21 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o Służbie Celnej, ustawy o urzędach i izbach skarbowych oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2739).

Poseł Ryszard Zbrzyzny:

    Dziękuję.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przedmiotem debaty Wysokiej Izby są głębokie zmiany w dwóch ważnych, można powiedzieć, ustrojowych ustawach, a mianowicie w ustawie o Służbie Celnej i w ustawie o urzędach i izbach skarbowych oraz w kilkunastu innych ustawach. Ale to jest konsekwencja zmian w tych dwóch regulacjach, o których przed chwilą powiedziałem.

    Jest to bardzo cyniczny projekt. Projekt został złożony do laski marszałkowskiej 16 września br. Praktycznie rzecz biorąc, w poniedziałek, a więc 22, dopiero dowiedzieliśmy się, że będzie on rozpatrywany podczas bieżącej sesji Sejmu.

    Regulacja jest obszerna i dotyczy bardzo ważnej dziedziny życia społecznego i gospodarczego. Mówię też o życiu społecznym, bowiem ta regulacja dotyczy ok. 60 tys. pracowników urzędów. Nie można ludzi zatrudnionych w tych tak ważnych strategicznie dla budżetu państwa i sprawnego funkcjonowania państwa instytucjach, funkcjonariuszy państwowych traktować w sposób przedmiotowy, oni na to nie zasługują. Oni powinni być podmiotem w stosunkach pracy, a nie przedmiotem, nie narzędziem czy meblem, który można w sposób dowolny, praktycznie bez ich udziału, przestawiać z kąta w kąt.

    Nie może być tak, że mimo iż tę regulację, szczególnie w zakresie dotyczącym załóg pracowniczych, oprotestowały wszystkie organizacje społeczne, zawodowe działające w sferze, która jest dzisiaj regulowana, rząd przedstawił projekt w pierwotnej wersji, nie uwzględniając żadnych uwag tegoż czynnika społecznego. Jeśli chodzi o regulacje w ustawie o Służbie Celnej, w przypadku której pisze się, że zmierzają one w kierunku likwidacji barier działalności gospodarczej, to powiem, że ten projekt ustawy nie likwiduje zbyt wielu barier. To po pierwsze. Po drugie, jeżeli pisze się, że chce się zlikwidować nierówności występujące w ustawie, to powiem, że wręcz pogłębia się te nierówności. Nie zlikwiduje się bowiem tutaj żadnych nierówności, jeśli chodzi o status pracowników urzędów i izb celnych.

    Jeśli chodzi o wzmocnienie działań antykorupcyjnych, to zadaję pytanie, czy zakaz używania komórek podczas pracy to jest wielkie przedsięwzięcie, które wymaga regulacji ustawowych i zapobiegnie korupcji w służbach celnych. Otóż nie. Jeśli się pisze o zwalczaniu nepotyzmu poprzez składanie oświadczeń, to powiem, że przy dzisiejszych regulacjach prawnych można było walczyć z nepotyzmem. Tylko że myślę, iż zbyt wielu decydentom nie zależało na tym, żeby zwalczać nepotyzm. Najpierw go stworzyli, a teraz sprawiają wrażenie, że chcą go zwalczać.

    Jeśli chodzi o uelastycznienie sposobu zarządzania zasobami ludzkimi w Służbie Celnej, to powiem to, co powiedziałem przed chwilą. Jeżeli ludzi, pracowników traktuje się jak zasoby ludzkie, to powiem: taka regulacja. Pracownicy są bowiem przedmiotem w tej regulacji, a nie podmiotem w stosunkach pracy. Z tych względów oczywiście nie możemy poprzeć tego projektu ustawy.

    Nadaje się ekstrauprawnienia szefowi Służby Celnej, który dostaje szeroką delegację do jednoosobowego, głębokiego ingerowania w izby celne i sprawy pracownicze, choć nie jest ich pracodawcą. A więc omija się tutaj powszechnie obowiązujące przepisy w tym zakresie, a także przepisy dotyczące praw związkowych. Wprowadza się niczym nieograniczone prawo przenoszenia kadry kierowniczej z jednej jednostki do drugiej bez jakichkolwiek postępowań kwalifikacyjnych, bez jakichkolwiek konkursów, oczywiście blokując możliwość pionowego awansu w tychże urzędach.

    O telefonach i o działaniu antykorupcyjnym już mówiłem, więc nie będę do tego powracał. Kolejna regulacja ma likwidować tzw. nierówność i wprowadzać służby celne do tzw. mundurówki. Ta nierówność ma być eliminowana poprzez dwa elementy. Pierwszy element wiąże się z tym, że służby celne będą podlegać orzecznictwu komisji lekarskich podległych MSW. Znakomite wkomponowanie służb celnych w tzw. mundurówkę. Następna regulacja, która jak gdyby wpisuje się w tę ideę, to jest ograniczenie wysokości uposażenia funkcjonariuszy podczas absencji chorobowej do 80%, bo tak dzisiaj ma mundurówka, taka regulacja obowiązuje dzisiaj w służbach mundurowych.

    Skoro tak, to zadam pytanie. Zgadzamy się, żeby służby celne w końcu były traktowane tak jak wszystkie służby mundurowe w Polsce, bo takie są oczekiwania urzędników służb celnych, ale także takie są oczekiwania społeczne i taka była deklaracja pana premiera Tuska, który odwiedził protestujących celników i zapowiedział, że te regulacje zostaną wdrożone. Do dnia dzisiejszego nie ma żadnego projektu rządowego w tej sprawie, a projekt, który złożył Klub Poselski Sojusz Lewicy Demokratycznej i który w całości konsumuje oczekiwania tej grupy społecznej, został zablokowany w komisji polityki społecznej. Oczywiście chodzi o regulację dotyczącą wprowadzenia identycznych zasad, jakie obowiązują w służbach mundurowych, jeśli chodzi o uprawnienia emerytalno-rentowe czy też świadczenia społeczne. Niestety, przyzwolenia politycznego ze strony rządzącej koalicji, jeśli chodzi o tę regulację, nie ma.

    Reasumując, mundurówki dla służb celnych, tak, ale w tych regulacjach, które są mniej korzystne niż te, które dzisiaj posiadają służby celne. Jeżeli chodzi o regulacje mundurowe dla służb celnych korzystniejsze niż te, które dzisiaj obowiązują w służbach celnych, to oczywiście nie. Swoista filozofia Kalego, z którą oczywiście nie zgadzamy się. Potępiamy taki cyniczny sposób traktowania tej grupy pracowników państwowych, urzędów państwowych.

    Nie dość, że twórcy tego projektu w żaden sposób nie chcieli uznać propozycji zmian proponowanych zapisów do ustawy ze strony czynnika społecznego, to nawet nie uwzględnili propozycji zmian, które wypływały z urzędów państwowych, choćby z ZUS. Jeżeli prezes ZUS, to jest część opinii z 4 czerwca 2014 r., a więc sprzed 3,5 miesiąca, postuluje vacatio legis dla tej ustawy nie krótsze niż 12 miesięcy, bo system informatyczny w ZUS, raz, trzeba dostosować do tych regulacji, a dwa, przetestować go, jeżeli prezes ZUS 3,5 miesiąca temu postuluje taki sposób procedowania nad ustawą, a ustawa pojawia się w druku rządowym 3,5 miesiąca później i nie uwzględnia się w niej w żaden sposób tych oczekiwań, które są zgłoszone przez prezesa ZUS, to zadaję pytanie: W jaki sposób ta ustawa będzie wdrożona z dniem 1 stycznia 2015 r., kiedy proces legislacyjny dotyczący tejże ustawy dopiero się zaczyna, a już za chwilę będziemy mieli październik? Procedowanie pewnie się skończy gdzieś około końca października, połowy listopada. Praktycznie zostanie 1,5 miesiąca na wdrożenie tego projektu. Pomieszanie z poplątaniem.

    Jeśli chodzi o ustawę o urzędach i izbach skarbowych, ma nastąpić ich centralizacja. Z 416 urzędów i izb skarbowych ma powstać 16 pracodawców, a więc pracodawca będzie się znajdował w mieście wojewódzkim. Wszystkie urzędy skarbowe, które pełniły rolę pracodawców dla dziesiątek czy setek pracowników tychże urzędów w miastach powiatowych czy w miastach gminnych, tracą ten status, bowiem wielu nie przyjmie nowych propozycji zatrudnienia w odległym o sto czy więcej kilometrów mieście wojewódzkim. Czy o to w tej reformie miało chodzić? Jeżeli w uzasadnieniu jest napisane, że skutkiem wprowadzenia tej ustawy będzie oszczędność dla budżetu w graniach 4 mln czy nawet 5 mln zł, to powiem, że skórka nie jest warta tej wyprawki, bo zrobicie w tych urzędach więcej zamieszania, niż będziecie czerpać korzyści wynikających z tej całej pseudoreformy. Nie wiem, czy w konsekwencji tak skleconej ustawy i wielkiego zamieszania w urzędach skarbowych nie dojdzie do zachowań korupcyjnych, takich mimowolnych, niezasłużonych przez pracowników tych urzędów skarbowych, bowiem im więcej zamieszania, tym więcej możliwości wykorzystania tego przez tzw. cwaniaków.

    Klub Poselski Sojusz Lewicy Demokratycznej oczywiście nie może poprzeć takiej ustawy z bardzo wielu względów, o których mówiłem przed chwilą. W imieniu klubu składam wniosek o odrzucenie tego projektu ustawy w pierwszym czytaniu, bo raz, termin wdrożenia jest bardzo bliski, a dwa, narusza wiele istotnych praw pracowniczych i obywatelskich (Dzwonek), myślę, że nawet ociera się o kwestie konstytucyjne.

    Oczywiście jeżeli ten wniosek nie przejdzie, panie marszałku, bo może tu zadecydować dyscyplina większości parlamentarnej, a nie zdrowy rozsądek, to składam wniosek o rozszerzenie odesłania tego projektu ustawy do Komisji Spraw Wewnętrznych. Dziękuję.