4 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (druk nr 3151).

Poseł Marek Balt:

    Dziękuję.

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Klubu Poselskiego Sojusz Lewicy Demokratycznej zaprezentować stanowisko w sprawie rządowego projektu ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, druk nr 3151.

    Projekt ustawy ma na celu transpozycję do krajowego porządku prawnego postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych zmienionej postanowieniami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/29/WE.

    Wysoka Izbo! Pragnąłbym swoje wystąpienie rozpocząć od zwrócenia uwagi na fakt, że projektowana ustawa ma zastąpić obowiązującą obecnie ustawę z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Nie sposób nie dostrzec, że w momencie uchwalania ustawy z 2011 r. obowiązujące regulacje wspólnotowe odnoszące się do funkcjonowania wspólnego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, systemu ETS, w obecnym ośmioletnim okresie rozliczeniowym, który rozpoczął się w 2013 r., zostały już przyjęte i funkcjonowały w systemie prawnym Wspólnoty. Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, mimo uchwalenia jej w celu implementacji postanowień dyrektywy nr 2003/87/WE zmienionej przez dyrektywę nr 2009/29/WE, nie dokonała pełnej transpozycji jej postanowień i tylko w pewnym stopniu podporządkowała system przydziału uprawnień do emisji gazów cieplarnianych.

    Istotne jest, że dyrektywa nr 2009/29/WE wprowadziła zasadniczą zmianę sposobu i warunków dystrybucji i uprawnień do emisji gazów cieplarnianych od roku 2013, czyli w tzw. trzecim okresie rozliczeniowym. Nabywanie uprawnień do emisji ma być dokonywane w drodze aukcji. O ile w minionych dwóch okresach rozliczeniowych uprawnienia do emisji CO₂ były przydzielane bezpłatnie na podstawie krajowych planów przydziału, o tyle od roku 2013 dystrybucja bezpłatnych uprawnień ma być wąsko pojętym wyjątkiem od reguły aukcyjnego nabywania uprawnień. W dodatku możliwość bezpłatnego nabycia uprawnień ma odbywać się na poziomie wspólnotowym, w ramach tzw. derogacji na potrzeby energetyki. Wytwórcy energii elektrycznej dopiero w 2020 r. będą zobowiązani do aukcyjnego nabycia takiej liczby uprawnień emisyjnych, która pozwoli im rozliczyć bilans emisyjny CO₂. Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami przejmie zadanie prowadzenia krajowej platformy aukcyjnej.

    Ustawa z 2011 r. nie dokonała pełnej transpozycji mechanizmu funkcjonowania wspólnego systemu handlu uprawnieniami emisyjnymi gazów cieplarnianych, które pozwoliłyby na uruchomienie od 2013 r. krajowej platformy aukcyjnej, mimo że do terminu rozpoczęcia nowego okresu rozliczeniowego pozostawało wówczas zaledwie 1,5 roku. Rząd nie zdecydował się na przygotowanie projektu nowelizującego ustawę z 2011 r., natomiast zdecydował się na uruchomienie procesu legislacyjnego projektu zupełnie nowej ustawy, zastępującej poprzedniczkę. W konsekwencji doszło do zapóźnień legislacyjnych przekładających się na brak uruchomienia w Polsce systemu od początku nowego okresu rozliczeniowego. Wobec powyższego pula uprawnień do emisji gazów cieplarnianych przeznaczona dla Polski jest dystrybuowana przez wspólnotową platformę aukcyjną, co jest konsekwencją braku krajowych przepisów niezbędnych do wyłonienia krajowej platformy aukcyjnej. Platforma ta zostanie najpewniej wyłoniona dopiero po wejściu w życie nowej ustawy.

    Przedmiotowy projekt ustawy włącza do systemu nabywania uprawnień do emisji gazów cieplarnianych kolejne branże przemysłu, np. przemysł chemiczny, hutnictwo metali nieżelaznych, a w zakresie CO₂ obejmie także operatorów lotniczych. Projekt rozszerza również katalog gazów, których emisja objęta jest obowiązkiem uzyskania zezwolenia i zakupu uprawnień emisyjnych. Należy zauważyć, że do 2020 r. liczba uprawnień emisyjnych przydzielanych bezpłatnie, co odnosi się przede wszystkim do przypadku derogacji dla potrzeb energetyki, ma zostać zredukowana do poziomu 30% liczby wszystkich uprawnień emisyjnych, aby w roku 2027 ulec ostatecznej likwidacji, co jako Sojusz Lewicy Demokratycznej uważamy za porażkę negocjacyjną rządu premier Ewy Kopacz.

    Poza jakimkolwiek sporem pozostaje fakt, że wprowadzenie systemu zakupu uprawnień emisyjnych, rozszerzanie zakresu objęcia jego mechanizmami kolejnych sektorów przemysłu, a od 2020 r. w pełnym zakresie instalacji energetycznych, spowoduje zwiększenie kosztów obciążających operatorów instalacji. Wygaszane będą uprawnienia udzielane nieodpłatnie, co pociągnie za sobą konieczność zakupu dodatkowych uprawnień emisyjnych przez operatorów instalacji, które nie ograniczą w odpowiednim stopniu emisji. Wejście w życie ustawy pociągnie za sobą znaczący koszt energii, co zmniejszy konkurencyjność polskiej gospodarki. Ostatecznie koszty związane z uczestnictwem w systemie nabywania uprawnień do emisji gazów cieplarnianych poniosą odbiorcy towarów i usług, m.in. w postaci wzrostu cen prądu oraz towarów produkowanych w Polsce. Droższa energia to wyższe koszty funkcjonowania przedsiębiorstw, wyższe koszty wytwarzania dóbr konsumpcyjnych itd., co niewątpliwie znajdzie odzwierciedlenie w cenach towarów i usług. Z tego też powodu nie ma naszej zgody na każdą formę dodatkowego zaostrzenia wobec przedsiębiorców i tak już restrykcyjnych wymagań w związku z wprowadzeniem przez regulacje europejskie przedmiotowego systemu zakupu uprawnień emisyjnych. Nasz brak zgody wynika z faktu, iż w pkt 1 załącznika nr 1 do projektowanej ustawy znalazł się zapis różniący się od zapisu pkt 3 załącznika nr 1 do dyrektywy nr 2009/29. Dyrektywa, jeżeli chodzi o obliczenie całkowitej mocy cieplnej i podjęcie decyzji o włączeniu do systemu, mówi o związanych ze sobą funkcjonalnie urządzeniach, które stanowią część instalacji, a nie przewiduje sumowania instalacji funkcjonujących niezależnie od siebie, chyba że funkcjonowanie urządzeń niezależnie od siebie jest niemożliwe.

    Inny problem, który generuje dodatkowe koszty wśród przedsiębiorców, dotyczy wprowadzenia obowiązku występowania przez operatorów instalacji z wnioskiem o wydanie nowych zezwoleń na emisję gazów cieplarnianych w ciągu 12 miesięcy od dnia wejścia w życie nowej ustawy. Zastrzeżenia Klubu Poselskiego Sojusz Lewicy Demokratycznej musi budzić fakt, iż z wnioskami o wydanie zezwoleń na emisję będą musiały występować podmioty, które uzyskały już stosowne zezwolenia na podstawie ustawy z 2011 r. Pomimo faktu, iż zezwolenia na podstawie ustawy z 2011 r. zostały wydane na czas określony, termin ich ważności ulegnie automatycznemu skróceniu przed upływem okresu, na który zostały wydane. Taka sytuacja doprowadzi do dodatkowego obciążenia podmiotów podlegających obowiązkowi uzyskania zezwoleń. Nawet biorąc pod uwagę argumentację strony rządowej odnoszącej się do wyeliminowania rozbieżności w zakresie orzecznictwa administracyjnego, należy podkreślić, iż podmioty te poniosły koszty uzyskania dotychczasowych zezwoleń, które nie będą realizowane w pełnym zakresie. W związku z powyższym warto wziąć pod uwagę udzielenie stosownych zezwoleń, chociażby częściowych, jeżeli chodzi o opłaty od wniosków o wydanie takich zezwoleń, podmiotom, które posiadają wciąż obowiązujące decyzje wydane na podstawie ustawy z 2011 r.

    Warto pochylić się nad kwestią dotyczącą doprecyzowania na poziomie ustawowym celów, na które mają zostać przeznaczone środki pieniężne uzyskane z aukcji uprawnień emisyjnych w danym roku kalendarzowym. Obecny zapis art. 48 ust. 6 projektu ustawy wprost powiela zapis art. 10 ust. 3 dyrektywy.

    Klub Poselski Sojusz Lewicy Demokratycznej dostrzega potrzebę właściwej implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2003/87/WE zmienionej dyrektywą nr 2009/29/WE. Wyrażamy jednak żal, iż pełnej implementacji nie dokonano już w ustawie z 2011 r., tj. przed rozpoczęciem obecnego okresu rozliczeniowego. Być może przedsiębiorcy nie zostaliby narażeni na dodatkowe koszty związane z ponownym kierowaniem wniosków o wydanie zezwoleń emisyjnych, tym razem dostosowywanych do nowej ustawy. Należy wprowadzić stosowne rozwiązania, aby nie obciążać dodatkowo przedsiębiorców ponad miarę wynikającą z postanowień dyrektywy, m.in. w zakresie wskazanym wcześniej.

    Klub Poselski Sojusz Lewicy Demokratycznej zgłosi szereg poprawek, dlatego opowiada się za przekazaniem projektu do prac w komisji ochrony środowiska. Od przyjęcia tych poprawek uzależniamy naszą decyzję, jeżeli chodzi o głosowanie. Dziękuję bardzo. (Oklaski)