1 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o rządowym projekcie ustawy budżetowej na rok 2015 (druki nr 2772 i 2978).

Poseł Paweł Arndt:

    Pani Marszałek! Szanowni Państwo Ministrowie! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Pierwsze czytanie projektu ustawy budżetowej odbyło się ponad dwa miesiące temu. Wtedy jako klub parlamentarny pozytywnie oceniliśmy przygotowany przez rząd projekt budżetu. W ciągu tych dwóch miesięcy niewiele się zmieniło. Komisja Finansów Publicznych przyjęła kilka poprawek, które w sposób niewielki zmieniły ten budżet. Również jeśli chodzi o otoczenie zewnętrzne, niewiele się zmieniło. Tak że chyba nie jest wielkim zaskoczeniem, że również teraz, po dwóch miesiącach, bardzo pozytywnie ten budżet oceniamy. Jest to budżet dobry, bezpieczny i stabilny. Budżet, na jaki nasz kraj dzisiaj stać.

    Zawsze przy tworzeniu, przy ocenianiu budżetu musimy uwzględniać warunki zewnętrzne i wewnętrzne, jakie towarzyszą budżetowi. Dzisiaj również musimy pamiętać o tym, że jako kraj jesteśmy objęci procedurą nadmiernego deficytu. Ta procedura co prawda została zawieszona, niemniej nad nami ciąży.

    Warunki zewnętrzne, wiemy wszyscy, nie są zbyt korzystne. W Europie panuje stagnacja. Wzrost gospodarczy krajów europejskich, zwłaszcza tych krajów unijnych, z którymi mamy najczęstsze kontakty gospodarcze, niestety nie jest wysoki, jeśli w ogóle jest. To jest duży problem dla nas wszystkich. Sytuacja na Wschodzie również nie poprawia sytuacji gospodarczej. To wszystko musimy brać pod uwagę, gdy oceniamy budżet na kolejny rok.

    Wzrost gospodarczy, który planujemy na rok 2015, w tych warunkach wydaje się stosunkowo wysoki. Może nie jest on najwyższy, z pewnością chcielibyśmy, żeby był wyższy, natomiast w tej sytuacji trzeba powiedzieć, że jest wysoki, jest na jednym z najwyższych poziomów w Unii Europejskiej i jest on realny. W ocenie prognozy wzrostu nie różnimy się tu od wielu niezależnych międzynarodowych podmiotów, takich jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy, OECD czy agencje ratingowe.

    Warto przypomnieć może, że w ciągu ostatnich siedmiu lat, a więc tych lat, kiedy władzę sprawowała koalicja Platformy Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego, miał miejsce wzrost gospodarczy aż o 20% przy średniej unijnej bliskiej zeru. Kolejny kraj, Słowacja, rozwijał się w tym czasie o 11%. Tak więc rzeczywiście ten wzrost jest stosunkowo wysoki.

    Uwzględniając siłę nabywczą, PKB na głowę w przyszłym roku wyniesie 71% średniej unijnej. To najwyższy wynik w historii. Przed przystąpieniem do Unii Europejskiej to wynosiło 49% średniej, w roku ubiegłym - 68%. To ciągle mniej, niż byśmy chcieli, ale trzeba też jednoznacznie stwierdzić, że tak szybko nie nadrabialiśmy tej różnicy jeszcze nigdy.

    Jeśli chodzi o sytuację wewnętrzną, jednym z głównych czynników, od których zależy tempo wzrostu gospodarczego, jest popyt krajowy. Przyspieszenie popytu krajowego w 2014 r. szacujemy na 3,5% - w roku 2013 to było 0% - natomiast na rok 2015 zakładamy, że wyniesie ono 3,8%.

    Budżet na 2015 r. jest tak skonstruowany, że uwzględnia te wszystkie uwarunkowania makroekonomiczne, zapewnia stabilność finansów publicznych i stara się zrealizować oczekiwania naszych mieszkańców. Mówię: stara się, ponieważ pewnie jeszcze długo nie będziemy w stanie zaspokoić wszystkich potrzeb obywateli polskich, które są przecież ogromne. Zresztą pewnie nie ma takiego budżetu na świecie, który by wszystkie potrzeby swoich mieszkańców zaspokoił. Ale doganiamy Europę, z każdym rokiem, z każdym budżetem jesteśmy coraz bliżej poziomu życia choćby takiego jak w Europie Zachodniej.

    Jak zatem wygląda budżet na 2015 r.? Dochody w porównaniu z 2014 r. wzrosną o 4%. Jak sądzę, jest to realne założenie. Na wzrost dochodów budżetu mają wpływ czynniki makroekonomiczne, ale także efekty wynikające z planowanych działań strukturalnych i zmian systemowych. Dotyczy to przede wszystkim głównego źródła dochodów budżetowych - podatku VAT. Tu wzrost ma nastąpić o 7% jako wynik wyższej konsumpcji, większych inwestycji, ale także działań uszczelniających system podatkowy.

    Tu może warto nadmienić, że często się mówi, że w Polsce są wysokie podatki. Pod tym względem jesteśmy zdecydowanie poniżej średniej unijnej. Tylko w sześciu krajach Unii Europejskiej obciążenia podatkowo-składkowe są niższe.

    (Poseł Elżbieta Rafalska: Ale podatki pośrednie mamy wysokie.)

    Ja mówię ogólnie. Ogólnie na tle Unii Europejskiej wypadamy zdecydowanie pozytywnie i proszę o tym wszystkim pamiętać.

    (Poseł Marek Suski: Chyba pan żartuje.)

    Kilka słów o wydatkach. Budżet ten łączy ze sobą elementy prorozwojowe i elementy polityki społecznej. Niewątpliwie wydatkami prorozwojowymi są wydatki na infrastrukturę. Myślę, że jest tu dobra wiadomość - mówiła o tym pani przewodnicząca - bo na budowę dróg krajowych w 2015 r. łącznie przeznaczymy kwotę ok. 14 mld zł, tj. o 6 mld więcej niż w roku bieżącym. Również o 6 mld zł więcej w 2015 r. w porównaniu do roku bieżącego wydamy na modernizację infrastruktury kolejowej. Będą to wydatki rzędu 11 mld zł. Niewątpliwie wydatkami prorozwojowymi są też wydatki na przedsiębiorczość. Chcę powiedzieć, że przedłużamy do roku 2016 program gwarancji de minimis dla przedsiębiorców. Jest to program dobrze oceniany. Z tego programu skorzystało do tej pory ok. 60 tys. przedsiębiorców i udzielono już gwarancji na ok. 13 mld zł. O tych i o innych wydatkach, prorozwojowych, ale nie tylko, będą mówili koleżanki i koledzy posłowie.

    Chciałbym też powiedzieć kilka słów o wydatkach społecznych, zwłaszcza prorodzinnych. Podczas pierwszego czytania zapowiadaliśmy zmiany w systemie podatkowym, tak aby z ulg podatkowych mogły skorzystać rodziny wielodzietne. Tak się stało, że bodajże 2 tygodnie temu pan prezydent podpisał ustawę zmieniającą ustawę podatkową, dzięki której wzrastają ulgi podatkowe. Poprawią one sytuację materialną rodzin wielodzietnych, rodzin o niskich dochodach. Na zmianach tych skorzysta ok. 1 mln rodzin, 1 mln rodzin wychowujących ok. 2 mln dzieci. Wreszcie ponad 97% rodzin płatników PIT będzie mogło w pełni wykorzystać tę ulgę. Innym elementem polityki prorodzinnej, instrumentem wspierającym dzietność jest dotacja na budowę żłobków. W 2015 r. zaplanowano na ten cel kwotę o 50 mln zł wyższą.

    Na oświatę i wychowanie wydamy w przyszłym roku prawie 45 mld zł, tj. o ponad 710 mln więcej niż w roku bieżącym. Związane to jest z upowszechnieniem wychowania przedszkolnego, jest to kwota 1,6 mld zł, ale także zapewnieniem bezpłatnego dostępu do podręczników dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów. W przyszłym roku darmowe podręczniki i materiały do ćwiczeń otrzymają uczniowie kolejnych klas szkoły podstawowej oraz pierwszej klasy gimnazjum. Kwota przeznaczona na ten cel to 290 mln zł. Z kolei 65 mln zł będzie kosztował program ˝Wyprawka szkolna˝. Jest to kontynuacja programu sprzed lat. Program niezwykle potrzebny, który pomaga przede wszystkim rodzinom o niskich dochodach.

    W przyszłym roku przewidziano środki na inną waloryzacją emerytur i rent. Będzie ona wyższa niż byłaby według dotychczasowych zasad, będzie ona wyższa dla tych, których świadczenie jest niższe niż 3300 zł. Dotychczasowy sposób waloryzacji spowodowałby, że minimalna emerytura wzrosłaby tylko o 9 zł, a renta socjalna o 7 zł. Są to wyliczenia sprzed kilku miesięcy. Zdaje się, że inflacja jest jeszcze niższa, aniżeli wtedy przewidywano, tak że być może i te kwoty są zawyżone. Wprowadzone zmiany spowodują, że świadczenie emerytalne wzrośnie nie mniej niż o 36 zł. Oczywiście to nie jest dużo, ale dla budżetu to jest 1,8 mld zł. I o tym też trzeba pamiętać.

    Kolejny wydatek, na który chciałbym zwrócić uwagę, to podwyżki wynagrodzeń dla pracowników szkolnictwa wyższego. To już kolejny, trzeci rok, w którym są podwyżki dla tej grupy. Łącznie wydatki na naukę wyniosą prawie 8 mld zł, tj. o 700 mln zł więcej niż w roku 2014, ale dwa razy więcej niż to miało miejsce w roku 2007. To też są wydatki prorozwojowe.

    Warto może też wspomnieć o wydatkach na obronność. Rok 2015 pod tym względem będzie wyjątkowy. Z ustawy o finansowaniu Sił Zbrojnych wynika, że wydatki na obronność powinny wynieść minimum 1,95% PKB. W roku 2015 będzie to 2,27%. Oczywiście w tym jest również spłata części środków za F-16. Niemniej jednak kwota na obronność jest wyjątkowo wysoka i myślę, że to jest właściwy czas, żeby takie pieniądze na ten cel wydawać.

    Parę słów o bezrobociu. Często jesteśmy krytykowani za tę sprawę, za sytuację na rynku pracy. Bezrobocie na pewno jest za wysokie, zwłaszcza wśród osób młodych, ale gdy porównamy je z bezrobociem w innych krajach, to nie jest najgorzej. Jesteśmy dużo poniżej średniej europejskiej. Warto też może krytykom przypomnieć, że w roku 2005, gdy kończyła się kadencja jednej części sceny politycznej, zajmowaliśmy w Unii Europejskiej ostatnie miejsce pod względem bezrobocia. W roku 2007, kiedy druga część krytyków kończyła swoją kadencję, byliśmy na przedostatnim miejscu.

    (Poseł Elżbieta Rafalska: Ale zmniejszyliśmy o 6%.)

    Ale byliśmy na przedostatnim miejscu w Unii Europejskiej, jeśli chodzi o bezrobocie.

    (Poseł Zbigniew Babalski: A teraz odnieście się do 1999 r.)

    (Głos z sali: 2 mln.)

    Możemy też odnieść się do 1000 r., możemy sięgać pamięcią daleko. Jako gnieźnianin chętnie porozmawiam o roku 1000.

    (Poseł Marek Suski: Zielona wyspa trwa nadal.)

    (Głos z sali: Przybyły 2 mln miejsc pracy.)

    W przyszłym roku przewidujemy, że nastąpi wzrost liczby pracujących w gospodarce narodowej o ok. 82 tys.

    (Głos z sali: Oj, oj, coraz bardziej.)

    W moim przekonaniu bezrobocie planowane na koniec roku na 11,8% jest dość konserwatywne. Mam nadzieję, że ten wskaźnik jednak będzie niższy. Są takie przesłanki.

    Środki z Funduszu Pracy, które wspierają walkę z bezrobociem, w 2015 r. wzrosną o 600 mln zł. Warto też odnotować wzrost przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. W sektorze przedsiębiorstw wzrośnie ono o 4,6% i będzie to z pewnością sprzyjało poprawie sytuacji gospodarstw domowych.

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Rok 2015 stawia przed nami znaczące wyzwanie - wyjście z procedury nadmiernego deficytu. Sprzyjać temu ma stabilizująca reguła wydatkowa. Obejmuje ona prawie cały sektor instytucji rządowych i samorządowych. Ma ona doprowadzić do redukcji, a potem do ustabilizowania deficytu sektora finansów publicznych, a co za tym idzie - do obniżenia długu publicznego. Jednocześnie z uwagi na antycykliczność nie hamuje ona wzrostu gospodarczego. Maksymalny deficyt budżetu państwa w 2015 r. nie powinien przekroczyć 46,1 mld zł. Dla porównania w 2014 r. deficyt ten wyniesie prawdopodobnie ok. 34 mld zł i będzie o ponad 13 mld niższy od planowanego. Wierzę, że deficyt zaplanowany na rok 2015 będzie również niższy od tego, o którym mówimy dzisiaj. Oczywiście w sumie deficyt sektora w roku 2015 będzie poniżej 3%, bo takie są oczekiwania, wymagania i tak jest skonstruowany budżet.

    Wydatki publiczne w 2015 r. w relacji do PKB osiągną najniższy poziom w historii. Nie jesteśmy więc rozrzutni. Wydatki w Polsce, jako procent PKB, są dziś niższe niż w Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii czy nawet w Szwecji. Staramy się ograniczać nieefektywne wydatki publiczne, a zwiększać wydatki prorozwojowe.

    Dług publiczny to kolejny element, za który jesteśmy krytykowani. Chcę z całą mocą powiedzieć, że dług publiczny w Polsce w relacji do PKB jest dużo niższy niż średnia unijna - taki też był przed zmianami dotyczącymi OFE. Na koniec 2013 r. dług sektora w Polsce w relacji do PKB wyniósł 55,7%, według metodologii unijnej, natomiast na koniec II kwartału, również według metodologii unijnej, wyniósł 48,6% i był dużo niższy od średniego w krajach europejskich. W tym samym czasie dla krajów Unii Europejskiej wyniósł on 87%, a dla krajów strefy euro - nawet 92,7%, czyli nasz dług jest, można powiedzieć, prawie o połowę niższy aniżeli w strefie euro. Oczywiście zgodnie z przewidywaniami na koniec roku 2014, a potem 2015 r., będzie on niższy niż 50%. Warto też podkreślić, że w latach 2007-2014 w Polsce nastąpił wzrost długu publicznego w stosunku do PKB o 4,2%. W Unii Europejskiej lepsza była od nas tylko Szwecja, która w tym czasie miała 1,4%.

    Na tle krajów Unii Europejskiej Polska jest oceniana jako regionalna bezpieczna przystań. Tak jest oceniana przez agencje ratingowe, inwestorów międzynarodowych, którzy polskie obligacje emitowane w kraju i za granicą postrzegają jako bezpieczne aktywa. Rentowności krajowych skarbowych papierów wartościowych osiągają historyczne minima. Jeszcze nigdy nie były one tak niskie jak teraz. Mógłbym przytoczyć szereg przykładów, ale czas płynie dość nieubłaganie.

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Na zakończenie chciałbym jeszcze raz powiedzieć, że budżet na 2015 r. to dobry budżet, który pozwoli Polsce wyjść z procedury nadmiernego deficytu. Jest to budżet z jednej strony oszczędny, a z drugiej strony w żaden sposób nie hamuje on potencjału polskiej gospodarki. Zachowamy stabilne finanse publiczne. Wspierać będziemy tych, którzy najbardziej tego potrzebują.

    W imieniu klubu Platformy Obywatelskiej bardzo proszę Wysoką Izbę o przyjęcie budżetu państwa na rok 2015. Jednocześnie zapowiadam, że nasz klub złoży kilka poprawek do tego budżetu. Dziękuję bardzo. (Oklaski)