10 punkt porządku dziennego:

Przedstawienie przez prezesa Rady Ministrów programu działania Rady Ministrów z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania.

Poseł Jerzy Kozdroń:

    Panie Marszałku! Panowie Ministrowie! W swoim wystąpieniu chciałbym odnieść się do wypowiedzi pana premiera, w której zapowiedział skrócenie czasu trwania procesów sądowych o jedną trzecią.

    Wydawałoby się, że jest to pusta deklaracja, zamierzenie, które nie zawsze można zrealizować, ponieważ zgodnie z art. 10 konstytucji sądy i trybunały są niezależne i nie podlegają władzy wykonawczej i ustawodawczej. Władza ustawodawcza i wykonawcza ma jednak pośredni wpływ na sądy poprzez możliwość kształtowania procedur rządzących tymi postępowaniami, które prowadzą sądy, jak również wpływania na ustrój tych organów. Mówiąc o skróceniu procedury, o mitrędze sądowej, jakiej przeciętny obywatel doświadcza każdego dnia przed sądem, pan premier miał na uwadze dokonania minionej kadencji. Tutaj należałoby wspomnieć o tym, co już byliśmy w stanie zrobić. A więc zmieniono podstawowe, fundamentalne ustawy: ustawę o prokuraturze, ustawę o ustroju sądów powszechnych, ustawę o Krajowej Radzie Sądownictwa, gdzie nie tylko, tak jak to się często hasłowo mówi, oddzielono funkcję ministra sprawiedliwości, a więc władzy politycznej, od funkcji prokuratora generalnego, ale przede wszystkim upodmiotowiono prokuratora - on stał się gospodarzem postępowania przygotowawczego. Drugą ważną rzeczą dotyczącą ustroju sądów jest to, że oddzielono biurokrację administracyjną, zarządzanie aparatem sądowym, od działalności stricte orzeczniczej. Wprowadzono do sądów menadżerów, którzy będą zarządzać całym aparatem urzędniczym, natomiast sądom pozostanie tylko wymierzanie sprawiedliwości, a więc orzekanie. Poza tym jeszcze jedną bardzo istotną zmianą, jaką wprowadzono, jest okresowa ocena sędziów - tego nie było. Wzorem sądownictwa powszechnego należałoby to wprowadzić również do administracji państwowej i samorządowej - chodzi o okresową ocenę urzędników i pracowników. Wprowadza się zatem okresową ocenę sędziów pod względem poziomu orzecznictwa i czasu załatwiania spraw. Te dwie fundamentalne zmiany ustrojowe poza uchwaleniem nowej ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa, w której po prostu wprowadzono zasadę dostępu do zawodu sędziowskiego innych zawodów prawniczych, gdzie mówi się, że sędzia to jest ukoronowanie zawodu, dają podstawy ku temu, żeby sądzić, iż sądownictwo, wymiar sprawiedliwości, prokuratura będą działać sprawnie. Ale czy tylko? Nie, w tamtej kadencji zmieniliśmy również procedury sądowe, przede wszystkim procedurę cywilną, wprowadzając zasadę aktywnego uczestnictwa stron w procesie. Sąd jest arbitrem pilnującym przestrzegania terminów zgłaszania wniosków dowodowych, tego, żeby nie przewlekano postępowania. Wnioski dowodowe stron, które celowo przewlekają postępowanie, są pomijane. A więc mówi się: nie odstępujemy od zasady prawdy obiektywnej, ale prawdę obiektywną strony muszą aktywnie przedstawić sądowi, a nie przewlekać w nieskończoność postępowanie cywilne.

    Następną kwestią, która w poprzedniej kadencji została uregulowana, jest system rejestrowania rozpraw za pomocą audio-wideo. Wprawdzie jest to system pilotażowy, na razie obejmuje tylko sądy apelacyjne i okręgowe w sprawach cywilnych, ale mamy nadzieję, a jest takie zarządzenie, że od 1 stycznia obejmie również sądy rejonowe. Zatem nie będzie mitręgi protokołowania rozpraw, nie będzie tej słynnej konfliktogennej sytuacji, w której strony zgłaszają sprostowanie do protokołu, bo sędzia co innego zaprotokołował, a co innego zostało powiedziane na rozprawie. Dzisiaj będzie obiektywny dowód w postaci zeznań utrwalonych za pomocą audio-wideo na rozprawie.

    Dostęp elektroniczny do ksiąg wieczystych. Teraz strony nie będą musiały wysiadywać w wydziałach ksiąg wieczystych, tylko w formie elektronicznej będą przeglądały księgi wieczyste, swoje i swoich kontrahentów.

    Następna sprawa to system dozoru elektronicznego dotyczący wykonywania kar krótkoterminowych. To też jest program pilotażowy. Troszeczkę nie mamy odwagi wprowadzać pewnych śmiałych rozwiązań, ale zaczynamy to robić pilotażowo. Dzisiaj jest ok. 10 tys. ludzi, którzy odbywają karę pozbawienia wolności z zastosowaniem obroży elektronicznej. Dotyczy to głównie sprawców małych, drobnych przestępstw, sprawców, których po prostu nie powinno być w zakładach karnych. Chodzi o zmianę mentalności całego sądownictwa, o to, że w sprawach drobnych nie należy orzekać kar izolacyjnych. Od tego są kary wolnościowe, które z powodzeniem realizują zasadę resocjalizacji i mają zapobiegawcze, odstraszające działanie, a więc kary ograniczenia wolności, praca na cele publiczne. To są metody. To dzisiaj mamy. Mam nadzieję, że mając to, nowy minister sprawiedliwości pójdzie tą drogą, którą nakreślili poprzednicy, rząd, a w szczególności poprzedni ministrowie, minister Ćwiąkalski i minister Kwiatkowski. Oni nakreślili wizję, wskazali, w jakim kierunku ma zmierzać wymiar sprawiedliwości.

    W mojej ocenie i w ocenie mojego klubu istotna jest przede wszystkim sprawa przemodelowania całego postępowania karnego, a w szczególności postępowania przygotowawczego. Chodzi mi o ciągnące się w nieskończoność postępowania przygotowawcze, ciągnące się w nieskończoność postępowania sądowe, które polegają tylko na odtwarzaniu czynności dowodowych przeprowadzonych w postępowaniu przygotowawczym. Jeszcze dzisiaj nie jesteśmy w stanie oderwać się od postępowania i procesu inkwizycyjnego, który tak zakorzenił się w naszej tradycji, w naszym myśleniu prawniczym, że my tę tradycję postępowań inkwizycyjnych ciągniemy. Nie jesteśmy w stanie się od tego oderwać, odrzucić tego złego myślenia, myśleć nowocześnie. Patrzmy, jak jest to realizowane w krajach anglosaskich, gdzie upada bank i w ciągu trzech miesięcy sprawcy zostają osądzeni. A my w przypadku upadłości jakiegoś banku prowadzilibyśmy sprawę gospodarczą przez 5 lat, wielowątkowo, we wszystkich kierunkach, a potem przez następne 5 lat te osoby byłyby sądzone. Do postępowania karnego trzeba wprowadzić zasadę skargowości, śmiało, z odwagą. Musimy wykazać się taką odwagą, jeżeli chcemy usprawnić wymiar sprawiedliwości, bo sprawne państwo to sprawny wymiar sprawiedliwości. Nie ma innego rozwiązania. Wymiar sprawiedliwości to nie tylko bezpieczeństwo powszechne państwa, to jest bezpieczeństwo obywateli, to jest pewność obrotu prawnego. Bez sprawnego wymiaru sprawiedliwości nie będzie nowoczesnego państwa. Musimy mieć tego świadomość.

    Chciałbym, żeby nowy pan minister raczył się pochylić również nad drugą sprawa, nie tylko nad postępowaniem karnym, nad procedurą karną, ale także nad sprawami upadłościowymi. Jakoś w tym parlamencie nie jesteśmy sobie w stanie poradzić z problematyką upadłości konsumenckiej. Uchwalane ustawy są nieżyciowe, nie znajdują zastosowania. Myśmy je uchwalili. A teraz pan będzie miał okazję się wykazać, mój młody panie, może pan to lepiej zrobi. Uchwalaliśmy ustawy. Tymczasem teraz trzeba te sprawy upadłości usprawnić. Trzeba też wprowadzić zasadę, zgodnie z którą syndyk nie może bez końca żyć na trupie przedsiębiorstwa. Dopóki nie sprzeda ostatniej deski, ostatniej łopaty, to żyje na tym trupie. W innych krajach przedsiębiorstwa upadają, ale następnego dnia na ich miejscu prowadzona jest nowa działalność. Do tego musimy zmierzać, a więc do sytuacji gdy są zachowane miejsca pracy, jest zachowane przedsiębiorstwo, nie niszczeje majątek. Liczę na to, panie ministrze - nie widzę pana ministra Gowina - że moje supozycje zostaną uwzględnione. Dziękuję serdecznie. (Oklaski)