31 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3462).

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Janusz Cichoń:

    Szanowny Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Ustawa Ordynacja podatkowa to akt prawny o fundamentalnym znaczeniu dla stosowania prawa podatkowego, w gruncie rzeczy także dla sposobu podejścia przez aparat skarbowy do podatników. Ordynacja podatkowa, która obowiązuje dzisiaj w Polsce, to akt prawny, który ma fundamentalne braki natury systemowej, wynikające chociażby z faktu, że przygotowywana ona była w latach 90., w czasach transformacji, i bazuje na rozwiązaniach Kodeksu postępowania administracyjnego z połowy ubiegłego wieku. Mogę powiedzieć, że wiele idei, które wtedy wydawały się wystarczające, dziś nie wytrzymuje próby czasu. Obecne życie gospodarcze i aktualne potrzeby podatników są znacząco inne niż wtedy.

    Było już kilkanaście nowelizacji tej ordynacji, kolejna przed nami. Na wstępie pewnie powinienem powiedzieć, że ta nowelizacji nie zmieni diametralnie ordynacji, wiemy o tym po 2,5 roku pracy nad tym aktem, mamy na to dowody. Ta praca wymusiła na nas pewną refleksję i doszliśmy do wniosku, że tę nowelizację trzeba traktować w jakiejś mierze doraźnie, jest potrzebna, aby usunąć wiele praktycznych problemów związanych ze zmieniającym się otoczeniem prawnym, ale na dobrą sprawę musimy rozpocząć prace nad nowym aktem prawnym, nad nową ordynacją podatkową. Na podstawie tej 2,5-letniej pracy, realizowanej w Ministerstwie Finansów, ale przy zaangażowaniu w ten proces wszystkich podmiotów i stron, wszystkich potencjalnych interesariuszy, mogę powiedzieć, że tak naprawdę ten nowy akt prawny nie powinien powstawać w Ministerstwie Finansów, stąd idea Komisji Kodyfikacyjnej Ogólnego Prawa Podatkowego. Po raz pierwszy w historii Polski pisaniem prawa podatkowego zajmuje się zespół niezależnych ekspertów, którzy, mam nadzieję, przygotują dokument na miarę oczekiwań Polaków. Ogólne podstawy prawa podatkowego, ordynację podatkową, w której będziemy mieli do czynienia z rzeczywistą równowagą pomiędzy interesami podatnika i interesem publicznym.

    Mogę powiedzieć, że na własnej skórze się przekonałem, jak trudna i skomplikowana jest to materia, jak trudno znaleźć taką mądrą równowagę. Niemniej jednak, jak powiedziałem na wstępie, mamy wiele rozwiązań, które wymagają pilnego wprowadzenia w życie, stąd ta nowelizacja. Ona jest konieczna, chociażby z powodu kontynuowanych i aktualnie realizowanych programów europejskich związanych z informatyzacją administracji podatkowej, ze względu na dyrektywę dotyczącą współpracy administracyjnej, a także implementację wyroku sygnalizacyjnego Trybunału Konstytucyjnego.

    Głównym celem tego projektu, tej dużej nowelizacji jest zracjonalizowanie i uproszczenie procedur podatkowych, a także ich informatyzacja, uszczelnienie i wreszcie - to także nie jest bez znaczenia - uszczelnienie systemu poboru podatków. Jak mówiłem, reagujemy na bieżące pilne potrzeby, a także chcemy poprawić efektywność administracji podatkowej, abyśmy sprawniej zwalczali oszustwa podatkowe i mogli lepiej reagować na patologię w tej sferze.

    Projekt jest bardzo obszerny, zawiera blisko 170 zmian. Nie będę ich szczegółowo omawiał, ale zwrócę uwagę na sprawy, które, moim zdaniem, mają naprawdę duże znaczenie. Pierwsza to kompleksowa regulacja kwestii pełnomocnictw. Wyraźnie zmieniamy ich formułę, dopuszczamy pełnomocnictwo ogólne, które będzie uprawniać do reprezentowania podatnika we wszystkich sprawach podatkowych i przed wszystkimi organami. Będzie ono składane w formie elektronicznej do centralnego rejestru i nie będzie podlegało opłacie skarbowej. To powinno usprawnić procedury podatkowe w bardzo wielu przypadkach i z pewnością będzie służyć komfortowi, jeśli chodzi o profesjonalną obsługę polskich podatników.

    Projekt zakłada informatyzację sprawdzania ksiąg podatkowych. To jest coś, o czym także mówiłem, i wynika to w jakiejś mierze z programu informatyzacji i z programu e-Podatki realizowanego aktualnie w Ministerstwie Finansów. Zakładamy, że do systemu elektronicznego raportowania ksiąg podatkowych, dowodów księgowych najpierw wejdą duże podmioty, na zasadzie fakultatywnej także podmioty średnie i potencjalnie - małe, po jakimś czasie upowszechnimy tę formułę.

    Projekt przewiduje też ujednolicenie właściwości miejscowej urzędów skarbowych dla firm, to też jest kwestia bardzo istotna z punktu widzenia podatników. Ułatwi to niewątpliwie podatnikom kontakty z urzędami skarbowymi, pozwoli też na centralizację rozliczeń, korzyści po stronie organów podatkowych, wobec tego także administracji, jeśli chodzi o analizę ryzyka.

    Bardzo istotną zmianą, która została bardzo ciepło przyjęta podczas konsultacji społecznych, jest obniżenie stawek odsetek za zwłokę w przypadku korekt deklaracji podatkowych. Zakładamy, że jeśli w ciągu sześciu miesięcy podatnik z własnej inicjatywy dokona korekty, to niezależnie od rozmiarów kwoty zaległości będzie mógł zapłacić o połowę niższe odsetki za zwłokę. Przypomnę, że dzisiaj jest to 8%, co oznacza, że będą to odsetki na poziomie 4%.

    Symetrycznie do tego rozwiązania wprowadzamy też podwyższone odsetki w wysokości 150% w przypadkach, w których mamy do czynienia z istotnymi błędami, noszącymi tak naprawdę znamiona nadużyć podatkowych. Będą one miały zastosowanie po przekroczeniu pewnej kwoty, czyli nie będzie to dotyczyło drobnych, małych zdarzeń czy błędów. Jednocześnie uszczuplenie, to jest drugi warunek, będzie musiało przekraczać 25% należności, co wskazuje na to, że dotyczy to tych, którzy rzeczywiście, mówiąc kolokwialnie, czynią istotne, duże, błędy w rozliczeniach podatkowych bądź wcale nie deklarują dochodów.

    Kolejna istotna kwestia to racjonalizacja wydawania indywidualnych interpretacji podatkowych. Przez pryzmat paroletnich doświadczeń związanych z funkcjonowaniem tego systemu i pewnego wysiłku, który na bieżąco czynimy, jeśli chodzi o zachowanie jednolitości tych interpretacji, uznaliśmy, że jednak trzeba ten system skorygować, aby zapewnić jednolitość w większym stopniu. Na to nakładają się też zmiany dotyczące administracji podatkowej. W Sejmie procedowano niedawno nad projektem ustawy dotyczącym zmian w tym zakresie. Dzięki temu zakładamy, że ten proces rzeczywiście będzie uproszczony, dopracowujemy koncepcję interpretacji ogólnej i jej obowiązywania w sprawach odrębnych, tak naprawdę bez konieczności wydawania interpretacji indywidualnych. Nie będę specjalnie wchodził w szczegóły, do tego sprowadza się ta racjonalizacja. Do tego dochodzą wnioski grupowe. Tu też nie będę już może wchodził w szczegóły, ale to są istotne zmiany, które z pewnością spotkają się z pozytywnym przyjęciem podatników, a nas uwolnią od zarzutu niejednolitości interpretacji prawa podatkowego.

    Projekt wprowadza także istotne zmiany w zakresie doręczania pism z urzędu, doręczania pism drogą elektroniczną, a także dostarczania korespondencji do miejsca innego niż miejsce zamieszkania, co jest dzisiaj niemożliwe. Wprowadzamy też możliwość zapłaty podatku w imieniu podatnika, zapłaty podatku w urzędach skarbowych i urzędach celnych kartą płatniczą, co do tej pory było praktycznie niemożliwe. Zmieniamy też reguły gry w kwestii nadpłat, relacji pomiędzy postępowaniem w sprawie stwierdzenia nadpłaty a postępowaniem wymiarowym. To także uprości procedury, uczyni je czytelniejszymi i zdecydowanie wygodniejszymi dla podatników.

    Kolejna istotna kwestia dotyczy otwarcia rejestru zastawów skarbowych. Poprawi to komfort i bezpieczeństwo nabywców rzeczy ruchomych. W tym projekcie mamy też zestaw przepisów dotyczących cen transakcyjnych. Od paru lat w polskim systemie funkcjonują te porozumienia. Chcemy zwiększyć transparentność, a także efektywność procesów dotyczących zawierania tych porozumień. Wykorzystujemy tu zalecenia OECD, ale też własne doświadczenia w tym zakresie. Ponadto projekt zawiera wiele propozycji zmian stanowiących uszczegółowienie, doprecyzowanie obowiązujących przepisów, np. zasad zaokrąglania kwot. Chodzi także o podwyższenie kwoty umożliwiającej dokonanie korekty deklaracji przez urząd skarbowy. To powinno ułatwić życie podatnikom, pozwoli także uniknąć niepotrzebnej korespondencji i wielokrotnego spotykania się z podatnikami w sprawach, które tak naprawdę możemy uznać za drobiazgi.

    Jeśli chodzi o uszczelnianie systemu podatkowego, to powinienem pewnie dodać kwestię dotyczącą jednego wiodącego urzędu, jeżeli chodzi o sprawy powiązanych podmiotów, które są objęte właściwością różnych urzędów. Chodzi o powiązane podmioty, o obszar, który obejmujemy szczególnym nadzorem. Bez wprowadzenia wiodącego urzędu, jeżeli chodzi o brak konieczności prowadzenia spraw przez wiele urzędów, angażowania wielu urzędów, trudno sobie wyobrazić skuteczne przeciwdziałanie chociażby w sprawach oszustw karuzelowych. Dzięki takim rozwiązaniom działania administracji podatkowej powinny być znacznie skuteczniejsze.

    Poza tym wprowadzamy zmianę, która pozwoli na przekazywanie spraw niezamkniętych, wymagających większych uprawnień urzędów skarbowych, urzędów kontroli skarbowej. To też taka zmiana, która systemowo ma potwierdzać te intencje, o których mówimy, dotyczące chociażby administracji podatkowej. Tak naprawdę dzisiaj zmieniamy urzędy skarbowe w biura obsługi podatnika. Jeśli jest podejrzenie, że mamy do czynienia z przestępcą, a nie mamy dostępu, nie możemy pewnych rzeczy zweryfikować, to na poziomie urzędu skarbowego będziemy mogli przekazać sprawę do urzędu kontroli skarbowej, którego zakres uprawnień, jeśli chodzi chociażby o tajemnicę bankową, jest znacznie szerszy. Jest wreszcie implementacja, o czym mówiłem, dyrektywy Rady w sprawie współpracy administracyjnej, a także realizacja postanowienia sygnalizacyjnego Trybunału Konstytucyjnego.

    To tyle w takim telegraficznym skrócie. Jest to obszerny projekt. Tak jak mówiłem, jest wiele zmian. Zakładamy, że większość z nich wejdzie w życie 1 stycznia 2016 r. Niektóre, w szczególności te, które są związane z realizacją projektów informatycznych, będą wchodziły w terminach późniejszych.

    Kończąc, wnoszę o skierowanie tego projektu do dalszych prac w komisji. Przypomnę, że komisja jest w trakcie prac nad prezydenckim projektem dotyczącym Ordynacji podatkowej, jest także projekt senacki. Naszym zdaniem dobrym rozwiązaniem byłoby łączne procedowanie nad tymi projektami, o co z upoważnienia Rady Ministrów wnoszę. Dziękuję bardzo. (Oklaski)