro. Złoża miedzi zawierają go stosunkowo dużo, bo od 40 do 80 gramów srebra na tonę, średnio jest to 57 gramów. Trzeba tutaj powiedzieć, że dotychczas w złożach, gdzie srebro było wydobywane głównie przy okazji eksploatacji złóż rudy cynku i ołowiu, to średnio było 10 gramów srebra. Tak więc to pokazuje, jak ten w zasadzie uboczny, czy dodatkowy produkt wydobywany przy okazji wydobycia miedzi jest bardzo wartościowy, tym bardziej że w przypadku ostatnich lat, lat kryzysu, wiemy, że metale szlachetne, do których zalicza się srebro, są bardzo pożądane na rynku, z tego względu że są traktowane jako bezpieczna lokata finansowa dla potencjalnych przedsiębiorców.

    Zakładając, że wydobycie rudy miedzi będzie oscylowało na poziomie około 30 mln ton rocznie, złoża w Polsce powinny wystarczyć jeszcze na około 40 lat.

    Obecnie jesteśmy 10 krajem pod względem wydobycia miedzi na świecie, wydobywamy 4%, ale nasze zasoby, jakie mamy, w skali całego kraju to jest około 13%.

    Gdy miedź wydobywana jest z rud, przetwarzana jest później na koncentrat miedziowy, który może już podlegać pewnego rodzaju transakcjom czy być w obiegu handlowym, ale ostatecznie w dużej mierze trafia on do hut, gdzie jest przetwarzany na miedź i na srebro. Kiedy debatujemy nad tą ustawą, to myślę, że dla Wysokiej Izby i opinii publicznej bardzo ważna jest informacja, jaki jest stosunek własnościowy kopalin w naszym kraju. Reguluje to ustawa, którą przyjął 9 czerwca 2011 r. Sejm poprzedniej kadencji. Zgodnie z art. 10 ustawy Prawo geologiczne i górnicze rudy metali objęte są własnością górniczą, do której prawo przysługuje Skarbowi Państwa. Powyższa zasada obowiązywała również w poprzednim systemie prawnym, w ustawie z 1994 r., która pokazywała to jeszcze dobitniej, i tutaj zacytuję: w świetle powyższego Skarb Państwa jest wyłącznym właścicielem wnętrza skorupy ziemskiej obejmującej strukturę geologiczną w ramach przestrzeni położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

    Na świecie - bo trzeba zobaczyć, jak jest to rozróżniane na świecie - oprócz różnego rodzaju podatków jest renta surowcowa, renta, która jest usytuowana rzeczywiście w różny sposób w różnych krajach, ale pozwala ponad te zwykłe podatki czerpać korzyści z tego, czego wszyscy jesteśmy właścicielami, w tym przypadku - rud miedzi. Renty surowcowe stanowią wynagrodzenie płacone na rzecz właściciela surowców mineralnych w zamian za udzieloną przedsiębiorcy zgodę na ich wydobycie, które najczęściej wiąże się z wyczerpaniem lub ubożeniem tych dóbr. Osiągnięcie przez przedsiębiorcę korzyści z tytułu wydobycia surowców stanowiących własność państwa uzasadnia nałożenie na przedsiębiorcę dodatkowych podatków lub opłat poza standardowym podatkiem od dochodów przedsiębiorców.

    Szanowni Państwo! Jak to wygląda w innych krajach, bo jest to bardzo ważne. Podam kilka przykładów, w tym przykład największego potentata na rynku światowym miedzi, a więc Chile. W Chile Chilijczycy w ogóle jako społeczeństwo mają zysk w wysokości 57% od wydobytej miedzi, w innych krajach, takich jak Botswana - 55%, Indonezja - 45%, czy nawet w liberalnym USA, w którym, jak wiemy, chyba jako w jedynym państwie na świecie struktura nie jest taka jak w większości krajów, że właścicielem tego, co mamy pod ziemią, jest skarb państwa, gdyż tam właścicielem tego, co jest pod ziemią, jest właściciel danej działki, w Stanach Zjednoczonych Amerykanie mają 41% podatków od miedzi. Do chwili obecnej w naszym kraju Polacy mają tylko 20%, z czego 19% to podatek, który obowiązuje w zasadzie wszystkich, a więc podatek CIT. Oczywiście w debacie i w dyskusjach często pojawiają się argumenty, że mamy przecież dywidendę od tej spółki, ale tutaj trzeba też podkreślić, że KGHM, bo to on jest głównie monopolistą - przynajmniej jak na razie - na naszym rynku, Skarb Państwa ma oczywiście niecałe 32% udziałów. Reszta to są przecież prywatni przedsiębiorcy. KGHM jest często podawany jako przykład spółki, która cieszy się największym zainteresowaniem, jednym z największych zainteresowań, jeśli chodzi o inwestorów zagranicznych.

    W naszym kraju podstawowym elementem renty surowcowej jest tzw. podatek eksploatacyjny, ale nie może on być traktowany jako danina na rzecz Skarbu Państwa, bo w ogóle nie wpływa do Skarbu Państwa. Jest on zgodnie z wyrokami zarówno Trybunału Konstytucyjnego, jak i sądu administracyjnego tak naprawdę rekompensatą za szkody, jakie eksploatacja kopalin wywołuje w naturalnym środowisku. Jest on bardzo niski, nie wiąże się w ogóle z ceną rynkową, jest podnoszony tylko o inflację i trafia głównie do samorządów, gdzie są kopalnie, oraz do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

    Szanowni Państwo! To, co trzeba powiedzieć o tym podatku, który proponujemy, który jest proponowany w tej ustawie, to to, że jest on oparty przede wszystkim na cenie wydobytego surowca i jego koniunkturze. Jest to podatek należący do grupy danin nakładanych od wielkości urobku, wydobycia. W przypadku Polski podatek ten będzie pobierany na podstawie wzorów ustalonych oczywiście osobno dla miedzi i osobno dla srebra, w których bierze się pod uwagę wartość rynkową danego minerału oraz kurs dolara amerykańskiego. Czym wyższa koniunktura, tym wyższy podatek. Ten podatek w najmniejszej, takiej najbardziej pesymistycznej wersji to jest pół procenta - do 35% przy bardzo dużej koniunkturze. Trzeba powiedzieć, że według wszelkich prognoz na najbliższe lata ten podatek będzie miał szansę być egzekwowany z tego względu, że koniunktura na miedź jest coraz lepsza. Pokażę tutaj tylko harmonogram, jak to wyglądało przez ostatnie lata. Rzeczywiście widzimy, że koniunktura na miedź i srebro zdecydowanie się poprawia, ale...

    (Poseł Ryszard Zbrzyzny: Co on opowiada?)

    ...Polacy jak do tej pory nie mogli niestety partycypować w zyskach uzyskanych przez...

    (Poseł Ryszard Zbrzyzny: Co pan opowiada?)

    ...miedź.

    Nie było tego podatku. Ja tylko mówię, że mogliśmy tylko na zasadzie CIT, ale jest to...

    (Poseł Ryszard Zbrzyzny: To Chińczycy pracują...)

    ...wolnorynkowość.

    (Poseł Ryszard Zbrzyzny: Tam pracują Chińczycy.)

    Szanowni Państwo! Cały ten podatek trafi do budżetu państwa. Podatki będą oddzielne dla rudy miedzi i dla rud srebra. I powiem tak: w budżecie na ten rok są planowane wpływy z tego podatku w wysokości 1,8 mld zł. Wiemy, że szacuje się, iż KGHM ma koło 11 mld zł dochodów za zeszły rok.

    Dodatkowo musimy pamiętać o jednej rzeczy: dzisiaj mówimy o spółce, w której rzeczywiście, tak jak wspominałem, 32% udziałów ma Skarb Państwa, ale już w tym momencie wiemy, że złożami w Polsce interesują się również inne koncerny, m.in. koncerny kanadyjskie, które do tej pory zainwestowały 4 mln dolarów, planują zainwestować w tym roku 20 mln, w przyszłym - 50 mln, założyły spółki córki, co do których jest przewidywane, że w latach 2015-2020 będą to inwestycje w wysokości od 5 do 10 mld. Oczywiście te inwestycje są potrzebne, ale już w tym momencie to pokazuje, że KGHM może nie być monopolistą na tym rynku.

    Rozumiem - powiem to szczególnie do posłów z Dolnego Śląska, bo oni potrafią to traktować jako ich dobro regionalne - że KGHM też potrafi być pewnego rodzaju mecenasem kultury, sportu na tym terenie, ale to, że mieszkańcy Dolnego Śląska mają możliwość pracować w tych kopalniach czy w całym przemyśle, który jest obok miedzi, to jest już dla nich bardzo dużym plusem.

    Dzisiaj wszystkim nam zależy na tym, żeby uregulować ten stan prawny tak, jak wygląda on na całym świecie, czyli żebyśmy rzeczywiście z tego, czego my jako Polacy jesteśmy właścicielami, w tym momencie z miedzi, mogli wszyscy czerpać zyski. Niezależnie od tego, czy ktoś mieszka na Dolnym Śląsku, czy ktoś mieszka, nie wiem, w Sieradzu, w Radomiu, w Kielcach, w Rzeszowie, w Białymstoku czy nawet w najmniejszej wiosce na końcu północno-wschodniej Polski, on może i powinien czerpać z tego zyski, bo to jest również jego własność, powinien partycypować w tych zyskach.

    Szanowni Państwo! Komisja Finansów Publicznych po rozpatrzeniu powyższego projektu ustawy wnosi do Wysokiej Izby o jego uchwalenie. Dziękuję bardzo. (Oklaski)