20 i 21 punkt porządku dziennego:

  20. Przedstawiona przez Radę Ministrów informacja o realizacji działań wynikających z ˝Narodowego programu ochrony zdrowia psychicznego˝ w 2012 r. (druk nr 2303) wraz ze stanowiskiem Komisji Zdrowia (druk nr 2784).
  21. Przedstawiona przez Radę Ministrów informacja o realizacji działań wynikających z ˝Narodowego programu ochrony zdrowia psychicznego˝ w 2013 r. (druk nr 2850) wraz ze stanowiskiem Komisji Zdrowia (druk nr 3176).

Poseł Halina Szymiec-Raczyńska:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko w imieniu klubu PSL. Sprawozdanie z realizacji ˝Narodowego programu ochrony zdrowia psychicznego˝ w latach 2012-2013 złożyły wszystkie organizacje szczebla centralnego oraz wojewódzkiego, 313 z 380 powiatów przystąpiło do wypełnienia sprawozdań z realizacji zadań nałożonych przez program, z czego 259 powiatów zadeklarowało fakt realizacji zadań wynikających z programu w 2013 r. oraz 1634 z 2479 gmin, z czego 592 podmioty zadeklarowały fakt jego realizacji.

    Głównym celem realizacji programów było upowszechnianie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu. Jak wynika ze sprawozdań, prawie wszystkie województwa realizowały, kontynuowały i monitorowały swoje regionalne programy ochrony zdrowia psychicznego oraz przeprowadziły działania w zakresie promocji zdrowia psychicznego, którymi objęto prawie 3 mln osób. Programy realizowane na terenie gmin i powiatów wskazują, że jednym z głównych efektów była realizacja programów zapobiegania przemocy w rodzinie, szkole, środowisku lokalnym, a także poradnictwo w szkołach. Można stwierdzić po trzech latach funkcjonowania programu, że główne rezultaty w ocenie jednostek samorządu terytorialnego stanowiły działania informacyjno-edukacyjne oraz możliwość tworzenia nowych jednostek, co skutkowało poprawą obecnej infrastruktury. Prowadzone w ramach programu działania przyczyniły się do wzrostu aktywizacji zawodowej i integracji społecznej osób z problemami psychicznymi.

    W ramach realizacji ˝Narodowego programu ochrony zdrowia psychicznego˝ w roku 2013 nastąpiły przede wszystkim pozytywne zmiany w finansowaniu świadczeń zdrowotnych w zakresie opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień. W 2013 r. podejmowano szereg działań z zakresu profilaktyki i promocji zdrowia sprzyjających zrozumieniu i akceptacji oraz przeciwdziałających dyskryminacji osób z zaburzeniami psychicznymi. Uzyskanie natomiast znaczącej poprawy w stanie zdrowia społeczeństwa jest możliwe, jeśli zostaną stworzone warunki społeczne, organizacyjne oraz prawne, by móc zapobiegać złemu stanowi zdrowia psychicznego społeczeństwa i rozwijać dobrostan psychiczny w miejscu zamieszkania, nauki i pracy.

    Podsumowując przedstawiony raport, należy zauważyć, że dobrze się stało, że w dziedzinie informacji i profilaktyki ochrony zdrowia psychicznego dzieje się dużo i że psychiatria przestała być tematem, o którym się milczy. Natomiast wciąż o wiele za mało zrobiono na rzecz poprawy komfortu leczenia pacjentów z zaburzeniami psychiatrycznymi. Baza lecznicza jest zbyt skromna w stosunku do potrzeb. Brakuje nowoczesnych form leczenia, brakuje ośrodków aktywizujących po doświadczeniu choroby psychicznej, brakuje mieszkań chronionych, brakuje hosteli, wreszcie brakuje ośrodków dla przewlekle chorych psychicznie, tych niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Zmiany, które program miał wprowadzić w zakresie opieki nad ludźmi już chorymi, właściwie się nie dokonały. Podkreślam jeszcze raz, nie powstają nowoczesne centra zdrowia psychicznego, wciąż za mała jest liczba miejsc na oddziałach psychiatrycznych, zarówno stacjonarnych, jak i dziennych. Problemem jest limitowanie świadczeń w poradniach zdrowia psychicznego, co powoduje, że pacjent w kryzysie psychicznym musi tygodniami oczekiwać na wizytę u psychiatry, a miesiącami na psychoterapię u psychologa. Jak to się ma do profilaktyki samobójstw? Uważam, że powinien w tej materii obowiązywać pewnego rodzaju pakiet psychologiczny, pacjent powinien otrzymać pomoc w dniu zgłoszenia się do rejestracji, a fundusz powinien za to zapłacić. Zresztą narodowy fundusz nie rozumie istoty zaburzeń psychicznych i nie chce płacić za nadwykonania z wyjątkiem tzw. łóżek sądowych.

    Jeszcze raz podkreślam, nie powstają nowoczesne hostele, w których pacjenci, którzy nie wymagają leczenia szpitalnego, ale wymagają jeszcze nadzoru lekarskiego, mogliby spokojnie przebywać. Nie powstają mieszkania chronione. W niewielkim stopniu dochodzi do aktywizacji zawodowej chorych psychicznie. Dramatycznie brakuje łóżek do opieki długoterminowej. W wielu gminach, a nawet w całych powiatach, nie funkcjonują ani środowiskowe domy samopomocy, ani oddziały dzienne. Pacjent po wyjściu ze szpitala psychiatrycznego pozostawiony jest właściwie sam sobie. Raz na kwartał widzi się z psychiatrą w odległej poradni zdrowia psychicznego i w zasadzie na tym kończy się jego aktywizacja. Nadal nie osiągnęliśmy właściwego finansowania świadczeń psychiatrycznych, chodzi nie tylko o wartości bezwzględne, ale i procentowe. W krajach zachodnich przeznaczane jest ok. 5% budżetu państwowych funduszy na opiekę psychiatryczną, u nas niewiele ponad 3%. W całej Europie Zachodniej dokonała się transformacja systemu opieki psychiatrycznej, natomiast Polska do tej pory nie przestawiła się na model opieki środowiskowej, tzn. takiej, która zlokalizowana jest blisko domu pacjenta, w oddziałach psychiatrycznych przy szpitalach ogólnych. Kluczowym celem ˝Narodowego programu ochrony zdrowia psychicznego˝ jest upowszechnienie środowiskowego modelu psychiatrycznego opieki zdrowotnej.

    ˝Narodowy program ochrony zdrowia psychicznego˝ jest realizowany w niewielkim stopniu. Jeszcze raz podkreślam, nie zostały zakontraktowane centra zdrowia psychicznego, nie powstają oddziały psychiatryczne przy szpitalach ogólnych, oddziały dzienne i zespoły leczenia środowiskowego. Brak pieniędzy w systemie opieki psychiatrycznej powoduje niedoinwestowanie ośrodków psychiatrycznych. Niektóre nie były remontowane nawet od 70 lat. Konieczne jest przygotowanie kadry terapeutów środowiskowych i specjalistów terapii środowiskowej. Finansowanie szkolenia na specjalistę i terapeutę środowiskowego powinno przejąć Ministerstwo Zdrowia. Certyfikaty środowiskowe będą wymagane przez Narodowy Fundusz Zdrowia od 2016 r. Brakuje powiązania opieki psychiatrycznej z opieką społeczną, brakuje koordynacji opieki nad pacjentem chorym psychicznie, brakuje miejsc pracy chronionej dla osób chorych psychicznie w stanie stabilnym. Nadal są ogromne kolejki do miejsc w zakładach opiekuńczo-leczniczych dla osób chorych psychicznie. Przygotowany dokument opisujący realizację ˝Narodowego programu ochrony zdrowia psychicznego˝ obnaża niedociągnięcia w procesie jego realizacji. Należy pochwalić działania na rzecz promocji i profilaktyki zdrowia psychicznego, natomiast zmiany, które program miał przynieść w zakresie opieki nad ludźmi już chorymi, właściwie się nie dokonały.

    Podsumowując przedstawiony raport, należy zauważyć, że dobrze się stało, że w dziedzinie informacji, profilaktyki ochrony zdrowia psychicznego dzieje się dużo i że psychiatria przestała być tematem tabu. Niestety wciąż za mało zrobiono, jeśli chodzi o poprawę komfortu leczenia pacjentów z zaburzeniami psychicznymi.

    Klub PSL przyjmuje informację o realizacji ˝Narodowego programu ochrony zdrowia psychicznego˝ z nadzieją, że dalsze działania ministerstwa poprawią sytuację chorych psychicznie i umożliwią im dalszą aktywizację społeczną w następnych latach. Dziękuję. (Oklaski)