17 punkt porządku dziennego:

Informacja o działalności Sądu Najwyższego w roku 2013 (druk nr 2385) wraz ze stanowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druk nr 2467).

Poseł Józef Zych:

    Panie Marszałku! Pani Prezes! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego z uwagą zapoznał się z informacją pierwszego prezesa Sądu Najwyższego o działalności Sądu Najwyższego w roku 2013. Uznajemy, że jest to dokument najwyższej wagi dla Sejmu Rzeczypospolitej głównie ze względu na jego treść dotyczącą procesu legislacyjnego, a także ze względu na istotne informacje dotyczące działalności orzeczniczej Sądu Najwyższego.

    Wysoki Sejmie! Z szacunkiem wspominamy byłego pierwszego prezesa Sądu Najwyższego śp. Stanisława Dąbrowskiego. Z szacunkiem przyjęliśmy również decyzję prezydenta Rzeczypospolitej o powołaniu pani prezes na stanowisko pierwszego prezesa. Z szacunkiem tym większym, że pani prezes jest doskonale znana w środowisku prawniczym i ma ogromny dorobek naukowy, co jest niezwykle ważne w kierowaniu Sądem Najwyższym.

    Skoro rozpoczynam od uwag Sądu Najwyższego na temat procesu legislacyjnego, a więc głównie zmian dokonywanych w kodeksach, bo o to w istocie chodzi w informacji, proszę pozwolić, że przytoczę pkt 5 wniosków końcowych zawartych w informacji. Czytamy tam: Z perspektywy Sądu Najwyższego coraz wyraźniej dostrzegane jest zjawisko obniżania się jakości przepisów prawa procesowego. Liczba zmian Kodeksu postępowania cywilnego już dawno przekroczyła punkt krytyczny. Zmiany te często wymuszane są doraźnymi, jednostkowymi przyczynami oraz populistycznymi postulatami płynącymi ze strony polityków.

    Wysoki Sejmie! Przekroczenie punktu krytycznego to już prawie klęska. Przypomnę, że przy wielu okazjach, w tym przy okazji debat związanych z informacjami prezesa Trybunału Konstytucyjnego, rzecznika praw obywatelskich, Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego przestrzegał przed zbyt częstymi, nie zawsze przemyślanymi propozycjami zmian i zmianami w Kodeksie pracy, Kodeksie cywilnym, Kodeksie postępowania karnego czy Kodeksie postępowania cywilnego. Wobec tak jednoznacznej krytyki przez Sąd Najwyższy zmian w Kodeksie postępowania cywilnego Sejm nie może przejść nad tym zagadnieniem do porządku dziennego, ponieważ jest to sprawa z legislacyjnego punktu widzenia podstawowa.

    Wysoki Sejmie! Z przedłożonej informacji dowiadujemy się o wielu ważnych zagadnieniach, które wynikają z działalności orzeczniczej Sądu Najwyższego. Jednym z takich zagadnień, do którego dwukrotnie nawiązuje informacja, jest zagadnienie ustalania zadośćuczynienia na rzecz poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał obrażeń ciała. Przypomnę, że podstawę do przyznawania zadośćuczynienia w polskim systemie prawnym w razie czynu niedozwolonego stanowi głównie art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego, a także art. 448 K.c. w związku z art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego, a na gruncie prawa karnego art. 46 Kodeksu karnego. Z punktu widzenia społecznego jest to zagadnienie o ogromnym znaczeniu z dwóch powodów. Po pierwsze, tylko w wypadkach drogowych, których na polskich drogach jest rocznie ok. 60 tys., obrażeń ciała doznaje ok. 160 tys. poszkodowanych. Do tego dochodzą roszczenia o zadośćuczynienie od jednostek służby zdrowia i lekarzy w razie tzw. błędu lekarskiego, następnie w razie wypadków przy pracy jako świadczenia wyrównawcze oraz na podstawie wspomnianego art. 46 Kodeksu karnego, w przypadku gdy obrażenia ciała powstają na skutek przestępstwa. Po drugie, przepisy Kodeksu cywilnego stanowiące podstawę prawną dochodzenia zadośćuczynienia, a więc art. 445, nie określają ani kryteriów, którymi powinny kierować się sądy przy przyznawaniu zadośćuczynienia, ani wysokości zadośćuczynienia. Wobec powyższych trudności oraz rozbieżności w orzecznictwie w sprawie zadośćuczynień kluczową rolę odgrywa orzecznictwo Sądu Najwyższego. Trafny jest zatem pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w sprawie oznaczonej IV KK 347/12, przytoczony na 151 stronie informacji. Stanowi się w nim, że określenie wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę charakteryzuje się wysokim stopniem uznaniowości, ponieważ musi być w każdej sytuacji zrelacjonowane do okoliczności konkretnej sprawy. W tym miejscu zaczęły się problemy nie tylko sądów, lecz także zakładów ubezpieczeń.

    Dostrzegając ten ważny problem, Komisja Nadzwyczajna do spraw zmian w kodyfikacjach Sejmu wspólnie z ministrem sprawiedliwości oraz we współpracy z prezesem Trybunału Konstytucyjnego, pierwszym prezesem Sądu Najwyższego oraz Polską Izbą Ubezpieczeń zorganizowała w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej w lutym bieżącego roku konferencję na temat ustalania zadośćuczynienia w polskim systemie prawnym. W konferencji, w której uczestniczyło ponad 300 osób, wzięli udział naukowcy z całego kraju, ponad 100 sędziów, posłowie i wielu, wielu praktyków. Przedstawiono orzecznictwo oraz poglądy doktryny w sprawie ustalania zadośćuczynienia. W konferencji ze strony Sądu Najwyższego wzięli udział m.in. prezes Izby Cywilnej pan profesor Tadeusz Ereciński oraz pełniący wówczas obowiązki pierwszego prezesa prezes Izby Karnej Sądu Najwyższego profesor Lech Paprzycki.

    Przedstawiony materiał oparty był na raporcie opracowanym na podstawie 1000 zbadanych wyroków sądów powszechnych, od sądów okręgowych, apelacyjnych aż po Sąd Najwyższy. Po pełnej analizie orzecznictwa i doktryny uznano, że niezbędna jest nowelizacja art. 445 Kodeksu cywilnego w części dotyczącej określenia kryteriów, jakimi należy kierować się przy ustalaniu zadośćuczynienia na rzecz poszkodowanego, oraz art. 446 § 4 Kodeksu cywilnego, który dotyczy ustalania zadośćuczynienia na rzecz najbliższych członków rodziny w razie śmierci poszkodowanego. W tym drugim przypadku interpretacja sądów co do bliskości oraz wysokości przyznawanych zadośćuczynień po części budziła i budzi zastrzeżenia. Należy jednak pokreślić, że obecnie stabilizuje się orzecznictwo w przedmiocie ustalania wysokości zadośćuczynienia w razie śmierci poszkodowanego na rzecz najbliższych członków rodziny. Mówię o tym na podstawie 300 wyroków zapadłych we wszystkich sądach apelacyjnych w okresie od stycznia do 30 czerwca obecnego roku. Wspomniałem o tym, że problemy z ustalaniem zadośćuczynienia, głównie jeżeli chodzi o wypadki drogowe, mają zakłady ubezpieczeń. Stąd też podjęły one cenną inicjatywę, o której dzisiaj też była mowa, a mianowicie bieżącego monitorowania wyroków oraz udostępniania ich dla wszystkich zakładów ubezpieczeń. Bardzo szeroko korzysta się tutaj z orzecznictwa Sądu Najwyższego.

    Wysoki Sejmie! W tym stanie rzeczy trzeba uznać, że orzecznictwo Sądu Najwyższego, a także sądów niższych instancji odgrywa dziś ogromną rolę na niemalże wszystkich odcinkach życia społecznego i gospodarczego.

    Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego z uznaniem odnosi się do tej działalności, a w imieniu Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach chciałbym oświadczyć, iż dotychczasowa współpraca z Sądem Najwyższym przez ostatnie 4 lata przynosi określone efekty, w szczególności jeżeli chodzi o praktyczne wykorzystywanie orzeczeń sądowych, między innymi dla celów naszej działalności parlamentarnej, wtedy kiedy do nas, do naszych biur poselskich przychodzą (Dzwonek) osoby z określonymi sprawami. Dziękuję bardzo. (Oklaski)