25 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie głównego inspektora pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2013 roku (druk nr 2545) wraz ze stanowiskiem Rady Ochrony Pracy oraz ze stanowiskiem Komisji do Spraw Kontroli Państwowej oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druk nr 2728).

Poseł Aleksander Sosna:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy nakłada na Państwową Inspekcję Pracy obowiązek corocznego przedstawiania Sejmowi sprawozdania ze swej działalności. Przypadł mi w udziale zaszczyt przedstawienia Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej stanowiska klubu Platformy Obywatelskiej w tej kwestii.

    Platforma Obywatelska z uznaniem przyjęła szczegółowe, bardzo starannie opracowane sprawozdanie Państwowej Inspekcji Pracy z działalności w 2013 r., które jest dobrze udokumentowanym wkładem jej pracowników w dostarczanie rzetelnej wiedzy o kondycji zakładu pracy, pracowników, a co za tym idzie, również naszego państwa w zakresie przestrzegania prawa i zasad bhp.

    Głównym celem Państwowej Inspekcji Pracy jest jej aktywność kontrolna, która trafnie wskazuje dysfunkcyjne obszary działania państwa. Państwowa Inspekcja Pracy, przedkładając wyniki kontroli, stwarza jedynie podstawy do dalszych działań, których skutkiem powinna być poprawa stanu prawa i likwidacja uciążliwości dla stron stosunku pracy, w szczególności dla pracowników. W ocenie Platformy Obywatelskiej inspekcja pracy z powierzonego zadania wywiązała się należycie, przedkładając Wysokiej Izbie sprawozdanie o wysokiej wartości informacyjnej, pokazując jednocześnie obszary wymagające naprawy. Sprawozdanie głównego inspektora pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy obejmuje bardzo dużą skalę zagadnień, jakimi zajmuje się Państwowa Inspekcja Pracy. Zadania związane z tymi zagadnieniami realizowane są poprzez kontrolę i środki prawne podejmowane w ich wyniku.

    Pominę kwestie dotyczące statystyki, chociaż należy podkreślić, że liczba przeprowadzonych kontroli utrzymuje się na stałym poziomie, tak jak w latach poprzednich. Warto podkreślić, że 30% kontroli w roku 2013 było wynikiem skarg, które wpłynęły do Państwowej Inspekcji Pracy. Świadczy to o dużym zaufaniu pracowników do tej instytucji.

    W związku z naruszeniami przepisów bhp inspektorzy pracy wydali ponad 314 tys. różnego rodzaju decyzji, a tu należy podkreślić fakt, że oprócz decyzji dotyczących bezpieczeństwa pracy ważne są decyzje dotyczące wypłaty wynagrodzeń lub innych świadczeń ze stosunku pracy, których było ponad 10 tys. Decyzje te dotyczyły należności dla 120 tys. pracowników na łączną kwotę ponad 196 mln. Do kontrolowanych podmiotów skierowano także ponad 60 tys. wystąpień zawierających łącznie 287,7 tys. wniosków o usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. Wydano także ponad 9,7 tys. poleceń ustnych w sprawie nieprawidłowości, które mogły być usunięte w trakcie kontroli lub niezwłocznie po jej zakończeniu.

    Przedmiotem stwierdzonych naruszeń prawa były wykroczenia popełnione przeciwko prawom pracownika. W toku kontroli inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy ujawnili łącznie ponad 88 tys. wykroczeń przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową. W związku z tym nałożyli na sprawców wykroczeń 18 954 grzywny w drodze mandatów karnych oraz w 3767 przypadkach skierowali wnioski do sądu o ukaranie, a także w 16 115 przypadkach zastosowali środki oddziaływania wychowawczego. W 2013 r. inspektorzy pracy skierowali do prokuratury 776 zawiadomień o popełnieniu przestępstwa, w poprzednim roku było ich 987, a w 2011 r. aż 1087.

    Nadrzędnym celem ochrony pracy w Polsce jest dbałość o bezpieczeństwo człowieka w procesie pracy, dlatego też Państwowa Inspekcja Pracy prowadzi działania ukierunkowane na eliminowanie zagrożeń w miejscu pracy lub ograniczenie ich oddziaływania na pracujących. Temu celowi służy wnikliwa analiza okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz kontrole stosowania środków zapobiegających podobnym zdarzeniom w przyszłości. Inspektorzy pracy zbadali okoliczności i przyczyny 1888 wypadków przy pracy zaistniałych w ubiegłym roku, wskutek których poszkodowanych zostało 2319 osób, w tym ciężkich obrażeń ciała doznało 735 osób, a 315 poniosło śmierć.

    Istotnym zagadnieniem była też kontrola zawierania umów cywilnoprawnych w warunkach właściwych dla stosunku pracy. W 2013 r. skierowanych zostało do właściwych sądów 214 powództw o ustalenie istnienia stosunku pracy na rzecz 440 osób.

    Obok działalności kontrolnej inspekcja pracy podejmuje działalność prewencyjną oraz promuje ochronę pracy. Takie kampanie jak: ˝Bezpieczeństwo pracy zależy od ciebie˝, ˝Zanim podejmiesz pracę˝, ˝Szanuj życie! Bezpieczna praca w gospodarstwie rolnym˝ czy też konkurs ˝Zdobądź dyplom Państwowej Inspekcji Pracy˝ oraz działalność wydawnicza i szkoleniowa przynoszą wymierne efekty związane z ochroną życia i zdrowia ludzkiego.

    Warto zaznaczyć, że Państwowa Inspekcja Pracy zajmuje się również przestrzeganiem przepisów dotyczących zatrudniania osób niepełnosprawnych, kontroluje kwestie związane z legalnością zatrudniania, podejmowaniem innej pracy zarobkowej oraz wykonywaniem pracy przez cudzoziemców. Prowadzono również kontrolę przestrzegania przez agencje zatrudnienia pracowników ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

    Państwowa Inspekcja Pracy podejmuje działania we współpracy z organami administracji publicznej, organami nadzoru nad warunkami pracy oraz innymi instytucjami działającymi w sferze ochrony pracy. Jest to współpraca krajowa oraz międzynarodowa. Warto również zwrócić uwagę, że Państwowa Inspekcja Pracy dokonuje oceny rozwiązań prawnych, proponuje wnioski legislacyjne oraz wydaje liczne opinie w sprawie projektów aktów prawnych.

    Prowadzone kontrole pozwalają wyciągnąć wnioski, że stan przestrzegania przepisów prawa w 2013 r. kształtował się w dużej mierze wskutek kryzysu ekonomicznego. Prognozowane polepszenie koniunktury, które nastąpiło, i trudności, z jakimi borykali się przedsiębiorcy, nie miały chyba większego wpływu na ograniczenie liczby przypadków naruszeń przepisów prawa. W dalszym ciągu dla wielu pracodawców priorytetem jest ograniczenie kosztów pracy, czasem przez zmiany organizacyjne, przez redukcję zatrudnienia, a także przez działania bezprawne lub na granicy prawa, jak nadużywanie umów cywilnoprawnych czy długoterminowych umów na czas określony oraz nieterminowo wypłacane wynagrodzenia. Sprzyjają temu istniejące luki prawne i niespójności interpretacyjne.

    Wysoka Izbo! Pragnę złożyć na ręce pani minister, w imieniu klubu Platformy Obywatelskiej i swoim własnym, wyrazy uznania i podziękowania dla wszystkich pracowników, tych na pierwszej linii, czyli inspektorów pracy, oraz tych pozostałych pracowników za ich trud, kompetencje, odpowiedzialność przy podejmowaniu nieraz bardzo trudnych decyzji, doskonalenie metod kontroli i przedstawianie organom państwa i obywatelom rzetelnej, wyczerpującej informacji o kondycji prawa pracy oraz bezpieczeństwa i hieny pracy w Polsce.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Platformy Obywatelskiej pozytywnie opiniuje sprawozdanie Państwowej Inspekcji Pracy za rok 2013, a ja w imieniu klubu rekomenduję Wysokiemu Sejmowi jego przyjęcie. Dziękuję bardzo. (Oklaski)