25 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie głównego inspektora pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2013 roku (druk nr 2545) wraz ze stanowiskiem Rady Ochrony Pracy oraz ze stanowiskiem Komisji do Spraw Kontroli Państwowej oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druk nr 2728).

Poseł Mirosław Pawlak:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Z prawdziwą satysfakcją stoję dzisiaj przed Wysoką Izbą, aby zaprezentować stanowisko klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego wobec przedłożonego sprawozdania. Czynię to z tym większą przyjemnością, gdyż jako sekretarzowi Rady Ochrony Pracy nieomal na bieżąco przychodzi mi współpracować z Państwową Inspekcją Pracy i jej kierownictwem.

    Państwowa Inspekcja Pracy od wielu już lat odgrywa iście służebną rolę wobec wszystkich zatrudnionych na terenie naszego kraju. Misja to niełatwa, bo choć na przestrzeni lat zmieniają się opcje polityczne, poglądy na pracę, to realizacja misji Państwowej Inspekcji Pracy jest niezmienna. Tutaj bez najmniejszej żenady powiem, że jest ona zawsze blisko ludzkich spraw, blisko człowieka. To wielka zasługa nie tylko kierownictwa Głównego Inspektoratu Pracy, ale także w ogromnej mierze oddanych inspektorów pracy w okręgowych inspektoratach.

    Zaprezentowany do dzisiejszej debaty materiał w wielkim skrócie przedstawia pracę, osiągnięcia, ale i sukcesy, co obserwujemy na comiesięcznych posiedzeniach Rady Ochrony Pracy.

    Sprawozdanie to dokument stanowiący kompleksową informację o efektach działań kontrolnych, rozpoznawczych i prewencyjnych inspekcji pracy za cały ubiegły 2013 r. Z satysfakcją należy ocenić, że zadania zaplanowane w programie działania Państwowej Inspekcji Pracy, zatwierdzone przez Radę Ochrony Pracy oraz sejmową Komisję do Spraw Kontroli Państwowej, zostały w pełni zrealizowane.

    Kompleksowość kontroli, ale i konsekwentne działania inspektorów pracy na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa pracy przyniosły w dużej mierze wyeliminowanie bezpośrednich zagrożeń dla zdrowia lub życia blisko 70 tys. pracowników. To duże miasto, patrząc liczebnie.

    Panie i Panowie Posłowie! Po tym jakże doniosłym wstępie czas na konkrety. Na przestrzeni roku sprawozdawczego inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy wydali 10 600 decyzji dotyczących 120 800 osób. Decyzji zrealizowanych odnotowano 5 tys., a kwota należności wypłaconych pracownikom zamyka się cyfrą 78 mln zł.

    Spośród 23 złożonych odwołań rozpatrzonych przez okręgowe inspektoraty pracy tylko w jednym przypadku decyzja została uchylona. Pozostałe nie zostały uwzględnione. Sądy na 42 rozpatrzone skargi na decyzje uwzględniły jedynie 4 zasadne skargi. To dobitnie świadczy o trafności postępowania inspektorów pracy.

    Kwoty grzywien nałożone w celu przymuszenia wyniosły aż 4 403 800 zł. Egzekucja kar grzywien niewpłaconych dobrowolnie przez zobowiązanych należy do kompetencji urzędów skarbowych. Również w tym przypadku okręgowi inspektorzy pracy zmuszeni byli sięgnąć po tę formę egzekucji.

    Najczęściej wydawane były wnioski w wystąpieniach inspekcji w sprawach: nawiązania i rozwiązania stosunku pracy - 93 tys., czasu pracy - 43,8 tys., wynagrodzenia za pracę - 31,5 tys. W związku ze stwierdzonymi wykroczeniami w stosunku do 14% podmiotów zostały skierowane sprawy na drogę postępowania sądowego. To duży odsetek. W 33% przypadków inspektorzy zmuszeni byli skierować sprawę do prokuratury o przestępstwo z art. 225 § 2 Kodeksu karnego, tj. o czyn polegający na udaremnianiu lub utrudnianiu inspektorom wykonywania czynności służbowych, a w 18% przypadków o przestępstwo z art. 270 i art. 271 Kodeksu karnego, tj. o przestępstwo fałszowania dokumentów i poświadczenia nieprawdy.

    Do organów Państwowej Inspekcji Pracy wpłynęło ogółem ponad 44 100 skarg. To lekki spadek w odniesieniu do roku 2012.

    Zdarzają się przypadki nieprawidłowego podawania danych identyfikacyjnych REGON, PESEL czy NIP, co zrobiło 17 płatników składek.

    Gwałtownie wzrosła liczba decyzji dotyczących bhp wstrzymujących pracę, wstrzymujących eksploatację maszyn. Wzrosła liczba środków oddziaływania prewencyjnego, jak pouczenie, ostrzeżenie. Dzięki nieustępliwości i konsekwencji działań inspektorów pracy zmalała liczba zbadanych wypadków, szczególnie tych ze skutkiem śmiertelnym. Nadal jednakże wypadki śmiertelne muszą bardzo niepokoić. W wyniku pożaru, wybuchu czy porażenia prądem śmierć poniosło na skutek złej organizacji pracy 51,6 pracowników. Odnoszę się do relacji wydarzenie - przyczyny.

    Wzrasta liczba zawieranych umów cywilnoprawnych z naruszaniem przepisu art. 22 § 1 ustawy Kodeks pracy. Duży odsetek kontroli prowadzono na skutek skarg podmiotów pokrzywdzonych. Na tym polu inspekcja odniosła niebagatelne sukcesy. Nadal odnotowuje się duży odsetek pracowników, wobec których naruszono przepisy o czasie pracy w zakładach różnych branż. W zastraszającym tempie wzrasta liczba pracodawców, u których inspektorzy stwierdzili niewypłacanie wynagrodzenia. Wiele problemów stwierdzono, jeśli idzie o sferę bhp, w placówkach wielkopowierzchniowych.

    Pod szczególnym nadzorem inspektorów pracy znajdowały się budowy i remonty dróg. To sfera szczególnie narażona na różnego rodzaju niebezpieczeństwa. Jednakże nadal najwięcej nieprawidłowości dotyczyło wykonywania prac na wysokości, w tym na rusztowaniach. Zachowania niektórych pracowników odważę się z tego miejsca nazwać nie brawurą, lecz niczym nieusprawiedliwioną głupotą.

    Wzrasta liczba nieprawidłowości w firmach świadczących usługi w podziemnych zakładach górniczych, gdzie naruszanie standardów bhp stało się omalże normą. Wydaje się, że nie najlepsza sytuacja jest także w zakładach pracy chronionej, a to już musi budzić niepokój. Inspekcja licznie korzystała z prawa do kontroli zatrudniania cudzoziemców i w tym zakresie wielokrotnie zdarzały się przypadki nielegalnego wykonywania pracy.

    Godzi się jednak także zauważyć, iż odnotowano udział pracodawców w programie ˝Zarządzanie bezpieczeństwem - prewencja wypadkowa˝. To bardzo słuszna i godna pochwały inicjatywa.

    Wśród dorosłych rolników największym zainteresowaniem cieszył się prestiżowy konkurs ˝Bezpieczne gospodarstwo rolne˝. Takie inicjatywy nie tylko przyczyniają się do minimalizacji zagrożeń wypadkowością, lecz także wprost uczą myślenia. I to jest cenne.

    Wspomnieć też należy o jakże ważnej inicjatywie - o programie edukacyjnym ˝Kultura bezpieczeństwa˝. Nawet małymi krokami, byle do przodu, należy wytrwale wytwarzać w społeczeństwie cechy odpowiedzialności za siebie i innych. Również broszury i poradnik ˝Wypadki w szkole˝ uczą i zmuszają do myślenia za siebie i innych.

    Wysoka Izbo! Właściwie przez wiele jeszcze godzin można by z tej trybuny przytaczać znane liczby i fakty. One obrazują i unaoczniają ogrom pracy, wysiłku, czasu zaangażowania i inwencji zatrudnionych inspektorów pracy. Ale nie wolno nam zapominać o fakcie, że i oni muszą ustawicznie podnosić swoje kwalifikacje, doskonalić, szlifować wiedzę. Stąd aplikacje inspektorskie, doskonalenia zawodowe pracowników Państwowej Inspekcji Pracy oraz szkolenia centralne według grup tematycznych, sympozja naukowe, konferencje i seminaria, a także zajęcia praktyczne, w tym szkolenia zewnętrzne i wewnętrzne, dają gwarancję odnośnie do funkcjonowania dobrze i wszechstronnie wyedukowanego i przygotowanego inspektora, albowiem w terenie to on samodzielnie podejmuje decyzje, od jego wiedzy, ale i empatii tak wiele zależy. I nie mamy się dzisiaj czego wstydzić, Państwowa Inspekcja Pracy to powszechnie szanowana, ceniona instytucja służąca człowiekowi. Stąd z tej trybuny mam honor obecnej na sali pani minister pogratulować kadry, podziękować za osiągnięcia, zaangażowanie i wkład pracy, za wysiłek całego stanu osobowego Państwowej Inspekcji Pracy. Sprawozdanie przyjmujemy z wielką satysfakcją. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)