21 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Bożena Szydłowska:

    Panie Marszałku! Państwo Posłowie! Pani Minister! Na przestrzeni ostatnich kilku lat mieliśmy do czynienia z szeregiem wydarzeń, które pokazały, jak ważne jest zapewnienie skutecznych środków ochrony konsumentów na rynku finansowym. Pokazał to chociażby przykład Amber Gold, kredytów walutowych, polisolokat. Szczególnie dotkliwe dla konsumentów, na ogół tych słabiej sytuowanych, którzy często nie mają dostępu do usług bankowych, okazało się to, że nie ma jasnej regulacji prawnej dotyczącej firm pożyczkowych, tzw. parabanków.

    Jest wiele przykładów osób, które zaciągnęły pożyczki w takich firmach, wpadły w pętlę zadłużenia, z której bardzo trudno się wydostać. Firmy te w sposób praktycznie dowolny ustalały wysokość pobieranych opłat i prowizji. Wobec braku nadzoru publicznego nad tymi podmiotami konsumenci nie mają się do kogo zwrócić, aby zbadał praktyki tych firm pożyczkowych i ewentualnie podjął interwencję w ich sprawie. Pozostaje jedynie długotrwała i kosztowna droga sądowa.

    W związku z licznymi interwencjami w moim biurze osób poszkodowanych, a są to często emeryci, renciści albo osoby dotknięte przez los, chciałabym zapytać: Jakie działania podjęło Ministerstwo Finansów w celu wzmocnienia ochrony konsumentów w tym obszarze? Co zrobiono, aby zlikwidować niepożądane zjawiska na rynku finansowym, które wpływają bezpośrednio na los setek tysięcy konsumentów? Dziękuję.

21 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Izabela Leszczyna:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Pani Poseł! Żeby wyeliminować patologiczne zachowania na rynku usług finansowych, o których pani poseł mówiła, Ministerstwo Finansów podjęło szereg działań, i to działań o charakterze systemowym. Jednym z nich jest nowelizacja ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawy Prawo bankowe, która wchodzi w życie za kilka dni, bo Wysoki Sejm uchwalił ją 10 września. Ta ustawa ma zwiększyć poziom ochrony konsumentów, który korzystają z usług firm pożyczkowych, to znaczy firm, które nie są objęte nadzorem KNF. Mimo to wprowadziliśmy szereg nowych kompetencji dla Komisji Nadzoru Finansowego, która będzie mogła skutecznie eliminować z rynku takie firmy, które prowadzą działalność niezgodną z prawem i nieuczciwą. Komisja będzie mogła prowadzić postępowania wyjaśniające wobec tych podmiotów i jeśli będzie zachodziło podejrzenie, że prowadzą one działalność niezgodnie z prawem i KNF zdecyduje o skierowaniu zawiadomienia do prokuratury, ta droga będzie o wiele prostsza, skuteczniejsza i w dodatku będzie można udostępnić informacje objęte tajemnicą bankową. Zwiększamy sankcje karne z 3 do 5 lat, a sankcja karna finansowa będzie bardzo wysoka, bo będzie mogła wynosić nawet 10 mln zł.

    W ustawie reguluje się także to, że jeśli przedsiębiorca będzie chciał założyć firmę pożyczkową, to będzie musiał się wykazać kapitałem zakładowym w wysokości co najmniej 200 tys. zł i, co ważne, ten kapitał nie będzie mógł pochodzić z kredytu, pożyczki ani z nieudokumentowanych źródeł. Oczywiście osoby wchodzące w skład spółki będą musiały wykazać się, nie będą mogły być skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów i mieniu. Co może najważniejsze dla tych, o których pani poseł mówiła, osób, które zwykle są nisko uposażone i nie mają zdolności kredytowej, żeby zwrócić się do banku o kredyt, wprowadzamy ustawowe ograniczenie pozaodsetkowych kosztów kredytu, to znaczy taki górny limit, którego nie będzie wolno przekroczyć, to jest 25% całkowitej wartości kredytu plus 30%, ale w skali roku. Ponadto wartość pozaodsetkowych kosztów kredytu nigdy nie będzie mogła przekroczyć 100% wartości pożyczki, bez względu na okres, na jaki się taką pożyczkę zaciągnęło. Co ważne, te firmy oszukiwały przez tzw. opłaty windykacyjne, które były nieregulowane. Wprowadzamy maksymalny limit odsetek za opóźnienie i ten limit obejmuje także wszelkiego rodzaju windykacje.

    Co wydaje się też bardzo ważne, dotyczy to raczej kredytów hipotecznych, to w ustawie, nad którą procedujemy w Sejmie, która znosi bankowy tytuł egzekucyjny, zgodnie z rozstrzygnięciem Trybunału Konstytucyjnego, z inicjatywy rządu państwo posłowie wprowadzili poprawką Platformy Obywatelskiej przepis, który mówi o tym, że zanim kredytodawca wstąpi na drogę sądową celem egzekucji należności i zaległości w spłacie, musi poinformować kredytobiorcę o możliwości restrukturyzacji kredytu. Oceniając sytuację finansową konsumenta, musi zaproponować zmianę zasad, być może zaproponować wakacje dla spłat. To jest zupełnie nowe rozwiązanie, myślę, że bardzo korzystne.

    W ustawie, nad którą obecnie procedujemy w Senacie, przyjętej już przez Wysoką Izbę, ustawie o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, są te nieszczęsne polisolokaty. Niestety jest nieuczciwa praktyka instytucji finansowych, które sprzedawały produkty ubezpieczeniowe, stosując niedozwolone klauzule umowne, wprowadzając klientów w błąd czy choćby nie informując dostatecznie, tak że konsument w zasadzie myślał, że robi lokatę, a tymczasem okazywało się, że to była polisa na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Ta nowa ustawa o działalności ubezpieczeniowej zakazuje takich praktyk i wprowadza szereg rozwiązań prokonsumenckich, eliminuje przede wszystkim wysokie opłaty za odstąpienie od umowy i wprowadza obowiązek informacyjny, tzn. zakład ubezpieczeniowy będzie musiał swojego klienta poinformować i jakby uszyć mu produkt na miarę, bo oczywiście inne polisy są potrzebne osobom młodszym, inne starszym, inne tym, co mają dzieci, a jeszcze inne osobom, które mają niskie zarobki, jeszcze inne takim, które (Dzwonek) są dobrze sytuowane. Dziękuję bardzo.

21 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Paweł Arndt:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Chciałbym bardzo serdecznie podziękować za odpowiedź na to pytanie. Rzeczywiście pani minister przedstawiła cały szereg działań, które zostały podjęte, żeby w przyszłości ulżyć wszystkim osobom poszkodowanym przez firmy pożyczkowe. Te wszystkie rozwiązania, o których mówiła pani minister, lada chwila wchodzą czy w najbliższym czasie wejdą w życie i one niewątpliwie pomogą. Chciałbym też spytać, czy są jakieś rozwiązania, czy można podjąć działania, żeby pomóc osobom, które już wcześniej wpadły w tę spiralę pożyczkową. Takich osób jest wiele i one też liczą na to, że w jakiejś mierze im pomożemy. To są wszystkie osoby poszkodowane choćby przez parabanki czy szereg innych instytucji. Pani minister, czy są takie rozwiązania? Bardzo proszę o odpowiedź na to pytanie.

21 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Izabela Leszczyna:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Pośle! Stara zasada prawa rzymskiego: lex retro non agit obowiązuje także w polskim porządku prawnym. Jesteśmy demokratycznym państwem prawa i pracując nad projektami ustaw, o których mówiłam, konsultowaliśmy się z konstytucjonalistami, bo nie ukrywam, że zamierzaliśmy wprowadzić prawo, które by obowiązywało także w przypadku funkcjonujących dzisiaj na rynku finansowym, zawartych wcześniej umów cywilnoprawnych. Niestety wszystkie opinie, jakie otrzymaliśmy, były jednoznaczne: prawo nie działa wstecz, nie można ingerować w zakresie wszystkich umów, bo one są naprawdę bardzo różnorodne. Oczywiście tam, gdzie był tzw. misselling, czyli ewidentne stosowanie zakazanych klauzul i nieuczciwa sprzedaż, tam droga sądowa jest pewnie tą właściwą i sądy już orzekają, mamy takie orzeczenia. Zresztą zmiany dotyczące Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, które dają zupełnie nowe uprawnienia prezesowi UOKiK, to droga o wiele szybsza, łatwiejsza i skuteczniejsza, regulują one także to, co jest w obiegu prawnym.

    Natomiast to, co proponujemy także w przypadku osób, które już podpisały umowę, to ustawa o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym. Do tej pory nie funkcjonował w polskim porządku prawnym ktoś taki jak np. financial ombudsman w Wielkiej Brytanii, rzecznik finansowy, do którego każdy klient firm, instytucji finansowych będzie mógł zwrócić się z prośbą o pozasądowe rozstrzygnięcie sporu, o pewną mediację, a instytucja finansowa będzie miała obowiązek się stawić. Nie będzie tak, że bank powie, że nie, bo uważa, że jest wszystko w porządku, tylko musi się stawić na wezwanie rzecznika finansowego. Wprowadzamy tam też kwestię reklamacji, bo do tej pory było tak, że bank w gruncie rzeczy nie musiał, nie miał obowiązku odpowiadać na reklamacje. Dzisiaj, jeśli instytucja finansowa nie odpowie w ciągu 30 dni, uważa się, że reklamacja została załatwiona pozytywnie, zgodnie z wolą klienta.

    Jeśli to pozasądowe rozstrzygnięcie, w którym mediatorem będzie rzecznik finansowy, będący z racji swoich kompetencji takim niezależnym arbitrem, a jednocześnie (Dzwonek) - panie marszałku, jeszcze tylko jedno zdanie - trzymającym stronę, stojącym oczywiście po stronie tego, którego pozycja na rynku usług finansowych jest gorsza, jeśli to rozstrzygnięcie nie będzie zadowalało konsumenta, to dostanie on protokół z opinią rzecznika finansowego i oczywiście będzie mógł się o to ubiegać, dochodzić swoich praw w sądzie, ale cały materiał dowodowy będzie już zgromadzony i zrobi to profesjonalna instytucja, nie obciążając kosztami konsumenta. Dziękuję bardzo.