14 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o rządowym projekcie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnej informacji prawnej oraz edukacji prawnej społeczeństwa (druki nr 3338 i 3514).

Poseł Stanisława Prządka:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Przypadł mi w udziale zaszczyt przedstawienia stanowiska Klubu Poselskiego Sojusz Lewicy Demokratycznej wobec rządowego projektu ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnej informacji prawnej oraz edukacji prawnej społeczeństwa, druk nr 3338, w wersji przyjętej w sprawozdaniu Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, druk nr 3514.

    Stworzenie systemów bezpłatnej pomocy prawnej jest projektem, o który Sojusz Lewicy Demokratycznej zabiegał od dawna i za którym od dawna optował. Pierwszy projekt w tym zakresie przesłał do Sejmu minister sprawiedliwości w rządzie Sojuszu Lewicy Demokratycznej pan Andrzej Kalwas. Pozostał on jednak bez dalszego biegu i bez rozpoznania. Problem bezpłatnej pomocy prawnej jest szczególnie pilny z powodu określonej sytuacji finansowej bardzo licznej grupy Polaków, a także w związku ze zmianami w procedurze karnej i procedurze cywilnej. Bez zapewnienia mniej zamożnym obywatelom pomocy radcy prawnego czy adwokata państwo nie będzie mogło zapewnić obywatelom tej pomocy w żaden inny sposób, a większość obywateli będzie pozostawiona sobie - mówię o grupie osób najbiedniejszych, których nie stać na pomoc prawną - będzie pozbawiona, niestety, tej pomocy, bo na etapie postępowania sądowego można ubiegać się o pomoc pełnomocnika z urzędu.

    W rządowym projekcie pierwotnie przewidywano bezpłatną pomoc dla osób niezamożnych, seniorów po 75 roku życia, kombatantów, weteranów, posiadaczy Karty Dużej Rodziny, ofiar klęsk żywiołowych. W pierwszej wersji przyjętej w sprawozdaniu w przypadku seniorów granica wieku została obniżona z 75 roku życia do 65 roku życia, wprowadzono dodatkową kategorię osób uprawnionych do tej pomocy, czyli ludzi młodych do 26 roku życia. W tym zakresie wydają się przekonujące argumenty, które pojawiły się zarówno w czasie obrad podkomisji, jak i w czasie wspólnego posiedzenia komisji, że chodzi szczególnie o to, aby pomocą objęto przede wszystkim osoby rozpoczynające pracę zawodową, które zawsze są na słabszej pozycji na rynku pracy. Z kolei argumentacja związana z obniżeniem granicy wieku dla seniorów do 65 roku życia dotyczyła tego, że na ogół jest to wiek przejścia na emeryturę i z tego powodu tę grupę społeczną dotykają problemy związane z ubezpieczeniem społecznym, opieką społeczną. Dodatkowo są oni w szczególny sposób narażeni na zawieranie niekorzystnych umów z firmami, które chcą wykorzystać ich nieznajomość przepisów. Podczas wspólnego posiedzenia komisji nie została zaakceptowana poprawka precyzująca, że do bezpłatnej pomocy uprawnione byłyby osoby między 18. a 26. rokiem życia. Zasadna jest argumentacja podnoszona podczas posiedzenia, że taka modyfikacja spowodowałaby, że pomocy nie otrzymaliby np. młodociani pracownicy lub małoletnie osoby poszkodowane w wyniku popełnionego przestępstwa.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W sprawozdaniu komisji ostatecznie przyjęliśmy zapis, że pomoc prawną świadczyć będą adwokaci lub radcowie prawni na podstawie umowy zawartej z powiatem, ale przyjęto możliwość dopuszczenia do udzielania w szczególnych wypadkach bezpłatnych porad upoważnionych przez adwokata lub radcę aplikantów, a także organizacje pozarządowe, które będą mogły angażować do pomocy prawnej również osoby, które (Dzwonek) ukończyły wydział prawa i mają 3-letnią praktykę.

    Panie marszałku, jeszcze chwila, jeśli mogę, dokończę. Dziękuję bardzo.

    Chciałabym zapytać pana ministra sprawiedliwości: Kto i w jaki sposób będzie sprawował nadzór nad prawidłowością udzielanej pomocy przez osoby, które nie mają aplikacji, które może nie są jeszcze dostatecznie przygotowane do świadczenia pomocy? Ponieważ po porady prawne przychodzą ludzie z różnymi sprawami i stopień skomplikowania tych spraw często jest znaczny, czy będziemy mieli gwarancję i w jaki sposób będziemy ją dokumentować, że porady są udzielane w prawidłowy sposób.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Ze względu na czas nie będę już mówiła o innych kwestiach, ale chcę powiedzieć, że to jest bardzo potrzebna i oczekiwana ustawa. Oczekiwana przez polskie społeczeństwo, zwłaszcza osoby, które ze względów materialnych nie są w stanie zapewnić sobie pomocy prawnej przedsądowej. W związku z tym myślę, że to oczekiwanie jest dla nas wielkim wyzwaniem, żebyśmy mogli dobrą opiekę prawną skierować do obywateli, którzy jej oczekują.

    W imieniu Klubu Poselskiego Sojuszu Lewicy Demokratycznej pragnę stwierdzić, że będziemy popierali przyjęcie projektu ustawy. Dziękuję bardzo, panie marszałku. (Oklaski)