7 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o usługach turystycznych (druki nr 3384 i 3446).

Poseł Sprawozdawca Andrzej Gut-Mostowy:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Mam zaszczyt w imieniu Komisji Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki przedstawić sprawozdanie o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o usługach turystycznych, druk nr 3446.

    Komisja Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki przeprowadziła pierwsze czytanie i rozpatrzyła rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o usługach turystycznych, druk nr 3384. Projekt dotyczy określenia w przypadku niewypłacalności organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego zadania marszałka województwa lub wskazanej przez niego jednostki w zakresie prowadzenia działań związanych z organizacją powrotu klientów z imprezy turystycznej do miejsca wyjazdu lub planowanego powrotu z imprezy turystycznej. W aktualnym stanie prawnym istnieje problem braku wyraźnego wskazania organu właściwego do organizacji powrotu turystów. Zwróciła na to uwagę również Najwyższa Izba Kontroli, która w informacji o wynikach kontroli przeprowadzonej w 2012 r. sformułowała wniosek dotyczący zmiany obowiązujących przepisów w celu wskazania podmiotu odpowiedzialnego za zorganizowanie powrotu turystów do kraju w przypadku niewypłacalności biura podróży.

    Projekt rządowy zakłada, iż w ustawie o usługach turystycznych zostanie wprowadzony przepis doprecyzowujący zadania marszałków województw w zakresie prowadzenia działań związanych z organizacją powrotu turystów z imprezy turystycznej, w przypadku gdy niewypłacalny przedsiębiorca wbrew obowiązkowi wynikającemu z umowy zawartej z klientem nie zapewnia tego powrotu. Należy zauważyć, iż marszałkowie wykonują te zadania na zasadzie obecnych przepisów od 2006 r. Po przejęciu zadań wynikających z ustawy o usługach turystycznych przez marszałków województw w latach 2006-2014 sprowadzili oni do kraju klientów 19 niewypłacalnych biur podróży. W przypadku niewypłacalności biura podróży marszałkowie będą więc prowadzić działania w oparciu o już posiadane doświadczenia związane ze sprowadzaniem do kraju klientów niewypłacalnych biur podróży.

    Należy także podkreślić, że szczegółowa procedura uruchamiania środków z zabezpieczeń finansowych biur podróży na wypadek ich niewypłacalności została uregulowana na poziomie przepisów wykonawczych do ustawy o usługach turystycznych, to jest we wzorach formularzy umów gwarancji bankowej, gwarancji ubezpieczeniowej i ubezpieczenia na rzecz klientów, które stanowią załączniki do rozporządzenia ministra sportu i turystyki z roku 2011. Zgodnie z przepisami co do zasady marszałek województwa uruchamia środki z zabezpieczeń finansowych biur podróży, tj. wydaje ubezpieczycielowi lub gwarantowi dyspozycję wypłaty tych środków na podstawie oświadczenia przedsiębiorcy o jego niewypłacalności.

    Wprowadzenie proponowanego przepisu usunie wątpliwości w zakresie dotyczącym obowiązku wykonywania wyżej wymienionych czynności przez marszałka województwa jako organ sprawujący bezpośredni nadzór nad wykonywaniem działalności regulowanej przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych i będący także beneficjentem zabezpieczeń finansowych posiadanych przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych. Do roku 2013 obowiązek wykonywania tych zadań nie był kwestionowany przez marszałków województw. Kwestionowanie tego obowiązku przez część marszałków województw nastąpiło po serii niewypłacalności biur podróży w roku 2012, kiedy po raz pierwszy od początku obowiązywania ustawy o usługach turystycznych w trzech przypadkach zabrakło środków z wyżej wymienionych zabezpieczeń na opłacanie kosztów powrotu turystów do kraju i marszałkowie województw pokryli brakujące kwoty ze środków budżetowych samorządu województwa. Na podstawie obowiązujących przepisów marszałkowie województw od roku 2012 wykonywali ten obowiązek, nie wskazując na wątpliwości w tym zakresie.

    Czynności związane z organizowaniem powrotu klientów organizatorów turystyki i pośredników turystycznych z imprez turystycznych od wejścia w życie ustawy o usługach turystycznych w 1998 r. były faktycznie wykonywane przez organy wskazane w gwarancjach lub umowach ubezpieczenia jako beneficjenci takiego zabezpieczenia finansowego posiadanego przez organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego, a jednocześnie upoważnione do wydawania dyspozycji wypłaty z tych zabezpieczeń zaliczek na pokrycie kosztów powrotu klientów do kraju. Chodzi tu o prezesa Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki w latach 1998-1999, wojewodów w latach 2000-2005 i marszałków województw od 2006 r. do chwili obecnej. Od stycznia 2006 r. zadania te były realizowane przez marszałków województw jako zadania zlecone z zakresu administracji rządowej na podstawie art. 2a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych.

    Projekt ustawy w zakresie dotyczącym wyraźnego wskazania marszałka województwa jako podmiotu organizującego powrót z imprezy turystycznej klientów niewypłacalnych biur podróży nie wprowadza więc nowego zadania z zakresu administracji rządowej, tylko doprecyzowuje zapisy ustawy w tym zakresie i usuwa wątpliwości interpretacyjne. W praktyce te zapisy funkcjonują od wielu lat.

    Projekt zakłada, że marszałkowie województw będą realizowali zadania polegające na sprowadzaniu do kraju klientów niewypłacalnych biur podróży za pośrednictwem swoich urzędów marszałkowskich lub będą mogli wskazać inną jednostkę odpowiedzialną za realizację tych zadań. Jednostką tą będzie jednostka, którą marszałek województwa upoważni do wydawania dyspozycji w zakresie wypłaty zaliczki na pokrycie kosztów powrotu klientów do kraju. Koszty powrotu turystów do kraju zostaną pokryte z zabezpieczeń finansowych posiadanych przez biura podróży. Zmiana przepisów rozporządzeń ministra finansów wprowadzona w 2013 r. polegała na uszczelnieniu systemu, m.in. poprzez wprowadzenie dodatkowych mechanizmów w postaci uzależnienia wysokości wymaganych sum gwarancyjnych od prognozowanych przychodów i obowiązku podwyższania posiadanych zabezpieczeń wraz ze wzrostem osiąganych przychodów oraz na znacznym podniesieniu minimalnych sum gwarancyjnych wymaganych na wypadek niewypłacalności biur podróży.

    Środki finansowe pochodzące z zabezpieczeń finansowych organizatorów turystyki i pośredników turystycznych będą wystarczające, by pokryć koszty powrotu z imprezy turystycznej klientów niewypłacalnych biur podróży. Koszty administracyjne zorganizowania przez urzędy marszałkowskie powrotu turystów do kraju będą, tak jak dotychczas, finansowane z budżetu państwa w ramach dotacji celowej na realizację zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. W związku z uwagami strony samorządowej dotyczącymi niewystarczającej ilości środków otrzymanych w ramach dotacji celowej na realizację zadań z zakresu administracji rządowej, podczas prac nad ustawą budżetową należy wziąć pod uwagę ewentualną konieczność zwiększenia dotacji z budżetu państwa na wykonywanie zadań zleconych z zakresu administracji rządowej przez marszałków województw.

    W związku z uwagą służb prawnych Kancelarii Sejmu komisja przyjęła poprawkę zmieniającą termin wejścia ustawy w życie z 7 dni na 14 dni od dnia ogłoszenia.

    W posiedzeniu komisji uczestniczyli przedstawiciele zainteresowanych środowisk, w szczególności branż turystycznej i ubezpieczeniowej, oraz urzędu marszałkowskiego. Wskazywano, że wprowadzenie projektowanego przepisu jest konieczne i pożyteczne, ponieważ określa on bezpośrednio, kto ma obowiązek zorganizowania powrotu pozostawionych samym sobie klientów biur podróży. Wszyscy zgodnie ocenili, że projektowana zmiana jest potrzebna, chociaż w ich ocenie niewystarczająca. Ustalono przede wszystkie, że istotnym brakiem nowelizacji jest niewskazanie źródła finansowania działań związanych z organizacją powrotu klientów, gdy wysokość zabezpieczenia finansowego przedsiębiorcy okaże się niewystarczająca. Należy jednak podkreślić, że ustawa o usługach turystycznych nakłada na biura podróży obowiązek zapewnienia zabezpieczenia wystarczającego na pokrycie wszystkich zobowiązań wobec klientów, czyli zwrotu wniesionych wpłat oraz zapewnienia powrotu z podróży, a więc w wysokości adekwatnej do rozmiaru prowadzonej działalności gospodarczej i odpowiadającej aktualnemu stanowi posiadanych zobowiązań. Ponadto od czasu wejścia w życie nowych rozporządzeń ministra finansów z roku 2013 miał miejsce tylko jeden przypadek niewypłacalności, w związku z którym nie było zresztą konieczności sprowadzania turystów z imprezy turystycznej. Nie ma więc podstaw do twierdzenia, że zabezpieczenia finansowe biur podróży zawarte zgodnie z obowiązującymi przepisami nie będą wystarczały na pokrycie kosztów powrotu turystów do kraju. Z przeprowadzanych dyskusji wynika, że zapewnienie, zagwarantowanie klientom niewypłacalnych biur podróży bezpiecznego powrotu z imprezy turystycznej jest w interesie zarówno klientów, jak i branży turystycznej. Należy podkreślić, że uregulowanie tego aspektu usług turystycznych ułatwi również działanie marszałków województw w sytuacjach kryzysowych.

    Mając na uwadze pilną, w związku ze zbliżającym się szczytem sezonu turystycznego, potrzebą doprecyzowania obowiązujących przepisów w zakresie wyraźnego wskazania podmiotu odpowiedzialnego za sprowadzanie do kraju klientów niewypłacalnych biur podróży, zdając sobie jednocześnie sprawę z tego, że sfera usług turystycznych potrzebuje monitorowania, analizowania i ewentualnie tworzenia nowych regulacji w przyszłości, Komisja Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki rekomenduje Wysokiej Izbie przyjęcie powyższego projektu ustawy.