15 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Jacek Brzezinka:

    Tak, dziękuję.

    Panie Marszałku! Szanowna Pani Minister! Cieszą nas dobre informacje płynące z rynku pracy. Między innymi Eurostat podał, że w 2014 r. liczba młodych Polaków pozostających bez pracy, czyli tych, którzy nie ukończyli 25. roku życia, zmniejszyła się o blisko 100 tys. osób. Tym samym bezrobocie w tej grupie wiekowej zmalało praktycznie o 1/4. Jest to rekord wśród krajów Unii Europejskiej i bardzo dobry prognostyk dla polskiej gospodarki na przyszłość, bo warto przypomnieć, że w opinii ekspertów młodzi bezrobotni odczuwają poprawę sytuacji na rynku pracy jako ostatni.

    Mimo że dziś sytuacja młodych na rynku pracy w Polsce jest jedną z najlepszych od wejścia Polski do Unii Europejskiej, w pełni zasadne jest podejmowanie dalszych skutecznych działań zmierzających do poprawy tej sytuacji. Wśród rozwiązań, które mogą skutecznie poprawić sytuację osób młodych wchodzących na rynek pracy, wymienia się m.in. wprowadzenie dualnego systemu kształcenia zawodowego, czyli systemu, w którym osoby zdobywające wykształcenie zawodowe odbywają najczęściej 3-letnią naukę zawodu w szkole i w zakładzie pracy zgodnie z wybranym zawodem. Efektywność dualnego systemu kształcenia zawodowego potwierdza sytuacja krajów, które szeroko wykorzystują ten system, np. Holandii, gdzie jest 33% uczestników dualnego kształcenia, a bezrobocie wśród młodych jest na poziomie 10,4%, czy Niemiec, gdzie jest 69% uczestników dualnego kształcenia, a bezrobocie wśród młodych wynosiło zaledwie 7,6% w 2013 r.

    Wiele o zasadności wprowadzenia tego systemu kształcenia zawodowego mówi się także w kontekście przygotowywanego programu dla Śląska, a więc dla regionu, z którego jestem posłem. Stąd, pani minister, moje pytania. Jak pani ocenia zasadność szerokiego wprowadzenia w Polsce dualnego systemu kształcenia zawodowego? Jakie kierunki kształcenia (Dzwonek) powinny być w tym systemie priorytetowe? Czy trwają prace nad regulacjami prawnymi umożliwiającymi wdrożenie tego systemu kształcenia zawodowego? Dziękuję.

15 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Małgorzata Marcińska:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Na wstępie pragnę zaznaczyć, że za kształcenie osób młodych objętych obowiązkiem nauki, tj. osób do 18. roku życia, w tym za kształcenie zawodowe, odpowiada minister edukacji narodowej, natomiast minister pracy i polityki społecznej wspiera działania resortu edukacji na kilka sposobów, o których chciałabym powiedzieć. Wyrazem tego wsparcia jest m.in. zaangażowanie w pracę Zespołu opiniodawczo-doradczego do spraw kształcenia zawodowego przy ministrze edukacji narodowej. Zespół ten został powołany zarządzeniem ministra edukacji w styczniu 2015 r. W jego skład wchodzą przedstawiciele ministerstw, reprezentatywnych organizacji pracodawców i największych oświatowych związków zawodowych.

    Na pierwszym posiedzeniu w marcu tego roku zespół podjął m.in. kwestię wprowadzenia do przepisów oświatowych pojęcia ˝kształcenie dualne˝. Ponadto 23 stycznia 2015 r. minister pracy i polityki społecznej wraz z ministrem edukacji narodowej, ministrem gospodarki i ministrem skarbu podpisał porozumienie o współpracy na rzecz rozwoju kształcenia zawodowego. Wspólne działania w ramach porozumienia mają na celu zbliżenie obszarów edukacji i pracy. Resort pracy odpowiedzialny jest w tym zespole m.in. za dostarczenie informacji o rynku pracy na podstawie analiz i prognoz zatrudnienia, których wyniki będą przekazywane osobom odpowiadającym za otwieranie i wygaszanie kierunków kształcenia zawodowego.

    Chciałabym też wspomnieć, że na stronach internetowych resortu pracy w zakładce ˝Rynek pracy˝ zawierającej raporty i sprawozdania dostępne są od kilku lat wyniki badań tzw. monitoringu zawodów nadwyżkowych i deficytowych, tj. takich, w których jest nadwyżka osób bezrobotnych bądź deficyt rąk do pracy. Metodologia tych badań została zmodernizowana i już w tym roku analiza zapotrzebowania na fachowców z elementami krótkoterminowej prognozy będzie przeprowadzana zarówno w oparciu o oferty pracy zgłoszone do urzędów pracy, jak też w oparciu o badania ofert pracy w Internecie i badania kwestionariuszowe przedsiębiorstw.

    Dla planowania zmian w kierunkach edukacji przydatne są prognozy o dłuższym niż roczny horyzoncie czasowym. Takich danych dostarcza m.in. prognoza dostępna na portalu Prognozowaniezatrudnienia.pl. Została ona opracowana przez Instytut Pracy i Spraw Socjalnych i pokazuje m.in. grupy zawodów o największej i najmniej liczbie pracujących w perspektywie do 2020 r. Wśród grup zawodów o dużej liczbie pracujących przewiduje się wzrost zatrudnienia sprzedawców, specjalistów do spraw administracji i zarządzania oraz do spraw finansowych, a także kierowców samochodów ciężarowych. Te dane, uzupełniane prognozami rozwoju branż czy regionów, mogą być podstawą do planowania, wprowadzania bądź wygaszania kierunków kształcenia zawodowego. Dotyczy to także kształcenia w systemie dualnym.

    Chciałabym także podkreślić, że obecnie obowiązujące przepisy umożliwiają realizację kształcenia dualnego rozumianego jako połączenie uczenia się zawodu z wykonywaniem pracy u pracodawcy. Obecnie jest to nawet dominująca forma zdobywania wykształcenia na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej, w szczególności zaś w zawodach rzemieślniczych. Określenie ˝kształcenie dualne˝ nie jest jednak wprowadzane do obiegu prawnego, dlatego też, tak jak powiedziałam na wstępie, Ministerstwo Edukacji Narodowej rozważa zdefiniowanie tego pojęcia w przepisach oświatowych.

    W Polsce program nauczania i organizacja nauki w systemie dualnym regulowane są przepisami ustawy o systemie oświaty oraz przepisami ustawy o rzemiośle, natomiast minister pracy i polityki społecznej odpowiada za przygotowanie przepisów Kodeksu pracy, gdzie w dziale dziewiątym określone są zasady i warunki zatrudniania uczących się młodych ludzi, tj. pracowników młodocianych. Ponadto na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy pracodawcy zatrudniający młodocianych otrzymują refundację ich wynagrodzeń oraz premię po zakończeniu kształcenia.

    W Polsce w systemie kształcenia dualnego młody człowiek po ukończeniu gimnazjum podpisuje z pracodawcą umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego. Nauka praktyczna odbywa się u pracodawcy, zaś kształcenie teoretyczne najczęściej w szkole, ale może być też realizowane na kursach lub bezpośrednio u pracodawcy. Uzyskanie pełnych kwalifikacji zawodowych trwa 3 lata. Możliwe jest też krótsze przyuczenie do konkretnej pracy.

    Program nauki w trakcie przygotowania zawodowego młodocianych musi uwzględniać podstawy programowe kształcenia zawodowego określone przez ministra edukacji narodowej, a programy dla części zawodów rzemieślniczych opierają się na standardach wymagań kompetencyjnych ustalonych dla tego sektora gospodarki.

    Z kolei przepisy Kodeksu pracy stanowią, że młodociany może być zatrudniony wyłącznie w celu przygotowania zawodowego, a pracodawca jest zobowiązany zwolnić młodocianego od pracy na czas potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach poświęconych teorii. Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę, a młodocianego w wieku powyżej 16 lat - 8 godzin na dobę. Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć szkolnych. Rozwiązanie umowy o pracę dopuszczalne jest m.in. w razie niewypełnienia przez młodocianego obowiązków wynikających z umowy o pracę lub obowiązku dokształcania się.

    W systemie dualnym kształci się obecnie ok. 60% młodych osób ze 190 tys. uzyskujących kwalifikacje zawodowe na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej. Około 70% młodzieży kształcącej się w systemie dualnym uczy się obecnie u rzemieślników. Bardzo dziękuję.

15 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Krzysztof Gadowski:

    Dziękuję

    Panie Marszałku! Pani Minister! Dziękuję za merytoryczną odpowiedź. Chciałbym jeszcze dopytać o dwie sprawy.

    Pani słusznie zauważyła - to jest jasne i czytelne - że Ministerstwo Edukacji Narodowej dba o tę edukację, państwo wspieracie i wspomagacie to ministerstwo w tym działaniu, w dualnym kształceniu. Chciałbym się zapytać, czy minister pracy i polityki społecznej w jakiś sposób będzie wspierał finansowo tego typu działania poprzez środki pochodzące czy to z Funduszu Pracy, czy to bezpośrednio z budżetu państwa, a przecież wiemy, że w latach 2014-2020 pojawiają się środki z funduszów Unii Europejskiej. Czy też z tych środków będziecie państwo wspierać te działania systemu dualnego?

    I ważny dla nas, dla posłów ze Śląska temat. Tak jak pan poseł Brzezinka wcześniej wspomniał, w tej chwili trwają prace nad budową programu dla Śląska. Czy również te elementy zostały tam wyraźnie umieszczone? Wiemy bowiem (Dzwonek), że Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej współpracuje przy opracowaniu tego projektu. Dziękuję bardzo.

15 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej Małgorzata Marcińska:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Kształcenie pracowników młodocianych jest wspierane finansowo ze środków Funduszu Pracy w dwojaki sposób. Przede wszystkim pracodawca może otrzymać refundację wypłaconych młodocianym wynagrodzeń oraz składek na ubezpieczenie społeczne. Organizacją refundacji i wynagrodzeń młodocianych zajmują się Ochotnicze Hufce Pracy. Refundacja wynagrodzeń młodocianych odbywa się w przypadku zawodów, na które jest zapotrzebowanie na rynku pracy. Listę takich zawodów corocznie ustala samorząd województwa po zasięgnięciu opinii wojewódzkiej rady rynku pracy. W 2014 r. z Funduszu Pracy zrefundowano wynagrodzenia dla ponad 118 tys. młodych osób uczących się w systemie dualnym. Na ten cel wydatkowano ze środków Funduszu Pracy ok. 213 mln zł, a w 2015 r. planujemy wydać na ten cel 222 mln zł.

    Drugi rodzaj wsparcia kształcenia dualnego środkami Funduszu Pracy to wypłaty tzw. premii dla pracodawców za wykształcenie młodego człowieka po pomyślnie zdanych egzaminach. Wypłata tych środków odbywa się na podstawie przepisów oświatowych i jest organizowana przez gminy. Na premie dla pracodawców za wykształcenie pracowników młodocianych przeznaczono w ubiegłym roku prawie 228 mln, a w 2015 r. planuje się przeznaczyć na ten cel ponad 336 mln zł. Łącznie zatem na finansowe wsparcie kształcenia dualnego w 2014 r. wydatkowano z Funduszu Pracy kwotę 441,5 mln zł. Plan na 2015 r. to 558 mln zł.

    Trzeba też wspomnieć, że osoby dorosłe pozostające bez pracy także mogą skorzystać ze wsparcia, z kształcenia dualnego organizowanego przez urzędy pracy i finansowanego z Funduszu Pracy. Urzędy pracy oferują formę aktywizacji, jaką jest przygotowanie zawodowe dorosłych, wzorowaną na przygotowaniu zawodowym młodocianych. Nauka zawodu trwa jednak krócej, od pół roku do jednego roku, a przyuczenie do pracy może odbywać się w okresie od trzech do sześciu miesięcy. Wydatki na tę formę aktywizacji z Funduszu Pracy wyniosły blisko 5 mln zł.

    Natomiast środki z europejskich funduszy strukturalnych w ramach nowej perspektywy finansowej przeznaczone na edukację zawodową, w tym na kształcenie dualne, pozostają przede wszystkim w dyspozycji resortu edukacji. Działania, jakie minister edukacji narodowej planuje realizować z wykorzystaniem środków EFS-u, obejmują m.in. na poziomie centralnym utworzenie 25 zespołów partnerów społecznych reprezentatywnych dla zawodów szkolnictwa zawodowego, przegląd i aktualizację we współpracy z partnerami społecznymi podstaw programowych kształcenia w zawodach i przygotowanie rozwiązań organizacyjno-prawnych w zakresie zaangażowania pracodawców w organizację praktycznej nauki zawodu, w tym opracowanie modelowych rozwiązań w zakresie praktycznej nauki zawodu i wypracowanie modelu zachęt dla pracodawców. Natomiast już na poziomie regionalnym środki EFS-u będą wspierać m.in. tworzenie klas patronackich w szkołach oraz organizację praktyk lub staży dla uczniów zasadniczych szkół zawodowych, techników i szkół policealnych. Bardzo dziękuję. (Oklaski)