Poseł Małgorzata Pępek:

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! W przededniu Narodowego Święta Niepodległości chciałabym nakreślić, jaką rolę w działaniach niepodległościowych odegrali ochotnicy z Żywca, w tym młodzież. Po pierwsze, to było Towarzystwo Gimnastyczne ˝Sokół˝. Ruch ten powstał we Lwowie i dotarł do Żywca w roku 1893. ˝Sokół˝ miał być szkołą cnót obywatelskich. W celu objęcia działalnością także młodzieży przy Towarzystwach Gimnastycznych ˝Sokół˝ w Galicji zaczęły powstawać drużyny skautowe. W Żywcu drużyna skautowa męska powstała w 1912 r., a żeńska rok później.

    I wojna światowa wybuchła 28 lipca 1914 r. Pomimo że front przebiegał blisko Żywca, na szczęście Żywiecczyzna znalazła się poza jego zasięgiem. Żywieckie organizacje niepodległościowe zmobilizowały się i ogłosiły zaciąg do wojska, w wyniku którego w dniu 8 sierpnia 1914 r. z żywieckiego Rynku odmaszerowała żegnana przez społeczeństwo, miejscowe władze i najbliższe rodziny pierwsza kompania strzelców pod dowództwem porucznika Leonarda Rybarskiego, który podobnie jak wielu jego podwładnych poległ na polu chwały. Kompania licząca 150 ochotników wywodziła się z organizacji strzeleckiej.

    Natychmiast po wymarszu pierwszej kompanii miejscowe władze polityczne i wojskowe przystąpiły do werbowania drugiej kompanii, złożonej głównie z sokolników żywieckich. W dniu 22 sierpnia 1914 r. 300-osobowa druga kompania odmaszerowała z placu przed dworcem kolejowym w Żywcu do Wadowic, a stamtąd do Krakowa. W Żywcu uformował się Powiatowy Komitet Narodowy, który wziął na swoje barki werbunek kolejnych oddziałów, gromadzenie środków pieniężnych na ich wyżywienie, umundurowanie oraz wyposażenie.

    21 września 1914 r. odmaszerowała z Żywca do Krzeszowic kolejna, trzecia kompania. W sumie z Żywca i Suchej Beskidzkiej wyruszyło na wojnę od sierpnia do listopada 1914 r. 778 ochotników. Wielu z nich oddało swoje młode życie za wolność i niepodległość swojej ojczyzny. 11 listopada na żywieckim Rynku oddajemy im hołd. Dziękuję. (Oklaski)