6 i 7 punkt porządku dziennego:

  6. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (druk nr 2295).
  7. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o Agencji Wywiadu (druk nr 2294).

Poseł Stanisław Wziątek:

    Szanowna Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Panie Ministrze! Panowie Ministrowie! Dyskusja o skutecznym funkcjonowaniu służb specjalnych w Polsce jest potrzebna. Próbę rozpoczęcia poważnej rozmowy w tej sprawie podjęła Komisja do Spraw Służb Specjalnych na początku tej kadencji. Po przeanalizowaniu różnego rodzaju uwarunkowań funkcjonowania służb komisja, której wówczas przewodniczyłem, złożyła na ręce pani marszałek, ale także pana premiera stosowne propozycje, można je nazwać rekomendacjami, w sprawie potrzeby dokonania zmian. Te potrzeby zostały także dzisiaj przedstawione przez pana ministra. Odnosi się to do powielania kompetencji, potrzeby lepszego koordynowania służb specjalnych, zadaniowania itd. Druga próba została podjęta przez ekspertów w ramach strategicznego przeglądu bezpieczeństwa, które prowadziło Biuro Bezpieczeństwa Narodowego pod bezpośrednim patronatem pana prezydenta Komorowskiego. Wówczas w rekomendacjach z tego przeglądu zapisano również stosowne propozycje, z których wynika m.in. to, że warto zastanowić się nad ilością funkcjonujących służb. Być może część z nich powinna zniknąć, a ich kompetencje powinny być przejęte przez inne służby, np. uprawnienia Centralnego Biura Antykorupcyjnego przez służby skarbowe. O tym w tej dyskusji nie ma mowy.

    Trzeba przyznać, że służby są elementem systemu bezpieczeństwa państwa, pan minister ma więc rację, że o tym problemie trzeba rozmawiać w spokoju i z pełną odpowiedzialnością. Oznacza to, że nie wolno przygotowywać rozwiązań w sposób, który będzie wywoływał tak głębokie różnice zdań, jak chociażby te, które się tutaj zarysowały. Należy szukać próby kompromisu i rozwiązań, które będą dawały poczucie, że są akceptowane przynajmniej przez większość sił politycznych. Dlatego też apeluję do pana, panie ministrze, żeby pracować nad tym spokojnie, nie w trybie przyspieszonym, bo czas, w którym będziemy pracować, jest szczególny. To pan i pan premier mówicie o tym, że u granic naszego kraju jest wojna, a my reformujemy służby. W Trybunale Konstytucyjnym za chwilę zapadnie wyrok dotyczący stosowania kontroli operacyjnej. Może będziemy musieli znowu poprawiać ustawy. Róbmy to rozważnie, róbmy to spokojnie i naprawdę proszę o skuteczność w tym zakresie.

    Dla mnie istotne jest nie tylko to, co jest w tej ustawie, ale także to, czego nie ma, a nie ma, panie ministrze, szerokiego spojrzenia. Takiego spojrzenia na funkcjonowanie służb, które będzie uwzględniało nie tylko te pięć, które są służbami specjalnymi, ale także sześć innych, które nie są ustawowo służbami specjalnymi, ale mają ich uprawnienia. Dawałoby nam to znacznie większe możliwości wykorzystania potencjału, który jest w systemie bezpieczeństwa państwa i powinien być lepiej wykorzystywany.

    Jeśli mamy mówić o kwestiach zmian, to właściwie na pierwszy rzut oka widać, że dotyczy to przede wszystkim rozdzielenia jednej ustawy, która jest wspólną ustawą dla Agencji Wywiadu i Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, na dwie odrębne.

    Niewątpliwie ważna jest kwestia dotycząca odebrania części uprawnień Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Mogę powiedzieć, że cieszę się, panie ministrze, iż zrezygnował pan ze swojego pierwszego zamiaru. Pierwszy pana zamiar, przedstawiony formalnie, dotyczył całkowitej eliminacji uprawnień śledczych w Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Obecnie określona została pewna bariera, która została wskazana na poziomie 16 mln. Skądinąd w bardzo interesujący sposób została ona sformułowana. Ale jest bariera, która daje poczucie, że sprawy ważne dla ekonomicznego interesu państwa będą prowadzone przez wyspecjalizowaną służbę, jaką jest Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Oczywiście tutaj rysuje się pewien problem dotyczący tego progu. Zasadnicze pytanie odnosi się do tego, kiedy będziemy określać ten próg. Nie zawsze na początku postępowania jesteśmy w stanie wskazać wielkość sprawy. Wiele spraw jest rozwojowych. Może więc czasami to być gorący kartofel podrzucany przez jedną służbę drugiej. Myślę, że część rozwiązań, które są zawarte w tym projekcie ustawy, jest interesująca, ale na pewno nie wszystkie i nie wszystkie można zaakceptować.

    Moim zdaniem bardzo trudne do zaakceptowania jest przede wszystkim to, panie ministrze, co dotyczy podporządkowania i zadaniowania służb. Chodzi o podporządkowanie, które wiąże się przede wszystkim z kwestią dotyczącą usytuowania w bezpośredniej podległości ministrowi spraw wewnętrznych Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, panu premierowi - Centralnego Biura Antykorupcyjnego i Agencji Wywiadu, ministrowi obrony narodowej - służb wojskowych. Służby wojskowe nie budzą wątpliwości, natomiast budzi je przede wszystkim fakt... Jeżeli myśli pan o skutecznym koordynowaniu służb zajmujących się tym samym obszarem zadań, to dlaczego nie przejmuje pan do ministerstwa Centralnego Biura Antykorupcyjnego? Centralne Biuro Antykorupcyjne i Policja zajmują się walką z korupcją, a przekazuje pan to panu premierowi. A jeżeli jest tak, że ma to być podział resortowy, to dlaczego nie chce pan oddać, dlaczego rząd nie chce przekazać Agencji Wywiadu ministrowi spraw zagranicznych? Otóż uważam, że odsuwanie premiera od służb specjalnych jest błędem, zwłaszcza dwóch służb zasadniczych. Tutaj trzeba dołożyć jedną, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, bo według tych propozycji Agencja Wywiadu jest uwzględniona. Odsuwanie jest błędem, ponieważ premier musi mieć nieprzesianą informację w zakresie poważnego zagrożenia bezpieczeństwa państwa, informację z pierwszej ręki. I tego dotyczy nasza podstawowa wątpliwość.

    Druga kwestia dotyczy likwidacji Kolegium do Spraw Służb Specjalnych. To jest znowu ten sam problem - odsunięcie premiera od służb. Nie odsuwajcie pana premiera od tej sprawy, ponieważ to jest racja stanu. W przypadku takich kwestii, bezpieczeństwa traktowanego jako racja stanu, nie wolno pozwolić na to, aby premier był ogniwem wyłączonym z koordynowania, zadaniowania, rozliczania służb specjalnych. Dlatego też uważamy, że powołanie nowego tworu, tego, co pan nazywa w projekcie ustawy Komitetem Rady Ministrów do spraw Bezpieczeństwa Państwa, jest błędem. Nazywając ten komitet, użył pan dzisiaj innego sformułowania, może trochę bardziej trafnego, ale na pewno takie określenie... Nie o nazwę tu chodzi, ale o kompetencje, o rozliczanie, o możliwość wpływania na funkcjonowanie tych służb z udziałem właściwych partnerów. Pomijacie państwo podstawowego partnera - prezydenta Rzeczypospolitej. Dlaczego prezydent Rzeczypospolitej nie ma swojego przedstawiciela w tym kolegium?

    Kolejna sprawa. Dlaczego państwo nie chcecie traktować poważnie partnera w postaci Wysokiej Izby? Dlaczego nie chcecie traktować Komisji do Spraw Służb Specjalnych i przewodniczącego tej komisji jako partnerów, tak aby wiedział o sprawach, które są istotne dla bezpieczeństwa państwa, i żeby mógł skutecznie przenosić na poziom parlamentarny idee, nie szczegóły, ale idee, które tego bezpieczeństwa dotyczą? To są podstawowe słabości.

    Kolejną słabością jest to, co państwo nazywacie Komisją Kontroli Służb Specjalnych - najmniej informacji i najmniej wiedzy na ten temat. Pytania same się nasuwają: Jakie kompetencje, jaki skład, w jakim trybie powoływanie, jakie będą zadania tego tworu?

    Sądzę, panie ministrze, szanowni państwo, że jest wiele innych elementów, które można byłoby nazwać szczegółami, które budzą wątpliwości i nad którymi warto się zastanowić. O tych drobiazgach, których jest dużo, nie chcę dzisiaj mówić. Dlatego nie proponujemy odrzucenia projektów ustaw, ale właśnie poważną rozmowę, taką, podczas której - mam nadzieję - pan minister zechce wysłuchać propozycji opozycji i zastanowić się nad ich przyjęciem, bo one tylko i wyłącznie będą skutkowały pozytywnie, jeśli chodzi o skuteczność funkcjonowania służb.

    Chcielibyśmy wyraźnie podkreślić, że (Dzwonek) dla nas bardzo ważne jest to, aby służby miały dobre kompetencje, dużą skuteczność, aby były dobrze zadaniowane, dobrze kontrolowane. Jeżeli to, co wyniknie z pracy podkomisji, bo sądzę, że podkomisja zostanie powołana, będzie spełniało te wszystkie nasze warunki, to warto nad tym pracować. Jeśli odrzucicie od razu wszystkie propozycje, uważam, że nie będzie partnerstwa w zakresie zrozumieniu dla tych rozwiązań.

    Na koniec chciałbym powiedzieć: Panie Boże, broń nas, i mówię to jako poseł lewicowy, przed propozycjami pana posła Antoniego Macierewicza, bo skuteczność pana działania w sprawie służb specjalnych była porażająca i dalej niestety skutkuje słabościami. Dziękuję. (Oklaski)