16 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3662).

Poseł Tadeusz Aziewicz:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Prezesie! W imieniu klubu Platforma Obywatelska mam zaszczyt przedstawić stanowisko wobec projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw, druk nr 3662.

    Wysoka Izbo! To bardzo ważny i potrzebny projekt, istotnie wzmacniający pozycję konsumentów, czyli słabszych uczestników procesów rynkowych w obszarze, w którym skutki stosowania nieuczciwych praktyk bywają bardzo dotkliwe. Jego główne cele to zwiększenie bezpieczeństwa konsumentów na rynku usług finansowych oraz reforma systemu eliminowania z obrotu niedozwolonych postanowień wzorców umownych. Warto podkreślić, że rynek usług finansowych, z punktu widzenia bezpieczeństwa konsumentów, ma szczególny charakter. Sprzedawane na nim produkty są na ogół skomplikowane, a ich nabycie pociąga za sobą poważne, długotrwałe zobowiązania, często bardzo obciążające konsumentów, zobowiązania, z których trudno jest się wycofać. Na ogół wiąże się to z relatywnie dużymi kosztami.

    W tym obszarze autorzy projektu koncentrują się głównie na przeciwdziałaniu zjawisku tzw. missellingu, czyli sprzedawania konsumentom produktów niedopasowanych do ich rzeczywistych potrzeb. Jako przykład można podać oferowanie ludziom w mocno zaawansowanym wieku produktów ubezpieczeniowych połączonych z elementem inwestycyjnym. Inną naganną praktyką jest oferowanie usług finansowych w sposób nieadekwatny do ich charakteru, na przykład oferowanie skomplikowanych produktów finansowych za pomocą środków porozumiewania się na odległość.

    Nadużycia na rynku usług finansowych można zauważyć także w obszarze tzw. chwilówek. W efekcie między innymi nieodpowiedniego informowania o opłatach związanych z nieterminową spłatą kredytu i rażąco zawyżonych kosztów w stosunku do pożyczonej kwoty konsumenci często wciągani są w nakręcającą się spiralę zadłużenia, zaś nieuczciwi przedsiębiorcy czerpią znaczne zyski z kar za nieterminową spłatę oraz z drogich kredytów refinansujących zadłużenie.

    Postulowany przez autorów projektu zakaz proponowania konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają ich potrzebom, oraz oferowania ich nabycia w sposób nieadekwatny do ich charakteru ma na celu wymuszenie dwustronnej refleksji nad rzeczywistą potrzebą konsumenta w kontekście zawieranej transakcji. Rozwiązanie to powinno istotnie ograniczyć patologie występujące na rynku finansowym w interesie zarówno konsumentów, jak i uczciwych przedsiębiorców, którzy nie chcą zarabiać na nieświadomości swoich klientów i wynikających z tego ludzkich dramatach.

    Szybką i skuteczną reakcję UOKiK na nieuczciwe praktyki wymierzone w konsumentów umożliwi proponowana w projekcie instytucja wydawania decyzji tymczasowych. W efekcie jeszcze przed zakończeniem postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w celu zapobieżenia zagrożeniom będzie mógł zobowiązać przedsiębiorcę do zaniechania określonych działań, np. do wstrzymania emisji reklamy wprowadzającej w błąd lub wstrzymania dystrybucji produktu. Ciekawym rozwiązaniem umożliwiającym uzyskanie informacji, które mogą stanowić dowód w postępowaniu w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów będzie instytucja ˝tajemniczego klienta˝, dająca organowi dokonującemu kontroli prawo dokonania zakupu produktu budzącego wątpliwości.

    Jak już wspomniałem na wstępie, drugim ważnym celem prezentowanej regulacji jest reforma kontroli postanowień wzorców umów. Zgodnie z omawianym projektem to prezes UOKiK w formie decyzji administracyjnej będzie rozstrzygał o niedozwolonym charakterze wzorca umowy i zakazywał jego dalszego wykorzystywania. Rozwiązanie to powinno zwiększyć skuteczność eliminowania z obrotu klauzul abuzywnych i jednocześnie uprościć środowisko prawne, w którym działają przedsiębiorcy. Warto podkreślić, że dodatkowym, ważnym dla przedsiębiorców efektem będzie także eliminacja pozwów składanych przez organizacje pseudokonsumenckie w celach wyłącznie zarobkowych.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Prezentowany dzisiaj projekt jest ważną regulacją, bardzo potrzebną nam wszystkim, bo wszyscy jesteśmy konsumentami, często bezradnymi wobec skomplikowanych produktów i wyszkolonych w technikach perswazji sprzedawców. (Dzwonek) Warto uchwalić ją jeszcze w tej kadencji, tak aby jak najszybciej służyła bezpieczeństwu ludzi. W imieniu klubu Platforma Obywatelska wnoszę o przekazanie projektu ustawy do Komisji Gospodarki w celu dalszych prac. Dziękuję za uwagę.