17 punkt porządku dziennego:

Poseł Brygida Kolenda-Łabuś:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska wobec senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, druk nr 3194, oraz sprawozdania Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, druk nr 3340.

    Projekt jest pochodną postanowienia sygnalizacyjnego Trybunału Konstytucyjnego z 29 lipca 2014 r., które zostało wydane w związku z rozpoznaniem przez trybunał skargi konstytucyjnej na art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. c ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Przepis ten dotyczy sytuacji, gdy w przewidzianych ustawą okolicznościach następuje zwrot z urzędu połowy wniesionych kosztów sądowych.

    Trybunał Konstytucyjny nie doszukał się w rozpoznaniu tej skargi niezgodności tegoż artykułu z konstytucją, czyli z art. 45 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 konstytucji, jednak zdaniem trybunału regulacja zwrotu opłat w postępowaniu cywilnym zawiera lukę, która wymaga działań ustawodawczych polegających na uwzględnieniu szczególnej sytuacji procesowej powstałej na skutek ugody sądowej w toku rozpoznania zarzutów od nakazu zapłaty.

    Trybunał stwierdził brak spójności systemu prawnego w zakresie regulacji dotyczących ponoszenia kosztów w sprawach cywilnych. Ustawodawca uregulował bowiem kwestię opłat w postępowaniu nakazowym w sposób odmienny niż w postępowaniu zwykłym. W tym postępowaniu, uwzględniając jego szczególny charakter, koszt rozpoznania sprawy ustawodawca rozłożył odmiennie niż w pozostałych postępowaniach - czyli w art. 18 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, regulującym kwestię wnoszenia opłaty od pisma inicjującego postępowanie, jakim jest pozew - między powoda, który uiszcza 1/4 opłaty wpisowej, i pozwanego, gdy wnosi zarzuty, który uiszcza 3/4 tej opłaty. W przypadku zawarcia ugody sądowej w pierwszoinstancyjnym postępowaniu nakazowym pozwany nie mógł domagać się zwrotu połowy tej opłaty. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że formuła, którą ustawodawca posłużył się w art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. c, nie obejmuje wspomnianego wypadku, ponieważ pismo zawierające zarzuty nie należy do pism wszczynających postępowanie w instancji. Norma wyrażona w art. 79 ust. 1 pkt 3 lit. c daje obecnie podstawę do zwrotu z urzędu połowy opłaty, gdy do ugody dochodzi po wniesieniu apelacji do sądu drugiej instancji, bowiem uprawnionym do uzyskania zwrotu jest ten podmiot, który wniósł pismo wszczynające postępowanie w instancji, czyli autor apelacji. Uzupełnienia wymaga postępowanie pierwszoinstancyjne.

    Proponowana przez Senat regulacja usuwa sygnalizowaną przez Trybunał Konstytucyjny lukę w prawie, wprowadzając obowiązek zwrotu połowy uiszczonej opłaty pobranej na podstawie art. 19 ust. 4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych bez uprzedniej inicjatywy strony w przypadku wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym, jeżeli postępowanie w pierwszej instancji zakończyło się zawarciem ugody sądowej.

    Zdaniem Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska przyznanie z urzędu prawa do zwrotu połowy kosztów sądowych nie tylko podmiotowi inicjującemu postępowanie, ale także pozwanemu wnoszącemu zarzuty jest słuszne i racjonalne choćby z tego względu, że to na pozwanym spoczywa większy ciężar finansowy rozpoznania sprawy zakończonej zawarciem ugody. Co najważniejsze, unormowanie to uwzględnia zasadę równości stron w postępowaniu, jedną z naczelnych zasad procesowych. Naszym zdaniem proponowana zmiana art. 79 ust. 1 pkt 3 wzmocni po stronie pozwanego w postępowaniu nakazowym skłonność do ugodowego zakończenia sporu, co sprzyjać będzie szybszemu rozstrzyganiu sporów w postępowaniu nakazowym.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska wnoszę o uchwalenie ustawy o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w brzmieniu - zgodnie ze stanowiskiem przedstawionym w sprawozdaniu Komisji Sprawiedliwości i Spraw Człowieka - z druku nr 3194. Dziękuję bardzo.