9 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Wiesław Suchowiejko:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Tym razem generalnie nie będzie chodziło o Łódź, chociaż aspekt łódzki też się pojawi.

    Myślę, że pan minister doskonale pamięta, obaj pamiętamy, jak 19 listopada w ubiegłym roku na posiedzeniu Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży pan minister Sławecki relacjonował posłom i gościom zaproszonym na to posiedzenie realizację programu ˝Rok bezpiecznej szkoły˝, który był realizowany w roku 2012/2013. Wówczas rzeczywiście byliśmy pod wrażeniem liczby i jakości działań podjętych w ramach tego programu, a także pod wrażeniem liczby podmiotów uczestniczących w tych działaniach, bo pan minister mówił o bardzo dobrej współpracy z Policją, ale też z resortami kultury i dziedzictwa narodowego, spraw wewnętrznych, rolnictwa i rozwoju wsi. Ministerstwo Zdrowia również uczestniczyło w tym programie, a także liczne fundacje, jak choćby Bank Ochrony Środowiska, Fundacja Dzieci Niczyje, Fundacja Nadzieja, Caritas Polska i PTTK, by wymienić tylko te, które mam tutaj w materiałach.

    Tymczasem tegoroczny raport NIK powiada, że niepowodzeniem zakończyła się realizacja rządowego programu ˝Bezpieczna i przyjazna szkoła˝, wdrażanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w latach 2008-2011. Podejmowane działania w latach 2011/2012 i 2012/2013 także nie doprowadziły do spadku najczęstszych zachowań patologicznych wśród dzieci i młodzieży.

    I cóż jeszcze czytamy w raporcie NIK? Nasilają się różne formy przemocy słownej i fizycznej, szkoły nie otrzymują odpowiedniego wsparcia od władz samorządowych. Najbardziej rozpowszechnionym zjawiskiem patologicznym w szkołach jest agresja. Przemoc słowną jako dominującą wymieniają zarówno uczniowie - 74% spośród przebadanych, jak i nauczyciele - 43%. (Dzwonek) Agresja fizyczna - mówi o niej 58% uczniów i 15% nauczycieli. W dokumentacji szkolnej najwięcej jest przejawów agresji - 51%. Już pominę dalsze dane, one są znane. Ja wiem, wiemy to wszyscy od Krzysztofa Krawczyka, że bywa tak i tak, jak opowiadano na posiedzeniu komisji, jak mówił nam o tym pan minister, inspektor Grzegorz Jach i inni przedstawiciele różnych resortów. I bywa też tak...

    Wicemarszałek Cezary Grabarczyk:

    Panie pośle, będzie jeszcze pytanie dodatkowe.

    Poseł Wiesław Suchowiejko:

    Już kończę, już zmierzam do puenty, bo ta Łódź musi w końcu pojawić się, więc jeden cytat...

    Wicemarszałek Cezary Grabarczyk:

    Nie musi, nie ma takiego obowiązku.

    Poseł Wiesław Suchowiejko:

    Ale ja to obiecałem. To jest cytat z wypowiedzi pana ministra. W hali w Łodzi ponad 2 tys. ludzi wiwatowało i mówiło, że walczy z różnymi patologiami i chce żyć wolno i bezpiecznie. To było bardzo budujące, tak jak budujące było wystąpienie pana ministra.

    A ja pytam, żeby już to pytanie w końcu padło: Jakie działania zamierza podjąć resort edukacji, by ograniczyć patologię zjawisk agresji i przemocy wśród uczniów, szczególnie tych, o których mówi raport NIK? Dziękuję.

9 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Tadeusz Sławecki:

    Panie Marszałku! Panie Pośle! Nie będę mówił o Łodzi, ale bardzo dziękuję za to pytanie, bo rzeczywiście zacznę od podziękowań dla sejmowej komisji edukacji za uchwalenie tego dezyderatu, który z jednej strony akceptował nasze dotychczasowe działania, a z drugiej strony był bardzo pomocny w pracach nad przedłużeniem rządowego programu ˝Bezpieczna szkoła˝.

    Oczywiście kilka słów takich uwag. Mamy świadomość, że nawet najlepszy program bez społecznego wsparcia, bez międzyresortowego działania - patrzę na ministra Chmielewskiego - nie jest w stanie zlikwidować pewnych patologicznych zjawisk, które były, są i będą.

    A teraz odpowiadam na pytanie pana posła. Rzeczywiście dzięki determinacji wielu osób, w tym sejmowej komisji, 28 lipca 2014 r. weszła w życie uchwała Rady Ministrów w sprawie przyjęcia rządowego programu na lata 2014-2016 ˝Bezpieczna i przyjazna szkoła˝. Program finansowany jest z rezerwy celowej nr 26 budżetu państwa w wysokości 6 mln zł rocznie. Nie łudźmy się, że za 6 mln zł rozwiążemy wszystkie problemy, o których pan poseł mówił. Jeśli zresztą chodzi o raport Najwyższej Izby Kontroli, nie był on jeszcze omawiany na posiedzeniu sejmowej komisji. Mamy do tego raportu wiele zastrzeżeń, bo rzeczywiście raport Najwyższej Izby Kontroli na szczęście nie jest jedynym źródłem informacji o sytuacjach mających miejsce w polskich szkołach. Przede wszystkim mamy swój nadzór pedagogiczny, mamy kuratorów, mamy wiele uczelni, stowarzyszeń, które prowadzą niezależne badania w naszych szkołach, szerzej, aniżeli ujmował to raport NIK, który prowadził kontrolę w kilkunastu placówkach.

    W programie oczywiście uwzględniliśmy zalecenia NIK z przeprowadzonych w szkołach i placówkach kontroli pod nazwami: profilaktyka narkomanii w szkołach, przeciwdziałanie zjawiskom patologii wśród dzieci i młodzieży szkolnej, przeciwdziałanie zjawiskom patologii wśród dzieci i młodzieży, a także wnioski płynące z badań, o których przed chwilą mówiłem.

    Zalecenia Najwyższej Izby Kontroli oraz wnioski z badań stanowią podstawę skonstruowania celów, zadań i wskaźników programu. Celem głównym programu jest zwiększenie skuteczności działań wychowawczych i profilaktycznych na rzecz bezpieczeństwa i tworzenia przyjaznego środowiska w szkołach i placówkach. Cele szczegółowe programu dotyczą kreowania bezpiecznego i przyjaznego środowiska szkoły i placówki, zapobiegania problemom i zachowaniom problemowym dzieci i młodzieży oraz promowania zdrowego stylu życia wśród dzieci i młodzieży. Niedługo będziemy podsumowywać ˝Rok szkoły w ruchu˝.

    Program równolegle będzie prowadzony na poziomie wojewódzkim - to jest nowość - i centralnie. Przy wojewodach i ministrze edukacji narodowej powstaną zespoły koordynujące z rolą doradczą. W skład zespołu koordynującego przy MEN wejdą przedstawiciele 10 resortów, o czym mówiłem, w tym Policji, która do prac zespołów wojewódzkich skieruje swoich ekspertów. Zadaniem zespołów koordynujących przy wojewodzie będzie przygotowanie opinii o nasileniu na obszarze województwa - tutaj będziemy mieli precyzyjne dane - problemów i zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży, jak picie alkoholu, palenie papierosów, używanie narkotyków, cyberprzemocy, zaburzeń zdrowia psychicznego, depresji, zamachów itd. Na podstawie zebranych informacji zespół koordynujący rekomenduje wojewodzie priorytetowe zadania do realizacji w danym roku. Do konkursów będą mogły przystępować szkoły i placówki za pośrednictwem jednostek samorządu terytorialnego oraz organizacje pozarządowe.

    Teraz króciutko, jakie chcemy robić konkursy. Pierwszy konkurs dotyczyć będzie wsparcia szkół i placówek systemu oświaty realizujących politykę ochrony dzieci przed agresją i przemocą według określonych standardów, uwzględniających między innymi wytyczne dotyczące ochrony przed zagrożeniami, przemocą i wykorzystywaniem, edukację prawną, rozpoznawanie symptomów krzywdzenia dzieci, udzielanie skutecznej pomocy dziecku. Drugi konkurs, nowy i bardzo ważny, dotyczyć będzie prowadzenia przez specjalistów ogólnopolskiej infolinii interwencyjno-informacyjnej dla uczniów, ich rodziców, nauczycieli, która zakłada szybkie reagowanie w przypadku zgłoszeń dotyczących agresji i przemocy, nieradzenia sobie z problemami. Zakładamy, że prowadzenie infolinii interwencyjno-informacyjnej umożliwi zwiększenie poczucia bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w szkołach, placówkach oświatowych i zmniejszy zjawisko wykluczenia społecznego. Spodziewanym efektem będzie także wzrost kompetencji wychowawczych nauczycieli i rodziców. Szkolenie liderów profilaktyki - bardzo ważne, to już robimy razem z Policją w ramach bardzo ciekawego programu ˝Profilaktyka a ty˝, o którym pan poseł był uprzejmy wspomnieć. Również Policja niezależnie od tego realizuje program ˝Razem bezpieczniej˝, przy naszym współudziale. Tak że tutaj współpraca resortowa jest dosyć dobra i obiecująca. Skuteczność działań będziemy sprawdzać przez ewaluację bieżącą i jej wyniki będą uwzględniane w zadaniach na kolejny rok.

    Jeśli chodzi o przygotowanie nauczycieli, Ośrodek Rozwoju Edukacji opracował wiele materiałów informacyjnych i poradników dla nauczycieli. Między innymi w ramach współpracy MEN z Fundacją Dzieci Niczyje powstał poradnik ˝Jak reagować na cyberprzemoc˝ poświęcony zjawisku przemocy rówieśniczej w Internecie. Poradnik zawiera propozycję systemu reagowania przez szkołę w przypadkach przemocy z użyciem mediów elektronicznych. Obok informacji o specyfice i skali problemu można w nim znaleźć analizę przepisów prawnych chroniących ofiary przemocy. Jest to tylko jeden z przykładów różnych poradników, które są dostępne na stronach internetowych ministerstwa oraz Ośrodka Rozwoju Edukacji. ˝Profilaktyka uzależnień w szkole˝ - e-poradnik będący zbiorem podstawowej, ogólnej wiedzy o profilaktyce uzależnień oraz odpowiedzią metodologiczną, jak planować działania profilaktyczne, ˝Procedury postępowania nauczycieli (Dzwonek) w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa uczniów (...)˝, ˝Jak kochać i wymagać. Poradnik dla rodziców˝. Jest wiele, wiele przykładów konkretnych materiałów, które są na stronie ministerstwa i ORE. Ale również jest w dalszym ciągu tzw. mapa bezpiecznej szkoły, która powstała w ubiegłym roku w ramach Roku Bezpiecznej Szkoły. Tyle w tej części. Myślę, że będzie pytanie dodatkowe.

9 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Wiesław Suchowiejko:

    Oczywiście bardzo dziękuję ministerstwu za wszystkie działania podjęte w tym zakresie. Jestem wręcz przekonany, że wskaźniki, na które powołuje się raport NIK, byłyby o wiele gorsze, gdyby tych działań nie było. Mam także nadzieję, że za rok czy dwa, kiedy będziemy omawiać kolejne lata realizacji tych programów, to nie będzie tak, że my będziemy się cieszyć z nowych działań, a NIK będzie nam wskazywać kolejne wzrosty patologii w swoich badaniach.

    Mam właśnie dodatkowe pytanie. To jest ten ostatni krzyk, nomen omen krzyk mody w tym zakresie - cyberprzemoc. Chcę o nią zapytać i konkretnie powołać się na dane, że niemal 1/3 gimnazjalistów z klas III była zaangażowana w cyberprzemoc jako ofiara lub sprawca tego rodzaju działań. Te dzieci często pozostawiane są same sobie z tym problemem i często nie potrafią sobie z nim poradzić, a tutaj najbliższe otoczenie, czyli rodzice i przede wszystkim szkoła, powinno podejmować (Dzwonek) działania profilaktyczne. Chcę zapytać pana ministra, pan minister już trochę o tym mówił, ale być może jeszcze coś doda: Jakie działania resort podejmuje w związku z przeciwdziałaniem cyberprzemocy i czy nauczyciele są dostatecznie przygotowani do działań wychowawczych w tym zakresie?

9 punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Tadeusz Sławecki:

    Panie Pośle! Szanowni Państwo! Jeśli chodzi o cyberprzemoc, nowe zjawisko, nowe technologie, nowe techniki wkraczają i do szkół. One z jednej strony służą lepszemu przyswojeniu materiału dydaktycznego, z drugiej strony stanowią pewne niebezpieczeństwo. Też taka refleksja: Jeśli chodzi o cyberprzemoc, to ona jest nie tylko w szkołach. W większości przypadków dostęp do różnych treści w Internecie raczej uczniowie mają w domu, brak kontroli ze strony rodziców, brak kontroli tego, co jest w domu, często sprzyja właśnie takim zjawiskom, natomiast w szkole, na lekcjach, myślę, jest pewien filtr wychowawcy. Ale oczywiście zjawisko jest i nie możemy udawać, że nie ma z tym problemu.

    Jeśli chodzi o działania, które winniśmy podjąć, to na podstawie ustawy o systemie oświaty rok szkolny 2014/2015 jest rokiem między innymi profilaktyki agresji i przemocy w szkole, jako jeden z kierunków polityki oświatowej państwa. Z zagadnieniami tymi wiążą się tematy kontroli planowanych oraz zakresy ewaluacji szkół i placówek, które będą realizowane przez kuratorów oświaty w ramach sprawowanego nadzoru pedagogicznego. Poza działaniami nadzoru pedagogicznego podstawowe kierunki realizacji polityki oświatowej państwa mają znaczenie dla planowania pracy przez placówki doskonalenia nauczycieli. Po zmianie przepisów dotyczących funkcjonowania placówek doskonalenia nauczycieli rozporządzeniem wydanym w październiku 2012 r. zadaniem tych placówek jest organizowanie i prowadzenie doskonalenia zawodowego nauczycieli w zakresie między innymi wynikającym z kierunków polityki oświatowej państwa oraz wprowadzonych zmian w systemie oświaty.

    Mówię o tym, że przede wszystkim nauczyciele i rodzice muszą być przygotowani do przeciwdziałania tym nowym zjawiskom. Oznacza to, że po wskazanej zmianie przepisów placówki doskonalenia nauczycieli mają obowiązek udostępniać uczniom, począwszy od 1 stycznia 2013 r., ofertę form doskonalenia obejmującą zagadnienia najistotniejsze z punktu widzenia realizowanej polityki edukacyjnej, w tym właśnie kierunków polityki państwa, oraz ofertę doskonalenia zawodowego w zakresie profilaktyki agresji i przemocy w szkole, w tym również w zakresie cyberprzemocy. Ponadto zgodnie z tym rozporządzeniem Ośrodek Rozwoju Edukacji - placówka doskonalenia nauczycieli - prowadzony przez ministra edukacji narodowej organizuje i prowadzi szereg działań związanych ze wspieraniem placówek doskonalenia nauczycieli, poradni psychologiczno-pedagogicznych, bibliotek pedagogicznych w udzielanej szkołom pomocy w rozwiązywaniu tego problemu.

    Na stronie internetowej ORE utworzono podstronę pod nazwą: Zapobieganie agresji i przemocy w szkole. Nauczyciele mogą korzystać nie tylko z poradników, scenariuszy lekcji, ale tam są również publikowane pewne wyniki badań. Jedna z zakładek dostępnych na tej podstronie jest poświęcona cyberprzemocy. (Dzwonek) Zainteresowani...

    Już kończę, panie marszałku.

    ...nią nauczyciele znajdą tam następujące materiały: jak reagować na cyberprzemoc - poradnik dla szkół, program ˝Kursor˝, jak radzić sobie z agresją elektroniczną wśród młodych ludzi, bezpieczeństwo uczniów w cyberprzestrzeni, zagrożenia w Internecie - zapobieganie i reagowanie.

    Na koniec powiem, że często w Polskim Radiu są powtarzane słowa spikera wypowiedziane 1 września 1939 r., który powiedział: wszyscy od dzisiaj jesteśmy żołnierzami. Myślę, że aby program profilaktyki był skuteczny, musimy powiedzieć: wszyscy od dzisiaj jesteśmy wychowawcami. Dziękuję bardzo. (Oklaski)