Poseł Barbara Bartuś:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W tym roku minęło 100 lat od bitwy gorlickiej - wydarzenia, które miało istotny wpływ na przebieg I wojny światowej oraz losy Europy i w konsekwencji na odrodzenie się państwa polskiego.

    Zabójstwo arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w Sarajewie 28 czerwca 1914 r. stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu miesiąc później konfliktu zbrojnego.

    Ziemia gorlicka wchodząca w skład Galicji w czasie wielkiej wojny należała do monarchii austro-węgierskiej. Jednak już w sierpniu 1914 r. wtargnęły na nią wojska rosyjskie. W pierwszych miesiącach 1915 r. prawie cała Galicja, w tym Gorlice, znajdowała się już w rękach wojsk rosyjskich. Okupacja ta zapisała się jako okres gwałtów na miejscowych kobietach, okres grabieży i mordów, o czym między innymi pisał w swoich pamiętnikach ówczesny burmistrz Gorlic ksiądz Bronisław Świeykowski.

    Wojcka carskie silnie umocniły swoje pozycje polowe, na które składały się rowy strzeleckie, schrony, stanowiska zapasowe, a w pierwszej linii także pola minowe i zasieki z drutu kolczastego. Naprzeciw nich umiejscowiły się wojska austro-węgierskie i niemieckie.

    Operacja gorlicka rozpoczęła się o godz. 6 rano 2 maja 1915 r., kiedy to ponad 1000 dział niemieckich i austro-węgierskich przez blisko 4 godziny ostrzeliwało rosyjskie pozycje. Następnie do walki przystąpiła piechota i w ten sposób rozpoczęło się najbardziej krwawe starcie w I wojnie światowej, które objęło tereny Gorlic, Ciężkowic, Łużnej, Sękowej.

    Szczególne znaczenie bitwy pod Gorlicami wynika z faktu, iż po kilku dniach ciężkich walk udało się wojskom niemieckim i austro-węgierskim przełamać pozycje rosyjskie. Wydarzenie to stanowi jeden z nielicznych podczas I wojny światowej przykładów ofensywy, która doprowadziła do przerwania ustabilizowanej linii frontu i przeniesienia działań wojennych na odległość kilkuset kilometrów w krótkim czasie.

    O tym, że bitwa pod Gorlicami z 2 maja 1915 r. była przełomową i największą bitwą I wojny światowej na froncie wschodnim, świadczą opinie znanych historyków i dowódców wojskowych. O tej bitwie pisali między innymi prof. Marian Zagórniak z Uniwersytetu Jagiellońskiego w szkicu historycznym ˝Bitwa pod Gorlicami 1915 r.˝, znakomity polski historyk okresu międzywojennego prof. Jan Dąbrowski w swoim dziele wydanym w Warszawie w 1937 r. ˝Wielka wojna 1914-1918˝, prof. Józef Buszko w ˝Wielkiej historii Polski˝, ale też bardzo poczytny angielski historyk Norman Davies w swoim dziele opisującym historię Europy ˝Europa. Rozprawa historyka z historią˝. Bardzo duże znaczenie nadali bitwie najwyżsi dowódcy państw centralnych: Austrii i Niemiec, między innymi feldmarszałek Erich von Falkenhayn - naczelny dowódca wojsk niemieckich w latach 1914-1916, czy szef sztabu generalnego armii austro-węgierskiej feldmarszałek Franz Conrad von Hötzendorf.

    Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Dla nas, Polaków, wydarzenia te są przede wszystkim szczególnie straszne, ponieważ starcia miały charakter bratobójczy. Polacy, którzy znajdowali się wówczas pod zaborami, musieli walczyć zarówno w wojskach niemieckich, austro-węgierskich, jak i w armii rosyjskiej. W samej operacji gorlickiej zginęło ok. 200 tys. żołnierzy. Dodatkowo działania wojenne doprowadziły do zniszczenia samych Gorlic oraz zrujnowania okolicznych miejscowości. Zginęło bardzo wielu cywilów, a mieszkańcy regionu, którzy przeżyli, często potracili swój dobytek oraz zdrowie.

    Same Gorlice, nazywane bramą zwycięstwa wojsk sprzymierzonych i małym Verdun, zapłaciły okrutną cenę. Zostały doszczętnie złupione przez rosyjskich najeźdźców, a zabudowania zniszczone ogniem artyleryjskim lub falą olbrzymich pożarów. Kwitnący ośrodek przemysłu naftowego przestał wtedy faktycznie istnieć. Dziękuję. (Oklaski)