16 punkt porządku dziennego:

Informacja prezesa Najwyższej Izby Kontroli o wynikach kontroli w sprawie bezpieczeństwa w ruchu drogowym (druk nr 2848).

Poseł Stanisław Żmijan:

    Szanowny Panie Marszałku! Szanowny Panie Prezesie! Wysoka Izbo! Na wstępie swojego wystąpienia w imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska chcę bardzo podziękować Najwyższej Izbie Kontroli za głęboką analizę stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego, w szczególności w postaci przedłożonego Wysokiej Izbie raportu, i rekomendacje w tym zakresie. Niewątpliwie wykonana praca będzie dobrym wsadem do poważnej debaty i podjęcia działań na rzecz dalszej poprawy bezpieczeństwa na polskich drogach.

    Wysoki Sejmie! Wskaźniki odzwierciedlające stan bezpieczeństwa na polskich drogach w dalszym ciągu są niekorzystne, aczkolwiek systemowe działania w ostatnich 15 latach przynoszą oczekiwane rezultaty. Liczba ofiar śmiertelnych w następstwie wypadków spadła w tym czasie z ponad 8 tys. do poniżej 3,5 tys. Niestety, w dalszym ciągu te wskaźniki stawiają nas na szarym końcu w gronie państw Unii Europejskiej. Zatem problematyce bezpieczeństwa na drogach musimy nadawać odpowiednią rangę. Wypadki drogowe są bowiem wielkim odciążeniem dla budżetu państwa i tragedią jego obywateli. Badania Banku Światowego wskazują, że Polska w następstwie wypadków traci rocznie ponad 30 mld zł, co stanowi znacznie ponad 2% produktu krajowego brutto. Skutki wypadków wpływają na jakość życia ofiar i ich rodzin. Około 20% rannych w wypadkach drogowych pozostaje inwalidami na całe życie. Ból i cierpienie ofiar i ich najbliższych powodują, że poziom codziennego życia znacznie się obniża, a niejednokrotnie zwykłe, normalne życie ludzi zamienia się w koszmar. Dlatego musimy docierać z przekazem do każdego Polaka i do każdej Polki, te dane po prostu muszą trafiać do wyobraźni naszych obywateli.

    W pierwszej kolejności powinniśmy sobie uświadomić, że za stan bezpieczeństwa ruchu drogowego odpowiada całe społeczeństwo, czyli my wszyscy będący użytkownikami dróg jako piesi, rowerzyści, zmotoryzowani. Tą świadomością powinniśmy być inspirowani, po pierwsze, do odpowiedniego zachowania właśnie jako użytkownicy dróg, po drugie, do działania na rzecz dalszej poprawy bezpieczeństwa na drogach. Z całą mocą chcę podkreślić szczególną odpowiedzialność spoczywającą na elitach politycznych, także na Wysokiej Izbie, w zakresie stanowionego prawa i wielkości środków finansowych przeznaczanych na ten cel.

    Wysoki Sejmie! Niewątpliwie pozytywne efekty w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego przyniosły działania na rzecz poprawy stanu technicznego infrastruktury drogowej poprzez realizację ˝Programu budowy dróg krajowych˝ oraz ˝Narodowego programu przebudowy dróg lokalnych, a w szczególności budowę znaczącej liczby dróg ekspresowych i autostrad w ostatnich latach. Przypomnę: w latach 2007-2013 było to ponad 1 tys. km autostrad, ponad 1 tys. km dróg szybkiego ruchu i ponad 582 km obwodnic, w ciągach oczywiście dróg krajowych, które stanowią tylko 5% sieci dróg, ale przenoszą ponad 60% ruchu. Budowa obwodnic przyczynia się do ograniczenia ruchu tranzytowego w miejscowościach. Jednostki samorządu terytorialnego podejmują szeroko zakrojone działania na rzecz ochrony rowerzystów i pieszych, tzw. niechronionych uczestników ruchu drogowego, poprzez budowę ciągów pieszych i ścieżek rowerowych, tak aby w szczególności tych uczestników ruchu oddzielać od potoku ruchu zmotoryzowanych. Kolejne działanie to instalowanie urządzeń i organizacja ruchu drogowego mające na celu wyciszenie ruchu w miastach, w szczególności przy szkołach i innych obiektach użyteczności publicznej. Wielkość środków finansowych uzyskanych przez Polskę w perspektywie lat 2014-2020 daje szansę na kontynuację działań na rzecz poprawy stanu technicznego dróg, a więc na dalszą poprawę bezpieczeństwa na polskich drogach.

    Wysoki Sejmie! Na poziom bezpieczeństwa na drogach mają wpływ w szczególności organizacja ruchu drogowego i zarządzanie ruchem. Działania w tym zakresie w ostatnich latach także przyniosły pozytywne rezultaty, jednakże pojawiają się mankamenty, z którymi trzeba się zmierzyć i dziś, i w przyszłości. Na szereg tych problemów zwraca uwagę Najwyższa Izba Kontroli w raporcie, który jest przedmiotem dzisiejszej debaty, chodzi mianowicie o liczbę i jakość, a więc czytelność oznakowania drogowego. Znaków stawiamy za dużo. Znaki te niejednokrotnie zamiast pomagać, zupełnie dezinformują. Konserwacja i bieżące utrzymanie znaków i urządzeń służących do prowadzenia ruchu pozostawiają wiele do życzenia.

    Kolejna sprawa to sprawność funkcjonowania Centrum Automatycznego Nadzoru nad Ruchem Drogowym. Niestety doświadczenia kilku lat wskazują, że skuteczność tego systemu jest rażąco niska, w granicach 35%. Ten system jest zupełnie nieskuteczny w odniesieniu do kierujących pojazdami spoza granic naszego kraju. Kolejny problem to używanie urządzeń rejestrujących prędkość przez straże miejskie i gminne. NIK wyraźnie wskazuje na groźną społecznie tendencję do stosowania tych urządzeń raczej w celu podniesienia dochodów własnych budżetów niż poprawy bezpieczeństwa.

    Innym problemem jest jakość szkolenia i egzaminowania kierowców. Naszym zadaniem jest podejmowanie uporczywych działań na rzecz utrwalenia nawyków właściwego zachowania się każdego z użytkowników dróg. Jest to po prostu konieczne. Wiele działań już podjęliśmy, m.in. ustawowo wprowadziliśmy obowiązek stosowania przez pieszych elementów odblaskowych. Poprawiliśmy pozycję rowerzystów w stosunku do innych użytkowników dróg, w szczególności zmotoryzowanych, nastąpiło to w drodze ustawy. (Dzwonek)

    W znacznym stopniu poprawiliśmy poziom ratownictwa technicznego i medycznego. Oczywiście skróciliśmy czas reakcji, który nie przekracza 15 minut od momentu zgłoszenia, ale są inne problemy. Otóż w Szwecji i w Holandii ponad 60% świadków zdarzeń, w których istniało zagrożenia życie, podejmuje natychmiast akcję udzielenia pierwszej pomocy, w Polsce niestety dwa razy mniej. Dlatego niezbędna jest dalsza edukacja w tym zakresie, począwszy od szkół, intensywna praca z dziećmi, młodzieżą w szkołach, szkolenia w tym zakresie w szkołach nauki jazdy, w ośrodkach egzaminowania kierowców. Informacje dotyczącego tego tematu powinny być zamieszczane w mediach - zarówno elektronicznych, jak i papierowych. Niezbędne są działania jednostek instytucjonalnych, począwszy od Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, poprzez Policję, Inspekcję Transportu Drogowego, agendy rządowe i samorządowe. Rzecz jasna, bardzo dużą rolę odgrywa tu trzeci sektor - organizacje pozarządowe.

    Wysoka Izbo! Grupa posłów mojego klubu przygotowała propozycje zmian w prawie w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Aktualnie projekt ten jest przedmiotem dyskusji wewnątrzklubowej, konsultowany jest z resortami sprawiedliwości, spraw wewnętrznych i infrastruktury. Po zakończeniu tych prac mój klub skieruje ten projekt do laski marszałkowskiej. Jestem głęboko przekonany, że uwzględnimy także w czasie debaty wewnątrzklubowej rekomendacje Najwyższej Izby Kontroli.

    Kończąc swoje wystąpienie, chciałbym życzyć wszystkim użytkownikom dróg, aby wracali bezpiecznie do domów, aby zawsze osiągali cele swojej podróży na czas i bezpiecznie. Dziękuję. (Oklaski)