12 punkt porządku dziennego:

Informacja ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania o stanie przygotowań organów prowadzących do objęcia obowiązkiem szkolnym dzieci sześcioletnich (druk nr 2737) wraz ze stanowiskiem Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej (druk nr 2808).

Poseł Elżbieta Gapińska:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Pani Minister! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt w imieniu Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej przedstawić państwu sprawozdanie z posiedzenia wspólnego komisji, na którym omawiano informację ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania o stanie przygotowania organów do objęcia obowiązkiem szkolnym dzieci 6-letnich oraz informację Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli przygotowania szkół do przyjęcia sześciolatków.

    Wprawdzie informacje, które będę czuła się zobowiązana za chwilę państwu przytoczyć, wielokrotnie pojawiały się w dyskusji przy omawianiu tego tematu, także w mediach, warto przypomnieć państwu posłom argumenty za i przeciw, jakie pojawiały się na posiedzeniu połączonych komisji. Chciałabym także przeprosić tych z państwa, którzy będą być może musieli powtórnie posłuchać tego, co już wcześniej powiedziała pani minister, ale uważam, że sprawozdając to, co się działo na posiedzeniu komisji, muszę te dane również przytoczyć.

    W trakcie posiedzenia komisji podsekretarz stanu w MEN pani Joanna Berdzik zwróciła uwagę na stworzony przez ministerstwo bardzo dobry klimat do wprowadzenia zmian, podkreślając wagę uczestnictwa dzieci 6-letnich w edukacji. W celu realizacji tego zadania MEN wprowadziło szereg zmian w przepisach prawa, zarówno na poziomie ustawy, jak i rozporządzeń, których celem były jak najlepsze warunki uczestnictwa 6-letniego dziecka w edukacji.

    W przyjętej w roku 2013 zmianie ustawy o systemie oświaty zdecydowano o podziale rocznika dzieci 6-letnich na dwie części. Ograniczono także liczebność klas od I do III do 25 uczniów.

    O tych zmianach już w swoim wystąpieniu wspominała pani minister. Wprowadzono także możliwość zatrudniania asystenta nauczyciela i w wielu miejscach stworzono możliwość zatrudniania asystentów nauczycieli.

    Pani minister podkreślała także, że uregulowano na poziomie ustawy zasady funkcjonowania świetlic szkolnych w szkołach podstawowych i gimnazjach. Wprowadzono bezpłatne podręczniki - o tym też już dzisiaj mówiliśmy - począwszy od roku 2014 dla uczniów klas I szkoły podstawowej, a docelowo do 2017 r. dla wszystkich uczniów szkół podstawowych i gimnazjów. Zmieniono rozporządzenie o podstawie programowej, rezygnując z opisania wymagań po klasie I po to, aby pomóc uelastycznić proces edukacyjny, dostosować go do potrzeb dzieci. O tym również pani minister dzisiaj wspominała. Obecnie są opisane wymagania edukacyjne po klasie III i każde dziecko zmierza do nich w swoim własnym, indywidualnym tempie.

    Zwrócono także uwagę na wskazanie nauczycielom konieczności monitorowania zadań domowych i kontakt w tej sprawie z rodzicami, aby nadmiernie nie obciążać dzieci, bo taka była obawa wyrażana wielokrotnie ze strony rodziców. Umożliwiono rodzicom, aby mogli odroczyć realizację obowiązku szkolnego przez dziecko w dużo prostszy sposób, rezygnując z decyzji dyrektora w tej sprawie i zostawiając tę decyzję po stronie rodzica. O tym także dziś wspominała pani minister.

    Elementem dobrego startu jest upowszechnienie wychowania przedszkolnego. W tym celu wprowadzono zmianę ograniczającą możliwość pobierania opłat przez przedszkole publiczne. Nie będę już tego bardzo szczegółowo omawiała, bo państwo już o tym słyszeliście.

    Sporządzono dla każdej szkoły podstawowej w Polsce zamieszczone na stronie MEN ankiety, które miały pokazywać stan przygotowania szkół do przyjęcia dzieci 6-letnich. Ankiety te wypełniali dyrektorzy szkół i rodzice. W dużej części szkół oceniono stan przygotowania bardzo wysoko, ale były także placówki, w których zgłaszano zastrzeżenia. Kuratorzy oświaty kontrolowali takie miejsca i wydawali zalecenia, a potem monitorowali ich wykonanie. W połowie sierpnia kuratorzy oświaty przekazali do MEN informacje o realizacji zaleceń pokontrolnych z wdrożenia zmian, które uwzględniały zalecenia pokontrolne.

    MEN uruchomiło specjalną infolinię dla rodziców od czerwca 2013 r. do sierpnia 2014 r. Zgłoszono potrzebę interwencji w 967 przypadkach, które dotyczyły 725 szkół podstawowych. W wyniku tego przeprowadzono 464 kontrole, w części przypadków zakończone zaleceniami. Kontrolowano także wykonanie tych zaleceń. Przeprowadzono działania kontrolne w zakresie funkcjonowania świetlic szkolnych. O tych wynikach mówiła już przed chwilą pani minister, więc nie będę może tego przytaczała.

    Pani minister zwróciła także uwagę, że Główny Inspektorat Sanitarny, który objął kontrolami prawie 1 tys. placówek, uznał, że większość tych budynków jest w dobrym stanie technicznym. Tylko 138 skontrolowanych budynków było w złym stanie technicznym i sanitarnym, podczas gdy - przypomnę państwu - w roku 2013 było aż 1 tys. takich budynków, w 2012 r. 1152, a w 2011 r. aż 2605. Brak dostępu do ciepłej wody odnotowano w 206 szkołach.

    Edukacja dzieci 6-letnich jest finansowana z budżetu państwa i Europejskiego Funduszu Społecznego. W latach 2009-2012 w związku z edukacją dzieci 6-letnich wydano 1,4 mld zł łącznie na edukację tej grupy dzieci. Z części ogólnej subwencji oświatowej w 2014 r. trafi ok. 800 mln zł, a także dodatkowe środki finansowe na wyposażenie w sprzęt szkolny i pomoce.

    W trakcie posiedzenia komisji wiceprezes NIK pan Jacek Uczkiewicz poinformował o kontroli NIK. Tę kontrolę omawiała już dość szczegółowo pani minister. Może już nie będę o niej mówiła, tylko wspomnę o tym, że w czasie, kiedy kontrola była przeprowadzana w latach 2012 i 2013, uznano, że tylko 12% szkół spełniało wszystkie warunki, natomiast kiedy kontrola została po 2 latach powtórzona i tym razem dotyczyła 88 szkół, w tym 15 z poprzedniej kontroli, a dodatkowo wykorzystano jeszcze informacje zebrane z prawie 7 tys. szkół podstawowych, stwierdzono, że szkoły znacząco poprawiły przygotowanie do przyjęcia dzieci 6-letnich. Niemal wszystkie placówki dysponowały bowiem placami zabaw dla dzieci, pomocami dydaktycznymi, kącikami tematycznymi i bibliotekami. Problemem, jaki wskazano, była zmianowość w szkołach, szczególnie w większych miastach.

    Kontrole przeprowadzone przez NIK w kwietniu i maju 2014 r. wykazały, że szkoły zatrudniały w 100% wykwalifikowanych nauczycieli, miały odpowiednio wyposażone sale, właściwą liczbę uczniów w klasach, wydzielano bezpieczną przestrzeń. W 81% szkół była to odrębna szatnia. 61% szkół miało odrębny sanitariat, 93% szkół zapewniało dzieciom ciepły posiłek, a 99% miało miejsce na pozostawienie przyborów i podręczników. 96% szkół miało miejsca dla zabaw dla najmłodszych, a ponad 50% oddzielne place zabaw.

    Zwracano także uwagę, że problemy dotyczyły odpowiednich mebli w stołówkach oraz instalacji sanitarnych na zbyt dużej wysokości. To były właściwie jedyne zastrzeżenia, jakie były zgłaszane, jeśli chodzi o przygotowanie placówek do przyjęcia dzieci 6-letnich.

    Według oceny NIK kontrola przeprowadzona w roku 2014 wskazała na poprawę przygotowania szkół do przyjęcia sześciolatków. W podsumowaniu prezes NIK nie wskazał na bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa dzieci 6-letnich w placówkach szkolnych. Zostało to podkreślone.

    Posłowie i zaproszeni goście w trakcie posiedzenia komisji wyrażali rozbieżne opinie dotyczące przygotowania szkół do przyjęcia sześciolatków. W trakcie wypowiedzi posłowie opozycji podnosili problem zmianowości w szkołach, wskazując, że zmianowość ta dotyczy dzieci starszych, gdyż dyrektorzy szkół, szukając wyjścia z trudnych sytuacji, właśnie w ten sposób rozwiązują ten problem. MEN, odpowiadając na te zarzuty, podało, że według SIO za rok 2013 86% szkół pracowało w systemie jednozmianowym, z tym że w dużych miastach wskaźnik ten wynosi 76%, w Warszawie - odpowiednio 65%, natomiast na wsi - 90%.

    Posłowie i goście wyrażali zdziwienie różnicami w raporcie NIK w sprawie przygotowania kontrolowanych szkół. Pytali o odraczanie obowiązku szkolnego i dane MEN w tej sprawie. Interesowali się liczbą dzieci w oddziałach i pytali o rozwiązania MEN, które były planowane i o których mówiła już dzisiaj wcześniej w swojej wypowiedzi pani minister.

    Posłowie opozycji podkreślali także, że według ich opinii zmiana ta została rodzicom narzucona, a także kwestionowali przygotowanie szkół do przyjęcia dzieci 6-letnich. Zarzucali także, że raport głównego inspektora sanitarnego jest mniej optymistyczny, niż oceniła pani minister Berdzik. Zarzucano brak sal gimnastycznych w szkołach.

    Odmienne zdanie mieli posłowie koalicji, którzy wskazali na niebezpieczeństwo negatywnego mówienia o szkole, które może zniechęcić dzieci i rodziców do szkoły, spowodować nieodwracalne zmiany w podejściu do nauki i nauczycieli. Podkreślano, że nasze dzieci są przygotowane na pójście od 6. roku życia do I klasy, a szkoły i nauczyciele są gotowi na ich przyjęcie.

    Zwracano uwagę, że wbrew badaniom i kontrolom posłowie opozycji nadal powtarzają swoje negatywne opinie, nie przyjmując do wiadomości ustaleń i wyników kontroli. Podkreślano pracę wykonaną przez MEN i fakt, że sześciolatki w szkołach to dobre rozwiązanie, to szansa dla dzieci na szybszy i bardziej kompleksowy rozwój. Wskazywano, że warunki edukacyjne uczniów poprawiły się.

    Komisje zdecydowały w głosowaniu o przyjęciu informacji ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania o stanie przygotowań organów prowadzących do objęcia obowiązkiem szkolnym dzieci 6-letnich. Dziękuję bardzo. (Oklaski)