46 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Gospodarki o poselskich projektach ustaw o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych (druki nr 1076, 1226, 1335, 1653 i 2638).

Poseł Sprawozdawca Maria Małgorzata Janyska:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Sprawozdanie zawarte w druku nr 2638 przedstawia wynik prac nad poselskimi projektami zmian w ustawie Prawo zamówień publicznych o numerach 1076, 1226, 1335 i 1653. Wszystkie te druki były analizowane, zostały one poddane pierwszemu czytaniu w Komisji Gospodarki w dniu 12 września 2013 r. Po pierwszym czytaniu komisja powołała podkomisję do rozpatrzenia powyższych projektów. Podkomisja pracowała do tego tygodnia. Spotkała się ona 8 razy i odnosiła się do wymienionych projektów.

    Pierwsze trzy projekty, które wymieniłam, to były projekty złożone przez Klub Poselski Twój Ruch, kolejny projekt, wymieniony jako ostatni, o numerze 1653 złożył klub Platforma Obywatelska.

    Projekt klubu Platforma Obywatelska był projektem wiodącym, ponieważ kompleksowo odnosił się do problematyki nadużywania kryterium cenowego jako jedynego przy rozstrzyganiu przetargów, zjawiska rażąco niskiej ceny, odpowiedzialności z tytułu udostępniania potencjału, powodów wykluczeń z zamówień, uproszczeń dla zamówień niepriorytetowych, zwiększenia jawności zamówień publicznych, eliminacji i ograniczania przypadków zatrzymywania wadium, zatrudniania na umowę o pracę w przypadkach robót budowlanych i usług, jeśli jest to uzasadnione przedmiotem zamówienia, analizowania przedmiotu zamówienia z punktu widzenia wartości w całym okresie użytkowania, zbudowania systemu tzw. dobrych praktyk, czyli wzorcowych dokumentów w sprawach zamówień publicznych, stosowania kryteriów pozacenowych, zasad waloryzacji umów zawieranych na okres powyżej 12 miesięcy w sytuacji zmian stawek wskazanych w projekcie danin publicznych. Projekty klubu Twój Ruch zawierały regulacje pojedynczych problemów, dotyczyły one wymienienia w ramach przykładowych kryteriów pozacenowych innowacyjności proponowanych rozwiązań, wskazania, kiedy cena może stanowić jedyne kryterium oceny, a także umożliwienia dzielenia zamówienia na części.

    Prace podkomisji - trzeba to bardzo wyraźnie podkreślić - były bardzo szczegółowe, bardzo merytoryczne, dawały możliwość szerokiego wypowiedzenia się i wzięcia pod uwagę zgłaszanych aspektów i wniosków, tak aby efekt był jak najlepszy dla całego rynku zamówień publicznych.

    W rezultacie wczoraj na posiedzeniu Komisji Gospodarki zostało przedstawione przez podkomisję sprawozdanie z prac. Komisja Gospodarki podczas analizy wniosła do tego sprawozdania 8 poprawek o charakterze legislacyjno-prawnym, została też wniesiona 1 poprawka o charakterze merytorycznym.

    Do sprawozdania zawartego w druku nr 2638 minister spraw zagranicznych wydał opinię, w której zawarł informację o tym, że projekt ustawy objęty sprawozdaniem komisji jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.

    Teraz pokrótce przedstawię Wysokiej Izbie najważniejsze rozwiązania, które są kluczowe dla rynku zamówień publicznych. Szanowni państwo, został odformalizowany i uproszczony tryb zamówień dotyczący tzw. usług niepriorytetowych o wartościach poniżej progów unijnych, a jednocześnie została tutaj zachowana fakultatywność, aby nie eliminowało to innych trybów, które można zastosować na ogólnych zasadach. Została zwiększona jawność w zamówieniach publicznych poprzez ograniczenie powoływania się na tajemnicę przedsiębiorstwa do takiego przypadku, w którym podmiot wykaże, że zastrzeżone informacje są tajemnicą, zgodnie z ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

    Kolejny element, który został wprowadzony do projektu, dotyczy rozwiązania problemu tzw. wykluczeń z realizacji zamówień publicznych, z postępowań w tym zakresie podmiotów, które w różny sposób nie wywiązywały się ze swoich obowiązków. Europejski Trybunał Sprawiedliwości, w związku ze sprawą, którą analizował, orzekł, że te przepisy nie były zgodne z prawodawstwem unijnym, i nakazał ich uchylenie, zmianę. W związku z tym odnieśliśmy się do tego tematu i ograniczyliśmy wykluczenie do przypadków poważnego naruszenia obowiązków zawodowych na zasadzie zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa. Niezwykle istotne w tym rozwiązaniu jest to, że również zaznaczyliśmy, że zamawiający nie wyklucza z postępowania wykonawcy, który udowodni, że podjął konkretne środki techniczne, organizacyjne i kadrowe mające zapobiec zawinionemu i poważnemu naruszaniu obowiązków zawodowych w przyszłości, oraz naprawił szkody powstałe w wyniku naruszenia tychże obowiązków. To jest bardzo ważny zapis, ponieważ naprawa szkody - powstałej z różnych przyczyn, a czasem to dopiero postępowanie sądowe udowodnia, czyja była to wina - powinna być uznana za okoliczność, która nie powoduje wykluczenia.

    Szanowni państwo, następne bardzo ważne rozwiązanie dotyczy zjawiska tzw. fałszywego udostępniania potencjału. Aby je ograniczyć, a tym samym zwiększyć pewność i podnieść jakość zamówień publicznych, wprowadziliśmy instytucję solidarnej odpowiedzialności z wykonawcą za szkodę zamawiającego powstałą wskutek nieudostępnienia tych zasobów, chyba że za nieudostępnienie zasobów udostępniający nie ponosi winy.

    Kolejny wprowadzony element związany jest z oferowaniem zamawiającemu możliwości wymagania, w pewnych uzasadnionych okolicznościach, zatrudniania na podstawie umowy o pracę przez wykonawcę lub podwykonawcę osób wykonujących czynności w trakcie realizacji zamówienia, jeśli jest to uzasadnione przedmiotem tych czynności. Oczywiście mówimy tutaj o robotach budowlanych lub usługach. Jest to kolejna obok trzech istniejących do tej pory tzw. klauzula społeczna. Dodatkowo, aby ten zapis i ta możliwość były czytelne również dla oferentów i znane im w momencie przystępowania do postępowania w sprawie zamówień, zawarliśmy w projekcie także zapis, który stawia zamawiającemu wymagania, że ma on określić w specyfikacji istotnych warunków zamówienia rodzaj czynności niezbędnych do realizacji zamówienia, których dotyczą wymagania zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, ponieważ nie wszystkie czynności przy realizacji danego zamówienia mogą powodować stawianie takiego wymogu. Przypomnę, że mówimy tutaj o sytuacjach, które Kodeks pracy kwalifikuje jako konieczność zawierania umowy o pracę.

    Kolejny element oczekiwany przez rynek zamówień publicznych i dobrze oceniany jako projekt rozwiązania dotyczy stworzenia mechanizmu powstawania tzw. dobrych praktyk, czyli wzorcowych dokumentów, które w całym systemie zamówień publicznych powinny funkcjonować jako pomocne zarówno zamawiającym, jak i wykonawcom. Wzorcowe, czyli takie, jakie zamawiający będzie mógł przygotować na potrzeby własnego zamówienia według własnej specyfiki wykonywania realizacji zamówienia. W związku z tym dopisujemy do obowiązków prezesa Urzędu Zamówień Publicznych to przygotowywanie i upowszechnianie. Zgodnie z dotychczasowym przepisem prezes miał tylko upowszechniać wzorcowe dokumenty, ale właściwie był to przepis martwy. Do tych zadań dokładamy jeszcze system sprawozdawczości z tym związany, a także konstruowanie planów na kolejne lata w tym zakresie pod nadzorem prezesa Rady Ministrów, któremu podlega jako organ centralny.

    Kolejnym bardzo istotnym elementem, na który zwracają uwagę wykonawcy, jest ograniczenie do minimum przypadków zatrzymywania wadium w razie niezłożenia dokumentów lub oświadczeń, które są wymagane w trakcie całego procesu przygotowania postępowania, ale ograniczamy to tylko do jednego przypadku, a mianowicie takiego, w którym oferta danego wykonawcy miałaby szansę być wybrana, czyli uznana za najlepszą.

    Regulujemy również problem rażąco niskiej ceny. Obecnie każdy zamawiający może badać cenę jako rażąco niską, jeśli uzna to za potrzebne, ale oczywiście tych przypadków jest też niewiele z uwagi na obawy przed zarzutem nieuprawnionego badania, a być może nieumiejętności analizy. Proponujemy, aby ta dowolność istniała w każdym momencie, a w przypadkach poniżej określonych wartości, czyli 30% poniżej wartości zamówienia lub średniej arytmetycznej cen wszystkich złożonych ofert, proponujemy, aby zamawiający badał je obowiązkowo z punktu widzenia rażąco niskiej. Jednocześnie to na wykonawcę przerzuciliśmy ciężar udowodnienia, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny. To jest kolejny bardzo istotny zapis, ponieważ do całego katalogu problemów, jakie powinny być analizowane przez zamawiającego, dodaliśmy jeszcze to, że koszty pracy, których wartość została przyjęta do ustalania, ceny nie mogą być niższe od minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie odrębnych przepisów. Oczywiście jest wymienione, jakie to są przepisy, jakim rozporządzeniem jest to regulowane.

    Kolejny element to kryteria oceny ofert. W tym zakresie chcemy ograniczyć patologiczne zjawisko nadużywania kryterium cenowego jako jedynego przy rozstrzyganiu przetargów. Z danych statystycznych od lat wynika, że ok. 90% przetargów jest rozstrzyganych w oparciu o kryterium cenowe, a nie kryteria jakościowe, a zależy nam wszystkim na tym, aby ten rynek był rynkiem wytwarzania przedmiotu zamówienia o odpowiedniej jakości, aby była większa konkurencyjność i dostępność dla wszystkich uczestników tego rynku.

    W związku z tym dodajemy tutaj zapis, który mówi, że kryteriami oceny ofert są cena albo cena i inne kryteria, które są przykładowo wymienione. Wymieniamy również innowacyjność w tym całym spektrum czynników, ale, co jest bardzo istotne, później zapisujemy, że kryterium ceny może być zastosowane jako jedyne kryterium oceny ofert, jeśli przedmiot zamówienia jest powszechnie dostępny oraz ma ustalone standardy jakościowe, z jednym zastrzeżeniem, że w takim przypadku, jeśli dotyczy to jednostek wymienionych na początku ustawy, jednostek sektora finansów publicznych, to dodatkowo mają one wykazać w załączniku do protokołu postępowania, w jaki sposób zostały uwzględnione w opisie przedmiotu zamówienia koszty ponoszone w całym okresie korzystania z przedmiotu zamówienia. Wartość przedmiotu zamówienia powinna być określana z punktu widzenia wartości w całym okresie korzystania z tego zamówienia, a nie tylko z punktu widzenia nabycia przedmiotu zamówienia na rynku, bez analizy kosztów eksploatacji, serwisowania, usunięcia z rynku, czyli całego cyklu życia produktu.

    Proponujemy także, aby zastosować instytucję waloryzacji. Dzisiaj klauzule waloryzacyjne w prawie zamówień publicznych, jeśli nie są wpisane w projekcie umowy, nie mogą być stosowane. Natomiast są takie sytuacje, nie są to sytuacje wynikające ze zmienności rynkowej, tylko wynikające ze zmiany danin publicznych, które mogą bardzo poważnie zachwiać możliwością dalszej realizacji zamówienia publicznego, co jest niekorzystne zarówno dla zamawiającego, jak i dla wykonawcy, a dla administracji publicznej dodatkowo niekorzystne z punktu widzenia skutków dla rynku pracy, które później mogą z tego tytułu nastąpić. W związku z tym proponujemy, aby umowa zawarta na okres dłuższy niż 12 miesięcy zawierała postanowienia o zasadach wprowadzania odpowiednich zmian w wysokości wynagrodzenia, jeśli zmienia się stawka podatku od towarów i usług, wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu lub wysokości stawki składki na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, ale jeśli te zmiany będą miały wpływ na koszty wykonania zamówienia publicznego przez wykonawcę, czyli tylko taka sytuacja. Jeśli jest wpływ na zmianę kosztów, to wtedy może być regulowane wynagrodzenie, oczywiście strony w tym zakresie dochodzą do porozumienia i w zależności od tego, jaka część zamówienia została jeszcze do wykonania, i jaki wpływ w związku z tym na tą część mają te zmiany, prowadzą negocjacje i doprowadzają do waloryzacji.

    Szanowni Państwo! Panie Marszałku! Wysoka Izbo! To są najważniejsze zmiany zawarte w tym sprawozdaniu. Jest jeszcze kilka drobnych zmian, które są pochodną na przykład skreślenia niektórych artykułów z tytułu chociażby wykluczeń.

    Ten projekt podczas procedowania był bardzo dobrze oceniany przez, jak powiedziałam, rynek zamówień publicznych - zamawiających i wykonawców, także przez strony społeczne, w związku z czym jest oczekiwany przez rynek, bo reguluje najważniejsze kwestie w tym zakresie, takie, które mogą zwiększyć dostępność, konkurencyjność i jakość na rynku zamówień publicznych, a o to nam chodziło.

    W związku z tym wnoszę o przyjęcie projektu ustawy z druku nr 2638. Dziękuję. (Oklaski)