7 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o pilnym rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (druki nr 101 i 107).

Poseł Sprawozdawca Janina Okrągły:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o pilnym rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (druk nr 107).

    Rząd Rzeczypospolitej w dniu 4 stycznia tego roku skierował do Sejmu projekt tej ustawy, tj. druk nr 101. To rozwiązanie jest częścią propozycji legislacyjnych zapowiedzianych przez premiera w exposé wygłoszonym w dniu 18 listopada ubiegłego roku.

    Komisja Polityki Społecznej i Rodziny przeprowadziła pierwsze czytanie tego projektu w dniu 10 stycznia bieżącego roku. Przystępując do przedstawienia tego projektu, pragnę zaznaczyć, że projekt ten jest rozwiązaniem, któremu Rada Ministrów nadała klauzulę ˝pilne˝ ze względu na konieczność przeprowadzenia kwotowej waloryzacji świadczeń od 1 marca 2012 r. Zapewni to wyższe kwotowo podwyżki świadczeń najuboższym świadczeniobiorcom niż przy stosowaniu obecnych zasad. Projekt proponuje dokonanie podwyżki wszystkich emerytur i rent w 2012 r. o jednakową kwotę, tj. o 71 zł. Dotyczy to również emerytur i rent rolników, służb mundurowych, zasiłków i świadczeń pozaubezpieczeniowych, a więc rent socjalnych, emerytur pomostowych, rent dla kombatantów oraz inwalidów wojennych i wojskowych, zasiłków i świadczeń przedemerytalnych.

    Sposób waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych jest jedną z najbardziej drażliwych i szeroko dyskutowanych kwestii. Wynika to z niemożności zaspokojenia wszystkich oczekiwań wszystkich świadczeniobiorców.

    Szanowni Państwo! Grupa rencistów i emerytów jest dzisiaj bardzo zróżnicowana pod względem wysokości otrzymywanego świadczenia. Mamy w ramach tej grupy dużą liczbę osób, które otrzymują świadczenia na najniższym poziomie. Obecnie po podniesieniu kwoty minimalnego wynagrodzenia od 1 stycznia do wysokości 1500 zł, gdy minimum socjalne oscyluje na poziomie 950 zł w gospodarstwie emeryckim jednoosobowym, zwiększenie najniższych emerytur o wskaźnik procentowy, który jest przewidziany w mechanizmie dotychczasowym, byłoby nieuzasadnioną realną obniżką świadczeń, szczególnie w grupie osób najuboższych. Rozwiązanie polegające na waloryzacji kwotowej, przyjęte w proponowanym projekcie ustawy, o sumę 71 zł, powoduje, że wszystkie świadczenia wypłacane w kwocie poniżej 1480 zł miesięcznie będą podwyższone w stopniu większym, niż gdyby przeprowadzono waloryzację według obecnie funkcjonujących zasad. Na waloryzacji kwotowej zyska, dostając wyższą podwyżkę, 53% emerytów i rencistów otrzymujących świadczenia z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i 100% otrzymujących zasiłki przedemerytalne i renty socjalne. Zyskają również prawie wszyscy emeryci i renciści należący do KRUS. Natomiast mniejsze podwyżki po wprowadzeniu waloryzacji kwotowej dostaną obecnie otrzymujący wyższe emerytury, w tym szczególnie emeryci i renciści otrzymujący świadczenia z MON, MSWiA oraz z Ministerstwa Sprawiedliwości, czyli dotyczy to szczególnie służb mundurowych oraz sędziów.

    Większa ochrona świadczeń emerytalnych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych niż świadczeń nieskładkowych finansowanych z budżetu ma swoje uzasadnienie. Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w wyniku wprowadzenia górnej granicy podstawy wymiaru na poziomie 2,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia mają ograniczoną wysokość, natomiast emerytury i renty służb mundurowych nie mają żadnych ograniczeń, ich maksymalny wymiar po stażu służby wynoszącym około 29 lat wynosi 75% uposażenia z ostatniego miesiąca. Tak wysokiego wymiaru emerytury czy renty nie można osiągnąć w systemie powszechnym.

    Dlatego też państwo, finansując z dotacji budżetowej podwyżki waloryzacyjne, powinno w większym stopniu kierować się w swoich decyzjach koniecznością ochrony przed ubóstwem dużej części emerytów i rencistów pozostających w systemie powszechnym. Innymi słowy, gdyby zachować dotychczasową zasadę, to osoby, które otrzymują najniższą emeryturę, aktualnie w wysokości 560,13 zł, w myśl obowiązujących przepisów ustawy otrzymałyby podwyżkę w wysokości 26,89 zł, natomiast dla emerytur i rent wypłacanych w wysokości 3 tys. czy 5 tys. zł podwyżka ta wynosiłaby odpowiednio 144 lub 240 zł. Waloryzacja procentowa spowodowałaby przede wszystkim zwiększenie rozpiętości tych świadczeń. Dlatego też rozwiązanie, podkreślam: rozwiązanie czasowe, zaproponowane w przedmiotowej ustawie jest uzasadnione względami społecznymi i zgodnie z zasadą solidaryzmu społecznego zapewnia większe podwyżki emerytom i rencistom otrzymującym najniższe świadczenia.

    Należy dodać, że zaproponowana waloryzacja świadczeń emerytalnych jest zgodna z wysokością zaplanowanych środków w projekcie ustawy budżetowej na rok 2012 w wysokości procentowej, tj. w wysokości 104,8%. Zatem przedstawiany projekt ustawy w żaden sposób nie pomniejsza zaplanowanych wydatków na waloryzację tych świadczeń, a ma na celu bardziej uzasadnione społecznie podzielenie zaplanowanej kwoty podwyżki dla emerytów i rencistów.

    Waloryzacji podlegać będzie również podstawa wymiaru świadczenia. Waloryzacja podstawy wymiaru świadczenia będzie polegała na pomnożeniu przez wskaźnik waloryzacji, który wyrażony jest w procentowej kwotowo podwyżce emerytury lub renty, czyli podstawa wymiaru świadczenia wzrośnie o taki sam procent, o jaki wzrośnie świadczenie. W przypadku świadczeń niepodlegających ustawowemu podwyższeniu do kwoty świadczeń najniższych podwyżka waloryzacyjna zostanie ustalona proporcjonalnie do wysokości tego świadczenia w relacji do świadczenia najniższego, o tym mówi art. 4 ust. 4.

    W przypadku rent z tytułu częściowej niezdolności do pracy i rent inwalidzkich grupy III podwyżka ta wyniesie 75% kwoty waloryzacji. Zasada ta nie będzie miała zastosowania w przypadku rent inwalidów wojennych i wojskowych. Natomiast w przypadku kobiet pobierających okresowe emerytury kapitałowe regulacje projektowanej ustawy przewidują proporcjonalny podział kwotowej podwyżki świadczenia w stosunku do wysokości emerytury z I i II filaru systemu emerytalnego w łącznej kwocie tych emerytur.

    Projekt ustawy zawiera również przepisy porządkujące i usprawniające. W art. 10 projektowanej ustawy zawarte jest upoważnienie dla ministra finansów do dokonania przeniesienia pomiędzy częściami, działami, rozdziałami i paragrafami zawartych w ustawie budżetowej na rok 2012 planowanych dotacji i wydatków przeznaczonych na waloryzację emerytur i rent oraz unormowanie, że do państwowych funduszy celowych: Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i Funduszu Emerytalno-Rentowego Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego stosuje się zasadę, że zmiany planu finansowego państwowego funduszu celowego mogą powodować zwiększenie dotacji z budżetu państwa. Przepisy te stanowią zabezpieczenie wypłat świadczeń wypłacanych z Funduszu Emerytalno-Rentowego KRUS oraz rent socjalnych, gdyż zaproponowany system waloryzacji kwotowej będzie wymagał dodatkowych nakładów finansowych na wypłaty tych świadczeń.

    W art. 11 ustawy proponuje się wprowadzenie przepisu, który pozwoli w 2012 r., podkreślam, że to jest ustawa, która mówi o czasowym wprowadzeniu przepisu na rok 2012, na umieszczenie w decyzjach dotyczących waloryzacji zamiast podpisu nadruku z imieniem i nazwiskiem oraz stanowiskiem służbowym osoby upoważnionej do ich wydania. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje corocznie ok. 7600 tys. decyzji i każda decyzja, zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego, wymaga podpisu. Przepis ten pozwoli na wysyłanie decyzji do świadczeniobiorców bezpośrednio po ich wydrukowaniu z systemu teleinformatycznego, co znacznie usprawni proces wydawania tych decyzji, szczególnie w warunkach zmiany zasad waloryzacji.

    Szanowni Państwo! W Komisji Polityki Społecznej i Rodziny odbyła się szeroka dyskusja, bardzo głęboka i bardzo rzeczowa, dotycząca przede wszystkim tego, czy te zapisy są zgodne z zasadami konstytucji. Członkowie komisji powoływali się na orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, który wskazywał, że powinna być utrzymana realna kwota świadczeń i świadczenia powinny być procentowo związane z wysokością składek świadczeniobiorców. Trybunał Konstytucyjny wskazywał również na to, że szczególnej ochronie powinna podlegać zasada solidaryzmu społecznego. I właśnie na zasadę solidaryzmu społecznego w konstrukcji tej ustawy powoływał się rząd. W dzisiejszym stanie finansowym, w dzisiejszych warunkach w tej ustawie powołano się na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 2008 r., w którym mówił on, podkreślał, że w szczególnych sytuacjach część zgromadzonych środków powinna zostać przesunięta, właśnie w myśl solidaryzmu społecznego, na ochronę grup i osób najuboższych.

    Następną sprawą, która była poruszana na posiedzeniu komisji polityki społecznej, była kwestia zmiany nazwy ustawy na ustawę o dodatku drożyźnianym. Wniosek taki nie został jednak zgłoszony na piśmie.

    W czasie dyskusji zostały zgłoszone dwa wnioski, dwie poprawki. Jedna poprawka mówiła o podniesieniu kwoty waloryzacji do 84 zł, druga poprawka proponowała zwiększenie do 100% waloryzacji w przypadku świadczeń z tytułu rent inwalidzkich III grupy i częściowej niezdolności do pracy. Obydwie poprawki zostały odrzucone w głosowaniu. Wzięto pod uwagę to, że przyjęcie tych poprawek spowodowałoby przekroczenie kwoty środków przeznaczonych w budżecie na waloryzację tych świadczeń zgodnie ze wskaźnikiem procentowym 104,8%. Obie poprawki zostały zgłoszone jako wnioski mniejszości.

    Szanowni Państwo! Komisja Polityki Społecznej i Rodziny większością głosów przyjęła przedstawiony projekt ustawy, 19 posłów głosowało za, 3 przeciw, a 6 wstrzymało się od głosu. Podkreślam, że wstrzymali się od głosu posłowie z klubu PiS.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Polityki Społecznej i Rodziny rekomenduję przyjęcie pilnego rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w kształcie z przedłożenia rządowego. Dziękuję bardzo. (Oklaski)