13 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o poselskim projekcie ustawy o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym (druki nr 3430 i 3608).

Poseł Sprawozdawca Krystyna Skowrońska:

    Szanowny Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Przed sprawozdaniem jedna uwaga dotycząca dzisiejszego procedowania poszczególnych punktów. Komisja Finansów Publicznych... Stąd było moje pytanie do marszałka dotyczące czasu rozpatrywania poszczególnych punktów w stosunku do przyjętego wcześniej harmonogramu. W związku z przesunięciami na pewno musimy przesuwać i posiedzenia komisji, a reprezentuję komisję finansów, w której dzisiaj jest dużo projektów, stąd była moja troska. Mam nadzieję, że komisja regulaminowa pochyli się nad takimi rozwiązaniami, które by tę pracę usprawniały, tak jak jest w innych parlamentach.

    Przechodząc do sprawozdania, które w imieniu Komisji Finansów Publicznych mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie, chciałabym poinformować, że przedkładamy Wysokiej Izbie sprawozdanie o poselskim projekcie ustawy o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym. Praca nad tym projektem toczyła się zarówno w specjalnej podkomisji, jak i w Komisji Finansów Publicznych. Ten projekt ma nowy walor dotyczący ochrony konsumenta, a zatem usytuowaliśmy go jako projekt podwyższający poziom ochrony osób, które korzystają z usług finansowych, poprzez jednoznaczne przesądzenie w trybie ustawowym trybu i terminów rozpatrywania przez podmioty rynku finansowego składanych przez ich klientów reklamacji w ramach procedur skargowych. Projekt ten przewiduje również powołanie instytucji rzecznika, którego zadaniem będzie działanie na rzecz ochrony klientów podmiotów rynku finansowego.

    O czym mówimy? Dzisiaj nie ma takiego trybu składania reklamacji, nie ma obwarowań, które związane są ze składaniem reklamacji. Wprowadzamy w odniesieniu do wszystkich podmiotów, które sprzedają produkty finansowe lub inne usługi, możliwość złożenia reklamacji, a ta reklamacja jest obwarowana szczególnymi rygorami.

    Rygor pierwszy, informacyjny, jest taki, że klienta, z którym zawiera się taki wzajemny stosunek umowny, trzeba poinformować, iż przysługuje mu prawo złożenia reklamacji w terminie do 30 dni. Ustawa wskazuje również, że gdyby to była skomplikowana reklamacja wymagająca od podmiotu finansowego przygotowania dodatkowych informacji lub zbadania sprawy, termin rozstrzygnięcia może być wydłużony do 60 dni. A zatem bardzo precyzyjnie wskazuje się, w jakim terminie powinna być rozstrzygnięta, rozpatrzona reklamacja. Za niedotrzymanie tego rygoru będzie nakładana sankcja.

    Określono krąg podmiotów, które mogą składać reklamacje. W przedłożeniu poselskim zakładano na początku, iż będą to wszystkie podmioty, zarówno klienci indywidualni, jak i osoby prawne, jednak w trakcie prac ustalono, że te podmioty, że grupa, która będzie objęta tym rozwiązaniem, to będą jedynie klienci indywidualni, osoby fizyczne. Zgodzono się na takie rozwiązanie, gdyż osoby prawne mają zdecydowanie większe możliwości, aby się z tym zaznajomić, a stosunek pomiędzy klientem rynku, taką osobą prawną a rynkiem finansowym jest stosunkiem zdecydowanie lepiej chronionym przez samego klienta, który przygotowuje się i ma stosowne możliwości i instrumenty, aby o swoje interesy zadbać. My chcemy chronić klienta w każdej sytuacji. Dlatego w zakresie składania reklamacji poza obowiązkiem informacyjnym, obowiązkiem zawarcia takiej informacji w umowach istnieje również możliwość wprowadzenia ustaleń i uzgodnień, a zatem możliwość skorzystania z instytucji mediacji lub sądu polubownego. W relacje instytucja - klient zostało również wpisane prawo do skorzystania z mediacji albo wystąpienia z wnioskiem do rzecznika finansowego lub sądu polubownego. Czyli reklamacja, informacja, cały wachlarz możliwości przypisany klientowi, z których może skorzystać, ostatecznie rzecznik finansowy.

    Rzecznik finansowy - taką instytucję chcemy w tym projekcie ustanowić. Ta instytucja w sposób szczególny miałaby skupić na innym poziomie w ramach swoich kompetencji również zadania dotyczące ochrony klientów. W tym przypadku byłoby to rozpatrywanie skarg i wniosków w indywidualnych sprawach, opiniowanie projektów aktów prawnych, występowanie do organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej, informowanie właściwych organów nadzoru i kontroli o dostrzeżonych nieprawidłowościach w działaniach podmiotów, a także inicjowanie i organizowanie działalności edukacyjnej oraz przeprowadzanie postępowania mediacyjnego między klientem a podmiotami rynku finansowego. A zatem wskazano, że to ma być instytucja - tak jak dzisiaj rzecznik ubezpieczonych tylko dla części sektora finansowego, tak rzecznik finansowy dla ochrony interesów klientów na rynku finansowym.

    Dlaczego, pytanie, instytucja nowego rzecznika, skoro mamy rzecznika praw obywatelskich? Dlatego że rynek usług finansowych jest niezwykle skomplikowany. Przy tym skomplikowaniu rynku finansowego potrzebny jest odpowiedni aparat, czyli urząd, który będzie mógł również pomagać rzecznikowi finansowemu, żeby mógł dobrze reprezentować klienta. Poza tym to wyspecjalizowany sektor na tym rynku.

    Pojawiają się informacje, że po części dzisiejsze rozwiązania, np. ustalenia co do sądu polubownego, który jest usytuowany w Komisji Nadzoru Finansowego, że takie zadanie można by częściowo przenieść albo że dzisiaj realizuje je ten sąd polubowny. Tak, ale ustaliliśmy, że Komisja Nadzoru Finansowego to nadzór nad instytucjami finansowymi, nad przestrzeganiem przepisów prawa, nad przygotowaniem rozwiązań w zakresie właściwej pozycji klienta i niewykorzystywania jej, a podmiot, do którego ma się zwrócić klient, żeby go chronić, to jest rzecznik finansowy. I tak usytuowano te dwa organy.

    Wskazano również w tym przedłożeniu i sprawozdaniu, że koszty funkcjonowania rzecznika finansowego będą ponosić podmioty rynku finansowego. Dyskusja na ten temat była długa, dotyczyła wielu podmiotów, poczynając od towarzystw funduszy inwestycyjnych, poprzez banki spółdzielcze, kasy oszczędnościowo-kredytowe, po firmy ubezpieczeniowe. A zatem ten katalog jest wskazany - to, kto będzie ponosił opłaty na rzecz funkcjonowania rzecznika finansowego i jego biura. Trzeba tu powiedzieć, że utworzenie instytucji rzecznika finansowego oznacza też likwidację instytucji rzecznika ubezpieczonych i przejmowanie jego kompetencji. Określamy tu również wysokość opłat. Dyskusja o tym była długa. Minister finansów wyjaśniał, dlaczego warto rozmawiać o takim usytuowaniu, o ilości spraw, które dzisiaj są rozpatrywane w postępowaniu skargowym. W tym zakresie chcę poinformować państwa, że w stosunku do pierwotnego przedłożenia niektóre opłaty obniżono 10-krotnie, a nawet jeszcze bardziej. Myślę, że będziemy jeszcze pewnie o tym dyskutować i będą w tej sprawie wypowiedzi, ale komisja musiała to rozstrzygnąć, osiągnęła konsensus, wprowadzając rozwiązanie, że na początku będą określone te opłaty maksymalne, a minister finansów w swoim rozporządzeniu po weryfikacji, jak z roku na rok kształtuje się sytuacja, jeśli chodzi o obciążenie sprawami reklamacyjnymi danych sektorów, będzie mógł to określić, i zawsze tak czyni w odniesieniu do rzecznika ubezpieczonych. W tym zakresie również należy uznać, iż można mieć zaufanie do ministra finansów, że będzie stosował to rozwiązanie w sposób paralelny, będzie to tym, czego oczekuje rynek.

    Chcę powiedzieć, że to podjęcie przez rzecznika czynności z urzędu jest dodatkową ważną kompetencją, która jest związana z funkcjonowaniem rzecznika finansowego.

    O przepisach przejściowych mówiłam. Przepisy przejściowe to przepisy, które będą realizowane w zakresie likwidacji urzędu rzecznika ubezpieczonych i organizowania biura rzecznika finansowego.

    Chciałabym powiedzieć i poinformować również komisję o tej sankcji, która była pierwotnie zaplanowana, bo warto o sankcji wprowadzonej w tym projekcie ustawy mówić. Pierwotnie założono możliwość wielokrotnego składania reklamacji nie tylko w związku z kredytem, ale też z każdą umową zawieraną przez klienta z instytucją finansową. Nie było określonego zakresu. Nie ograniczamy terminu, nie ograniczamy liczby, nie ograniczamy powodów, dla których klient mógłby złożyć taką reklamację. Mogłoby się zdarzyć, nawet mimo funkcjonowania Internetu, bo i takie rozwiązania elektroniczne się przyjmuje, że nierozstrzygnięcie tego, nieudzielenie odpowiedzi w terminie skutkowałoby zaakceptowaniem propozycji klienta czy takiego stanu, o który on wnosi. Podam przykład, którym posługiwano się na posiedzeniu komisji, chciałabym to państwu zobrazować. Klient wnosi, co jest nieprawdą, że ma milion złotych na rachunku bankowym. Zgłasza to jednego dnia, sto razy w ciągu dnia, tysiąc razy w ciągu dnia albo nawet więcej. Gdyby tak nieszczęśliwie się zdarzyło, że bank by to pominął, którejś z takich reklamacji nie uwzględniłby, to trzeba by było ten milion złotych temu klientowi przypisać. Jeśli chodzi o taką sytuację, o stan prawny, ma się to absolutnie nijak do stanu faktycznego, do sposobu roszczenia. Zatem jeśli chodzi o te możliwości, które tak obrazowo przedstawiłam, i o to, aby sytuacja, którą przedstawiłam, czy coś innego, co zdarzyłoby się w rzeczywistości, nie mogło mieć miejsca, ograniczono przypisaną rzecznikowi możliwość nakładania kar na instytucje finansowe w wysokości do 100 tys. zł, określając oczywiście zakres przewinień, jeśli chodzi o niedotrzymanie obowiązków ustawowych przez tę instytucję w stosunku do klienta.

    To są wszystkie rozwiązania. Chcę poinformować państwa posłów, że osiągnęliśmy konsensus, jeśli chodzi o ten projekt, z czego się cieszę. Różnice zdań w dyskusji, jak już powiedziałam, dotyczyły opłat, sposobu powoływania rzecznika, chociaż nie zostało to wyartykułowane, bo w tym projekcie wskazuje się, że rzecznika finansowego powołuje premier. W dyskusji pojawił się sprzeciw co do takiego sposobu powoływania go, niemniej jednak nie przedstawiono przyczyn negatywnej oceny takich rozwiązań.

    Chciałabym Wysokiej Izbie, paniom i panom posłom zarekomendować to dobre rozwiązanie prokonsumenckie przygotowane przez posłów z myślą o klientach rynków finansowych. Ono zdecydowanie umacnia ich pozycję i wskazuje, że na etapie sporów można mieć dodatkową ochronę sprawowaną przez rzecznika finansowego. Klientowi zawsze przysługuje prawo do sądu. A zatem jeśli nie skorzysta z tej drogi przejściowej, możliwości, jaką jest Sąd Polubowny przy Komisji Nadzoru Finansowego, ma on prawo skierować swoją sprawę do sądu. To prawo jest dzisiaj jednym z niewielu skutecznych elementów. Chcemy zatem, mając na uwadze troskę o dobrą współpracę pomiędzy klientem a instytucją finansową, dać klientowi dodatkową ochronę.

    Komisja rekomenduje Wysokiej Izbie przyjęcie tego projektu. Dziękuję bardzo za współpracę, panie marszałku. Dziękuję za współpracę pani minister i jej współpracownikom, członkom komisji i podkomisji, bardzo dobrze się z państwem współpracowało. Te podziękowania składam na ręce pani minister Izabeli Leszczyny, ale dziękuję też wszystkim, którzy w tym procesie, w sporze o najlepszy kształt tego rozwiązania brali udział, dziękuję paniom i panom posłom z podkomisji i komisji. Dziękuję bardzo. (Oklaski)