11 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo energetyczne (druki nr 2775 i 2780).

Poseł Sprawozdawca Mirosława Nykiel:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! W imieniu Komisji Nadzwyczajnej do spraw energetyki i surowców energetycznych mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo energetyczne (druki nr 2775 i 2780).

    Projekt ustawy dotyczy zmian w zapisach Prawa energetycznego wymagających od podmiotów prowadzących obrót węglem spełnienia obowiązku posiadania koncesji. Tytułem uzasadnienia ustawy i niejako dla porządku chciałabym podkreślić, że Polska swoje bezpieczeństwo energetyczne opiera na węglu, ale to, co jest naszym atutem, bywa też, jak stało się ostatnio, naszym kłopotem. I tak w 2013 r. sprzedaż węgla kamiennego ogółem przez polskie spółki węglowe wyniosła 75,7 mln t przy wydobyciu na poziomie 74,9 mln t. W 2013 r. nastąpił spadek cen zbytu ogółem o ponad 13% w stosunku do 2012 r. i cena wynosiła 295 zł za tonę. Przy stanie zapasów węgla w składach przykopalnianych wynoszących w 2013 r. ok. 8 mln t do Polski w 2013 r. zaimportowano, pomimo zapasów na hałdach, ok. 10,8 mln t węgla, głównie z Federacji Rosyjskiej z uwagi na konkurencyjną cenę. Węgiel importowany do Polski nie posiada certyfikatów i w znaczącej części wykorzystywany jest w gospodarstwach domowych.

    Aktualnie w Polsce obrót węglem nie jest regulowany, wymagany jest tylko wpis do rejestru działalności gospodarczej. Niestety prowadzenie działalności handlowej nie zawsze skutkuje uczciwością i rzetelnością i w tym przypadku miało to miejsce - działalność podejmowali także nieuczciwi sprzedawcy wykorzystujący niewiedzę klientów i sprzedawali im towar inny niż deklarowany. Dotyczy to głównie handlu węglem z importu. Badania określające wymogi otrzymania certyfikatu dla węgla prowadzone są na zlecenie producentów i dotyczą konkretnych partii dostaw. Sprzedawca węgla powinien mieć certyfikat, który określa wartość opałową, zawartość popiołu, zawartość siarki, i na żądanie pokazywać go kupującemu. Sieci dystrybucyjne krajowych dostawców węgla i sprzedawcy zrzeszeni w Izbie Gospodarczej Sprzedawców Polskiego Węgla dysponują takimi certyfikatami wydawanymi przy wprowadzaniu do obrotu przez kopalnie, natomiast w praktyce przy sprzedaży łańcuchowej prowadzonej przez licznych pośredników certyfikat nie jest z reguły przekazywany kolejnym kupującym. Często sprzedawcy węgla robią mieszanki, w skład których wchodzi polski i rosyjski surowiec, a ostatecznie węgiel jest sprzedawany jako polski. Proponowana regulacja ma za zadanie wyeliminować nieuczciwą konkurencję.

    Wysoka Izbo! Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo energetyczne zawarty w druku nr 2775 reguluje zagadnienia dotyczące reglamentowania działalności gospodarczej w zakresie obrotu węglem kamiennym, czyli jednym z podstawowych paliw używanych w Polsce. Projekt ten wpłynął do marszałka Sejmu w dniu 24 września 2014 r. Jego pierwsze czytanie odbyło się 2 października w Komisji Nadzwyczajnej do spraw energetyki i surowców energetycznych, która zdecydowała o powołaniu podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektu, której miałam zaszczyt przewodniczyć. Podkomisja przyjęła sprawozdanie w dniu 7 października br. Sprawozdanie z prac podkomisji było rozpatrywane przez Komisję Nadzwyczajną do spraw energetyki i surowców energetycznych na posiedzeniu w dniu dzisiejszym. Komisja wniosła do projektu dodatkowe poprawki.

    Pierwotne przedłożenie poselskie, nad którym prace podjęła podkomisja, przewidywało wprowadzenie reglamentacji działalności gospodarczej w zakresie obrotu węglem kamiennym poprzez objęcie tej działalności koncesjonowaniem. W tym celu zaproponowano zmiany przepisów art. 32, 33 i 37 ustawy Prawo energetyczne. Zmiany te polegały na rozszerzeniu katalogu działalności gospodarczych wymagających uzyskania koncesji na podstawie Prawa energetycznego o obrót węglem kamiennym. W dodawanym ust. 1c do art. 33 Prawa energetycznego określono wymagania szczególne, jakie musi spełniać wnioskodawca, aby prezes Urzędu Regulacji Energetyki udzielił mu koncesji na obrót węglem kamiennym, w tym obrót węglem kamiennym za granicą. Warunki te obejmują posiadanie siedziby na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu i dysponowanie odpowiednimi do prowadzenia tej działalności środkami finansowymi oraz możliwościami technicznymi gwarantującymi prawidłowe wykonywanie tej działalności.

    Projekt przewidywał również przepis wskazujący elementy określane w koncesji na obrót węglem kamiennym oraz przepis przejściowy umożliwiający dalsze wykonywanie działalności w zakresie obrotu węglem kamiennym podmiotom, które w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy złożą wniosek o udzielenie koncesji.

    Podkomisja uznała, że zakres proponowanych zmian w przedłożeniu regulacji jest zbyt wąski dla osiągnięcia celu nowelizacji określonego jako poprawa bezpieczeństwa obrotu paliwami stałymi przed zjawiskami patologicznymi poprzez stworzenie instrumentu chroniącego rodzimy rynek obrotu tymi paliwami przed nieuczciwą konkurencją. W związku z tym w pracach podkomisji zdecydowano o konieczności rozszerzenia wymagań niezbędnych do przeprowadzenia obrotu węglem kamiennym, w szczególności za granicą. Zaproponowano, aby warunkiem uzyskania koncesji na obrót węglem kamiennym za granicą było - analogicznie do przypadku paliw ciekłych - złożenie zabezpieczenia majątkowego uzależnionego od rodzaju przewożonego węgla. Najwyższego, 20-milionowego zabezpieczenia wymagać będzie przewóz węgla energetycznego.

    Zabezpieczenie składane do właściwego naczelnika urzędu skarbowego będzie dotyczyć mogących powstać należności z tytułu opłat koncesyjnych, kar pieniężnych i zobowiązań podatkowych. Ponadto aby uzyskać koncesję na działalność w zakresie obrotu węglem kamiennym za granicą przedsiębiorcy będą zobowiązani do nabywania węgla wyłącznie od podmiotów spełniających wymagania w zakresie ochrony środowiska, posiadających zintegrowany system zarządzania jakością i środowiskiem, poświadczony przez akredytowaną jednostkę.

    W przedłożonym komisji sprawozdaniu wprowadzono również odpowiednie przepisy proceduralne związane z wprowadzeniem rozwiązania w zakresie wnoszenia zabezpieczenia majątkowego do naczelnika urzędu skarbowego. Ich uzupełnienie było konieczne ze względu na fakt, że do tej pory zgodnie z przepisami ustawy Prawo energetyczne odpowiednie zabezpieczenia majątkowe związane z prowadzeniem działalności w zakresie obrotu paliwami ciekłymi były wnoszone do prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Podkomisja natomiast zaproponowała skomasowanie wszystkich zabezpieczeń majątkowych, związanych zarówno z obrotem paliwami ciekłymi, jak i węglem kamiennym, w jednym organie podatkowym, który już dziś realizuje zadania związane z przyjmowaniem zabezpieczeń. Znaczna część zabezpieczeń ma służyć potrzebom podatkowym, zatem przyjęty zabieg ma na celu alokowanie tego rozwiązania w jednym wyspecjalizowanym organie, co nie tylko gwarantuje bardziej efektywny zakres jego egzekwowania, lecz także pozwala na ograniczenie wydatków budżetowych.

    Przepis przejściowy art. 2 przedłożenia poselskiego został w sprawozdaniu podkomisji rozszerzony o warunek złożenia zabezpieczenia majątkowego w przypadku obrotu węglem kamiennym za granicą. Zarówno na posiedzeniu podkomisji w dniu 7 października, jak i na posiedzeniu komisji w dniu dzisiejszym do projektu zostały zgłoszone poprawki Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość, w których proponowano dodatkowe wymagania dla podmiotów planujących działalność w zakresie obrotu węglem kamiennym za granicą, włącznie z drobiazgowym postępowaniem kwalifikacyjnym przeprowadzonym przez prezesa Urzędu Regulacji Energetyki we współpracy z innymi organami, w tym szefami Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz wywiadu.

    Komisja Nadzwyczajna do spraw energetyki i surowców energetycznych zdecydowała przychylić się w tym zakresie do stanowiska Ministerstwa Gospodarki oraz prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, którzy wskazywali, że zaproponowane przepisy nie tylko mają nietypowy charakter deregulacji z zakresu sektora energetycznego, lecz także przenoszą de facto decyzję w sprawie nieprzyznania koncesji na obrót węglem kamiennym za granicą z prezesa URE na np. Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego czy Agencję Wywiadu, i zaproponowała odrzucenie zgłoszonych poprawek.

    Niemniej jednak realizując ideę zapewnienia niezbędnego bezpieczeństwa w zakresie obrotu węglem kamiennym za granicą, na dzisiejszym posiedzeniu komisji zdecydowano o uzupełnieniu projektu o klauzulę generalną, w oparciu o którą prezes URE będzie mógł odmówić udzielenia koncesji na obrót węglem kamiennym za granicą, jeśli oceni, że mogłoby to zagrozić bezpieczeństwu państwa. W celu zapewnienia prezesowi URE dodatkowych informacji niezbędnych do przeprowadzenia takiej oceny dodano przepis zmieniający ustawę z dnia 6 lipca 2001 r. o gromadzeniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji kryminalnych, uprawniający prezesa URE do otrzymania informacji z Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych.

    Ponadto podmiot wnioskujący o koncesję na obrót węglem kamiennym za granicą będzie zobowiązany do przekazania prezesowi URE informacji o wspólnikach lub akcjonariuszach posiadających co najmniej 10% głosów oraz posiadających uprawnienia do powoływania członków organów spółki. Jednocześnie wszystkie przekazywane prezesowi URE we wniosku koncesyjnym dane i informacje będą potwierdzane przez wnioskodawcę stosowną klauzulą odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

    Poza wspomnianymi zmianami merytorycznymi do przedłożenia poselskiego i sprawozdania podkomisji komisja wprowadziła również do projektu 5 poprawek o charakterze proceduralno-legislacyjnym. Skorygowano niepoprawną redakcję art. 23 ust. 2 pkt 18, która wynikała z wcześniejszej nowelizacji ustawy Prawo energetyczne. Zmieniono nieokreślony w propozycjach podkomisji dokument potwierdzający wniesienie zabezpieczenia majątkowego na odpowiednie zaświadczenie wystawiane przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Dokonano zmiany legislacyjnej polegającej na odpowiednim odesłaniu w zakresie ww. zaświadczenia zamiast powtarzania jego pełnego określenia. Doprecyzowano zgodnie z terminologią stosowaną w ustawie przepis regulujący zwolnienie przez naczelnika urzędu skarbowego zabezpieczenia majątkowego po zakończeniu działalności gospodarczej objętej koncesją. Dodano przepisy przejściowe regulujące kwestię przekazania przez prezesa URE zabezpieczeń majątkowych złożonych do tego organu przed dniem wejścia w życie procedowanej ustawy oraz wykonywania z mocy prawa wynikających z tych zabezpieczeń praw przez właściwych naczelników urzędów skarbowych bez konieczności modyfikowania samych dokumentów zabezpieczeń.

    Komisja wnosi o przyjęcie sprawozdania. Dziękuję. (Oklaski)