27 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o poselskich projektach ustaw o zmianie ustawy Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (druki nr 1441, 3425, 3426 i 3699).

Poseł Andrzej Romanek:

    Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoka Izbo! Oczywiście nie ma najmniejszej potrzeby dyskutować z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał w swoim orzeczeniu z kwietnia br. jednoznacznie stwierdził, że zapisy Prawa bankowego, chodzi o art. 96 i art. 97, pozostają w absolutnej sprzeczności z art. 32 ust. 1 konstytucji. To wydaje się zupełnie uzasadnione i zupełnie słuszne, dlatego że ostatnimi czasy, jeżeli chodzi o kwestie dotyczące bankowych tytułów egzekucyjnych, banki, które są instytucjami zaufania publicznego, co podkreślam, w niektórych przypadkach mocno zapracowały sobie na to, aby rzeczywiście ta pozycja, ten status został poważnie podważony. Stało się to z ich winy.

    Do czego zmierzam? Prawo bankowe, które obowiązywało do 1998 r., a raczej do końca 1997 r., szło o wiele dalej, proszę państwa. Historia tu jest konieczna. Otóż wtedy banki według starego prawa bankowego miały nie tyle prawo wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych, co bankowych tytułów wykonawczych. To powodowało, że w oparciu o dokumenty bankowe, księgi bankowe banki mogły wystawiać tytuły, na podstawie których mogły bezpośrednio udawać się do komornika i prowadzić egzekucję cywilną. Potem zmiana tego prawa w tym zakresie i wejście w życie ustawy 1 stycznia 1998 r. trochę złagodziły ten system i zmusiły banki do występowania do sądu o nadanie klauzuli wykonalności. Do dzisiaj istnieją też przepisy, które nadają w pewnym zakresie dokumentom bankowym moc dokumentów urzędowych - wcześniej te przepisy obowiązywały w postępowaniu sądowym. Moc dokumentu urzędowego to szczególna moc dokumentu, która, jeżeli chodzi o kwestię jego wiarygodności czy mocy dowodowej w postępowaniu dowodowym, powoduje, że ciężko taki dokument o mocy dokumentu urzędowego obalić.

    Te rozwiązania w rzeczy samej, mając na uwadze orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, są rozwiązaniami ze wszech miar uzasadnionymi i słusznymi, ale chcę zwrócić uwagę na kilka aspektów. Co budziło największe kontrowersje, jeżeli chodzi o bankowy tytuł egzekucyjny, i rzeczywiście było elementem kluczowego sporu? Otóż to, że bank występował do sądu, a klient nawet nie wiedział, że bank w tej materii skierował pismo do sądu, wniosek do sądu o nadanie klauzuli wykonalności. Dowiadywał się kiedy? Kiedy dostarczano mu odpis wniosku z tytułem wykonawczym, czyli po zaopatrzeniu w klauzulę wykonalności. Wtedy klient, czyli strona tego postępowania, mógł złożyć zażalenie na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności, ale, podkreślam, to postanowienie klauzulowe ma charakter tylko formalny, dlatego że tam można podnosić tylko zarzuty formalne, a nie zarzuty merytoryczne. W konsekwencji tego jeżeli klient banku, czyli strona tego postępowania, dłużnik, chciał ewentualnie obalić taki tytuł wykonawczy, musiał wystąpić z odrębnym powództwem przeciwegzekucyjnym, co jeszcze bardziej komplikowało to postępowanie. Z tych właśnie względów rzeczywiście bankowy tytuł egzekucyjny nie zasłużył sobie na dobrą opinię, ze wszech miar bankowy tytuł egzekucyjny nie zasłużył sobie na dobrą opinię. Trzeba powiedzieć, że rzeczywiście powodowało to masę komplikacji i masę problemów. Bankowy tytuł egzekucyjny owiany jest złą sławą, i to bardzo często złą sławą, dlatego że pozycja osób, które były dotknięte zobowiązaniami wobec banków i banki te zobowiązania respektowały czy ich dochodziły, była zdecydowanie gorsza niż pozycja banku, chociażby z tego tytułu, że bank był instytucją, a klient na ogół był osobą fizyczną. Ta nierównowaga powodowała, że szanse na rozstrzygnięcie sporu na swoją korzyść były bardzo ograniczone i bardzo znikome.

    Ale, proszę państwa, nie łudźmy się. Likwidacja bankowego tytułu egzekucyjnego nie spowoduje, że banki nagle będą łagodne czy złagodnieją. Jest instytucja z art. 777 Kodeksu postępowania cywilnego, mówimy o tytułach egzekucyjnych pozasądowych, mianowicie akt notarialny - oświadczenie o poddaniu się egzekucji. Banki z całą pewnością z tej instytucji będą nagminnie korzystać, bo to zastąpi tak naprawdę instytucję bankowego tytułu egzekucyjnego. Takie oświadczenie w formie aktu notarialnego po opatrzeniu go klauzulą wykonalności będzie tytułem wykonawczym, sytuacja będzie niestety po prostu analogiczna. A więc w związku z tym, jeżeli chcemy ten problem w sposób definitywny załatwić, jest pytanie, czy likwidacja samego bankowego tytułu egzekucyjnego problem relacji między bankiem a klientem banku po prostu w sposób definitywny (Dzwonek) rozwiąże. W mojej opinii niekoniecznie. Z całą pewnością owiany złą sławą bankowy tytuł egzekucyjny zostanie wyrugowany z obrotu prawnego, ale banki też znajdą sposób, aby go zastąpić oświadczeniem w formie...

    Wicemarszałek Elżbieta Radziszewska:

    Dziękuję.

    Poseł Andrzej Romanek:

    ...aktu notarialnego o poddaniu się egzekucji. Takie są niestety fakty. Dziękuję uprzejmie.