22 punkt porządku dziennego:

Informacja o działalności rzecznika praw obywatelskich za rok 2013 oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela wraz ze stanowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka.

Poseł Józef Zych:

    Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoki Sejmie! Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego z uwagą zapoznał się z pisemną informacją rzecznika praw obywatelskich za rok 2013 oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela. Informacja rzecznika praw obywatelskich ma doniosłe znaczenie dla Sejmu, gdyż zawiera ważne wiadomości nie tylko o działalności samego rzecznika w różnych obszarach życia państwowego i społecznego, ale przede wszystkim dlatego, że przedstawia stan przestrzegania prawa w szeroko pojętej sferze wolności oraz praw człowieka i obywatela.

    Ma to szczególne znaczenie w polskiej polityce, jeszcze ciągle młodej polskiej demokracji, w której przypadki naruszania praw obywatelskich zdarzają się nader często.

    Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego informację rzecznika praw obywatelskich odbiera jako istotne uzupełnienie składanych Sejmowi informacji przez prezesa Trybunału Konstytucyjnego, pierwszego prezesa Sądu Najwyższego, głównego inspektora Państwowej Inspekcji Pracy, prezesa Najwyższej Izby Kontroli, a także istotne uzupełnienie informacji inspektora ochrony danych osobowych.

    Obszerną informację rzecznika praw obywatelskich oceniamy bardzo pozytywnie ze względu ogrom prac i działań na rzecz przestrzegania praw obywatelskich. Z uznaniem odnosimy się do informacji dotyczących prawa do sądowej ochrony wolności i praw jednostki, a zwłaszcza prawa do rzetelnego procesu sądowego. Wiemy, że na tym odcinku jest w Polsce nie najlepiej, głównie gdy chodzi o rozstrzygnięcia w sprawach ze stosunku pracy oraz w sprawach cywilnych dotyczących ustaleń co do odszkodowań, zadośćuczynień w razie doznania obrażeń ciała przez poszkodowanego czy jego śmierci.

    Sprawą istotną, o której informuje pani rzecznik, jest problem rozbieżności w stosowaniu prawa. W informacji czytamy, że występowanie wzajemnie sprzecznych linii orzecznictwa sądów, w tym również sporów o właściwość, podważa zasadę zaufania obywateli do państwa i prawa. Podzielamy ten pogląd. Sprzeczność linii orzecznictwa obserwujemy także w orzecznictwie Sądu Najwyższego.

    Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego zwrócił uwagę na tak ważną dla Sejmu informację dotyczącą tworzenia prawa oraz na wnioski kierowane do Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego czy Naczelnego Sądu Administracyjnego w przedmiocie stosowania prawa. Ważną rolę odgrywają także sygnalizacje, wnioski i prośby o wyjaśnienia kierowane do ministrów.

    Wysoki Sejmie! Pani minister w swojej informacji ustnej była uprzejma zwrócić uwagę na potrzebę zapewnienia pomocy prawnej najuboższym. Chciałbym w tym miejscu poinformować Wysoką Izbę i panią minister, że z własnej inicjatywy obecny tu pan minister Kozdroń, sekretarz stanu, a także ja spotkaliśmy się w tej sprawie z samorządami radców prawnych i adwokatów, a także dyskutowaliśmy z Polską Izbą Ubezpieczeń, jak doprowadzić w Polsce wszystkimi siłami do tego, żeby zapewnić taką pomoc. I sądzę, że kolejnym krokiem pomimo trudności finansowych będzie ustawa o pomocy prawnej.

    Innym problemem, bardzo istotnym, który poruszyła pani minister m.in. w wystąpieniu do ministra finansów z zapytaniem, jest obowiązkowa przynależność do Polskiej Izby Ubezpieczeń zakładów ubezpieczeń. Chciałbym podkreślić, że to jest w Polsce ogromny problem. Przypomnę tylko, że na terenie Polski obecnie działa 79 zakładów ubezpieczeń, których centrale mają siedzibę w Polsce, oraz ponad 600 firm ubezpieczeniowych z Europy. One także działają na terenie Polski. Przypomnę również, że rynek ubezpieczeniowy w Polsce w tej chwili, jeżeli policzy się składki, to jest 57 860 mln. Chciałbym także podać, zanim przejdę do dalszej części wypowiedzi, że w Polsce tylko ubezpieczenie komunikacyjne OC posiada 17 mln obywateli, że ubezpieczenie od ognia posiada 8 mln obywateli, że jeżeli chodzi o ubezpieczenie od ognia przedsiębiorstw, to ma je ich ponad 760 tys. To jest ogromny rynek.

    Mówię o tym, dlatego że 90% kapitału w zakładach ubezpieczeń to jest kapitał zagraniczny. Wobec tego powstaje problem nadzoru nad tym całym rynkiem ubezpieczeń. Kiedy w 2003 r. wprowadzaliśmy ustawowy obowiązek przynależności do Polskiej Izby Ubezpieczeń, to jednym z argumentów było to, że Polska Izba Ubezpieczeń ma uczestniczyć w opiniowaniu aktów prawnych i współpracować m.in. z Sejmem. Nałożono także obowiązek na ministra finansów konsultowania się z Polską Izbą Ubezpieczeń i zasięgania jej opinii np. w przedmiocie składek, ceny ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej. Wobec tego dzisiaj pytanie, czy to jest konstytucyjne w świetle art. 17 ust. 2, czy też nie, choć oczywiście z punktu widzenia teoretycznego ma znaczenie, to z punktu widzenia praktycznego interes polskich ubezpieczycieli, interes Polski musi polegać na tym, żeby Polska Izba Ubezpieczeń, w której obowiązkowo zrzeszają się te zakłady, miała jakiś wpływ na ich działalność. Jeżeli chodzi o Komisję Nadzoru Finansowego, to ma ona bardzo ograniczone możliwości działania, bo nawet kwestionowane są wytyczne i rola tych wytycznych, jeżeli chodzi o zakłady ubezpieczeń.

    Tak że, pani minister, konstytucja w art. 17 ust. 2 - zbadaliśmy to z punktu widzenia konstytucyjnego - nie przesądza o tym, czy to ma być dobrowolne zrzeszanie się w samorządach, czy też obowiązkowe. Zdecydowaliśmy się na obowiązkowość. I uważam, że w obecnej sytuacji, kiedy musimy mieć na to choćby ograniczony wpływ, istnienie tego obowiązku przynależności jest konieczne. Co więcej, możemy sobie wyobrazić sytuację, w której projekty dotyczące ubezpieczeń, a w Polsce mamy ponad 200 obowiązkowych ubezpieczeń, można konsultować z 79 zakładami. Tak więc nawet z tego punktu widzenia jest to niezwykle istotne. Wiemy doskonale, że są sytuacje, w których nawet gdyby były teoretycznie wątpliwości co do celowości, praktyka i dzisiejsza potrzeba wskazują na to, że tak być powinno i nie ma w tej chwili żadnego uzasadnienia, aby tę zasadę zmieniać. Rozumiem, że co jakiś czas problem odżywa, bo głównie duże zakłady ubezpieczeń mają w tym interes, żeby sobie hulać na rynku, a wiemy, co się stało z niektórymi ubezpieczeniami na życie, kiedy zamiast ubezpieczeń prowadzano tam różnego rodzaju działalność parabankową. Tak więc myślę, że chociażby poprzez tę Polską Izbę Ubezpieczeń mamy możliwości odpowiedniego działania. Doświadczyliśmy tego w Sejmie, bo organizowaliśmy wspólnie przez trzy lata konferencje w sprawie ubezpieczeń klęskowych, w sprawie zadośćuczynień i to była pozytywna działalność.

    Pani minister również poruszyła problem pomocy prawnej udzielanej przez samych posłów i zapowiedziała, że zwróci się do marszałek Sejmu z ankietą. Otóż, pani minister, mogę odpowiedzieć, że w poprzedniej kadencji Sejmu osobiście w sprawach prawnych przyjąłem 2850 zainteresowanych. Myślę, że większość posłów, łącznie z prawnikami, bo przecież nie wszyscy nimi są, spełnia tę ogromnie pozytywną rolę.

    Chciałbym pani minister serdecznie podziękować, również podzielam pogląd i zastrzeżenia pani co do procesu legislacyjnego. (Dzwonek) Zresztą te zastrzeżenia powtarzają się przy wszystkich informacjach i sprawozdaniach i pierwszego prezesa Sądu Najwyższego, i Trybunału Konstytucyjnego. Pani minister, podzielam także pogląd, że absolutnie, jeżeli takie zadania są stawiane przed rzecznikiem praw obywatelskich, który należycie spełnia swoje obowiązki, muszą za tym iść środki, o których pani mówiła, i etaty. Jeżeli chodzi o klub Polskiego Stronnictwa Ludowego, będziemy popierać takie starania. Dziękuję.