4 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny oraz Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (druki nr 3058 i 3551).

Poseł Sprawozdawca Magdalena Kochan:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Omawiany projekt trafił do laski marszałkowskiej 26 września 2014 r. Dnia 13 stycznia 2015 r. skierowano go do pierwszego czytania najpierw do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, a 3 lutego 2015 r. także do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.

    Połączone komisje podczas pierwszego czytania 18 maja powołały podkomisję nadzwyczajną, która po dwóch posiedzeniach 24 czerwca 2015 r. przedstawiła połączonym komisjom swoje sprawozdanie przyjęte przeważającą większością głosów.

    Rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne działają dziś na podstawie dwóch aktów prawnych - jeden to ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich, drugi to rozporządzenie ministra sprawiedliwości z dnia 3 sierpnia 2001 r.

    Pracowników rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych nie można uznać za pracowników sądu. Co więcej, coraz częściej pojawiają się także wątpliwości dotyczące zarówno statusu prawnego pracujących w tychże ośrodkach specjalistów, jak i bezpośrednio samej pozycji rodzinnego ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego.

    Staraliśmy się uporządkować tę sprawę, rozwiązać ten problem, przedstawiając w druku nr 3058 propozycję, aby rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne były organem pomocniczym sądów okręgowych. W trakcie prac podkomisji uznano, że ten rodzaj organizacji nie zapewnia statusu pracowników sądu tym pracownikom, o których dzisiaj mówimy - pracownikom rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych. Postanowiliśmy, na wzór zespołów kuratorskich, umieścić te zespoły, jako działające na potrzeby sądów, w sądach rejonowych. Ta zmiana usytuowania prawnego spowodowała także konieczność zmiany nazwy ustawy, a to z kolei wzbudziło dość duże protesty jednego ze związków zawodowych, Związku Nauczycielstwa Polskiego, który wniósł swój protest do laski marszałkowskiej, uznając, że ten sposób procedowania wykracza poza ramy przedłożenia i że projekt ustawy o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów winien przejść cały proces legislacyjny, od pierwszego czytania poprzez powoływanie podkomisji itd. Nie podzielili tej opinii ani minister sprawiedliwości, ani legislatorzy sejmowi, nie podzielili tej opinii także członkowie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny. A zatem przedstawiamy Wysokiej Izbie sprawozdanie, które dotyczy także zmiany tytułu ustawy na: ustawa o opiniodawczych zespołach sądowych specjalistów.

    W sądach okręgowych, uznaliśmy, będą działać takie zespoły, których zadaniem będzie sporządzanie na zlecenie sądu lub prokuratur opinii w sprawach rodzinnych i opiekuńczych oraz w sprawach nieletnich na podstawie przeprowadzonych badań psychologicznych, pedagogicznych i lekarskich, ale będą także możliwe prowadzone przez te zespoły mediacje, wywiady środowiskowe oraz pomoc w poradnictwie specjalistycznym dla małoletnich, nieletnich i ich rodzin. A zatem rozszerzyliśmy w porównaniu z tym, czym zajmowały się do tej pory rodzinne ośrodki diagnostyczne, konsultacyjne, zakres działalności zespołów sądowych specjalistów. W skład tych zespołów mogą wchodzić specjaliści z dziedzin psychologii, pedagogiki, pediatrii, medycyny rodzinnej, chorób wewnętrznych, psychiatrii oraz psychiatrii dzieci i młodzieży.

    Zagwarantowaliśmy specjalistom pracującym w tych zespołach pełną niezależność opinii. Art. 2 ust. 2 precyzuje tę niezależność i podkreśla ją bardzo jednoznacznie, co więcej, zaznaczyliśmy także, że minister, który powołuje przy uznanych przez siebie sądach okręgowych takie zespoły i sprawuje nad nimi nadzór, nie może tego nadzoru pełnić w związku z art. 4 ust. 2, zgodnie z którym nadzór ministra nie może wkraczać w dziedzinę, w której specjaliści są niezależni.

    Projekt ustawy w art. 5-10 ustala zasady powoływania i kompetencje zarówno kierownika zespołu specjalistów, jak i specjalistów. Zasady przeprowadzania konkursów także są normowane ustawą. Obowiązek określenia zasad wynagradzania nakładamy na ministra sprawiedliwości, który w stosownym rozporządzeniu wyda takie przepisy. Uznaliśmy jednak, że osoby obecnie pracujące w rodzinnych ośrodkach diagnostyczno-konsultacyjnych, zatrudnione a to na stanowisku specjalisty, a to na stanowisku kierowniczym, zachowują swoje prawa i stanowiska, ale stają się pracownikami sądów. Zagwarantowaliśmy także obliczanie wysokości wynagrodzenia wedle średniej z ostatnich 12 miesięcy, przy czym odeszliśmy w przypadku tego zatrudnienia od obowiązującej jeszcze do dziś karty praw nauczyciela. Gwarancje zachowania stażu pracy i wynagrodzenia wynikającego z tego stażu są zawarte w przepisach proponowanych Wysokiej Izbie. Ustawa ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.

    Jak już mówiłam, połączone komisje przyjęły sprawozdanie podkomisji i rekomendują Wysokiej Izbie przyjęcie rozwiązań zawartych w druku nr 3551. Bardzo dziękuję. (Oklaski)