9 punkt porządku dziennego:

Przedstawione przez Radę Ministrów sprawozdanie z realizacji ˝Programu ograniczania zdrowotnych następstw palenia tytoniu w Polsce˝ w 2012 r. (druk nr 1901) wraz ze stanowiskiem Komisji Zdrowia (druk nr 2229).

Poseł Czesław Hoc:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoki Sejmie! W imieniu sejmowej Komisji Zdrowia mam zaszczyt zaprezentować sprawozdanie z realizacji ˝Programu ograniczania zdrowotnych następstw palenia tytoniu w Polsce˝ w 2012 r. (druk nr 1901) oraz stanowisko Komisji Zdrowia (druk nr 2229).

    W Polsce codziennie dym tytoniowy inhaluje ok. 10 mln dorosłych osób palących tytoń i ponad 14 mln osób niepalących stale narażonych na dym tytoniowy w środowisku domowym. Szacowane skutki zdrowotne rozpowszechniania chorób odtytoniowych w Polsce to ok. 67 tys. zgonów osób dorosłych, w tym prawie 38 tys. w grupie wiekowej 35-69 lat, a więc utrzymujących rodziny i tworzących dochód narodowy. Z powodu raka płuc związanego prawie wyłącznie z paleniem tytoniu umiera w Polsce rocznie 15 tys. dorosłych mężczyzn i niemal 5 tys. dorosłych kobiet. Łącznie koszty opieki zdrowotnej z tytułu leczenia chorób związanych z paleniem tytoniu zostały oszacowana na kwotę ok. 18 mld zł w roku 2004. Oprócz kosztów leczenia istnieją inne szacunki kosztów związanych z używaniem tytoniu w Polsce. W 2004 r. koszty te, w tym straty w produktywności i w zatrudnieniu, oszacowano na co najmniej 15 mld zł. A więc z roku na rok mamy podobne, dramatyczne dane. Co roku przedstawiamy je w sprawozdaniach i tak po trosze do nich się niejako przyzwyczajamy.

    Tymczasem szereg instytucji rządowych, służb samorządowych, organizacji pozarządowych, różnego rodzaju stowarzyszeń, wreszcie indywidualnych propagatorów nawyków prozdrowotnych nie daje za wygraną. Pomimo że bardzo się starają, wymyślając arcyciekawe rozwiązania i przedsięwzięcia, pomimo że stale nauczają, namawiają, uświadamiają, wskazują konkretne zagrożenia, a nawet straszą, nadal liczba palących w Polsce jest zamknięta w magicznych granicach 9-10 mln Polaków. Po drugiej stronie ostro działają koncerny tytoniowe i prowadzący interesy w przemyśle tytoniowym, by właśnie ta liczba palących w Polsce była zamknięta w tym zaklętym kręgu.

    Oto 31 maja 2012 r. z inicjatywy Światowej Organizacji Zdrowia po raz kolejny obchodzono Światowy Dzień bez Tytoniu. Hasło obchodów: Ingerencja przemysłu tytoniowego, przypominało, że interesy przemysłu tytoniowego oraz zdrowia publicznego są ze sobą w konflikcie. Według danych Ministerstwa Finansów w 2012 r. wielkość sprzedaży papierosów kształtowała się na poziomie 52 mld sztuk, a tytoniu do palenia 2214 t. Dla pełnego obrazu rynku papierosowego i tytoniowego Służba Celna ujawniła i zajęła prawie 439 mln sztuk papierosów o szacunkowej wartości ponad 239 mln zł oraz ponad 188 tys. kg tytoniu o szacunkowej wartości ok. 78 mln zł. Natomiast organy kontroli skarbowej w 2012 r. zajęły ponad 5581 tys. sztuk papierosów, zaś w 2012 r. wpływy budżetowe z podatku akcyzowego od wyrobów tytoniowych wyniosły 18 578 700 tys. zł.

    Wysoki Sejmie! W walce o zdrowie Polaków i zmniejszenie liczby palących stale i z wielkim zaangażowanie działa Państwowa Inspekcja Sanitarna, która przygotowuje i przekazuje do lokalnych mediów, instytucji samorządowych, szkół oraz podmiotów leczniczych materiały informacyjno-edukacyjne dotyczące kampanii oraz szkodliwości biernego i czynnego palenia tytoniu. W ramach obchodów Światowego Dnia Rzucania Palenia 15 listopada uruchomiono działalność wielu punktów informacyjno-edukacyjnych, w których podejmowana była tematyka prozdrowotna, ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki palenia tytoniu.

    Na poziomie krajowym przedstawiciele Głównego Inspektoratu Sanitarnego brali udział w licznych spotkaniach oraz szkoleniach z zakresu skutecznej realizacji polityki antytytoniowej w Polsce. Ponadto jednostki Państwowej Inspekcji Sanitarnej w kraju współtworzyły wojewódzkie i powiatowe zespoły koordynacyjne do spraw ograniczania zdrowotnych następstw palenia tytoniu, a we wszystkich województwach koalicje na rzecz środowiska wolnego od dymu tytoniowego. Wydano i kolportowano szereg materiałów edukacyjno-informacyjnych, na przykład: ˝Kibicuj zdrowiu˝, ˝Palisz - ryzykujesz˝, ˝Nie pal przy mnie, proszę˝, ˝Jak przestać palić. Poradnik dla kobiet w ciąży˝, ˝Czyste powietrze wokół nas˝ i inne.

    Ministerstwo Edukacji Narodowej realizowało zadania w zakresie programu przez tworzenie warunków prawnych umożliwiających szkołom i placówkom systemu oświaty prowadzenie działalności wychowawczej i profilaktycznej. Przy realizacji działań z zakresu profilaktyki palenia tytoniu dyrektorzy szkół i nauczyciele mają możliwość korzystania z pakietu edukacyjnego opracowanego przez Ośrodek Rozwoju Edukacji. ˝Rok bezpiecznej szkoły˝ jest priorytetem całego systemu edukacji na rzecz dbałości o sprzyjające rozwojowi i bezpieczne dla uczniów środowisko.

    Świadczenia w zakresie leczenia uzależnienia od tytoniu kontraktowane były przez Narodowy Fundusz Zdrowia w rodzaju: psychiatria i leczenie uzależnień, w poradniach leczenia uzależnień i w poradniach leczenia uzależnienia od tytoniu oraz w rodzaju: profilaktyczny program zdrowotny, jako program profilaktyki chorób odtytoniowych. W Instytucie Gruźlicy i Chorób Płuc prowadzono działania edukacyjne, uwzględniano tematykę palenia tytoniu w działalności naukowej instytutu, a także w wywiadach w mediach. Prowadzono też pilotażowy program ograniczania używania tytoniu w leczeniu uzdrowiskowym w Uzdrowiskowym Szpitalu Klinicznym w Ciechocinku, siedzibie krajowego konsultanta w dziedzinie balneologii i medycyny fizykalnej. Stale działa ogólnopolska telefoniczna poradnia pomocy palącym: 801 108 108, przy Zakładzie Epidemiologii i Prewencji Nowotworów w Centrum Onkologii w Warszawie w oparciu o trzy linie telefoniczne obsługiwane przez doświadczonych konsultantów.

    Ograniczanie palenia tytoniu i działania edukacyjne prowadzono w środowisku żołnierzy zawodowych, pracowników wojska i ich rodzin na zlecenie Departamentu Wychowania i Promocji Obronności Ministerstwa Obrony Narodowej. Służba Więzienna podjęła działania w kwestii: Zmiana klimatu społecznego i zachowań w stosunku do palenia tytoniu wśród funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej oraz osadzonych w zakładach penitencjarnych. Służby resortu spraw wewnętrznych wprowadziły ograniczenia w zakresie palenia tytoniu w środowisku zawodowym i rodzinnym funkcjonariuszy. Podobne działania prowadziły Biuro Ochrony Rządu i Państwowa Straż Pożarna. Bardzo szerokie działania i niejednokrotnie bardzo pomysłowe podjęła Policja, na przykład zakupiono piktogramy o treści: Zakaz palenia, i umieszczono je na terenie obiektów służbowych i w radiowozach. Policjanci do spraw przestępczości wśród nieletnich realizowali program ˝Stop patologiom˝ oraz prowadzili pogadanki w szkołach. Tak więc wydaje się, że służby, instytucje, samorządy, organizacje pozarządowe zdały egzamin w aspekcie zachowań prozdrowotnych i profilaktyki przeciwtytoniowej, choć, jak wspomniano powyżej, liczba palących Polaków jest constans, ależ też nigdy nie jesteśmy pewni, czy owa liczba nie byłaby większa, gdyby nie owe działania. Jednocześnie rząd wdrożył ekonomiczne i administracyjne stymulatory ograniczania konsumpcji wyrobów tytoniowych: po pierwsze, przez prowadzenie polityki podatkowej sprzyjającej ograniczeniu palenia tytoniu; po drugie, przez ograniczenie dostępności na krajowym rynku tytoniowym tanich papierosów pochodzących z nielegalnych źródeł i, po trzecie, przez wdrażanie nowoczesnych i skutecznych metod oraz technik eliminowania nielegalnego obrotu wyrobami tytoniowymi.

    Wysoki Sejmie! W dyskusji na posiedzeniu sejmowej Komisji Zdrowia w dniu 20 marca tego roku poruszono szereg bardzo istotnych problemów, w szczególności odnoszących się do następujących kwestii. Po pierwsze, chodzi o stałe zmniejszanie środków na realizację programu określonego w ustawie o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Program jest finansowany ze środków budżetu państwa w wysokości 0,5% wartości podatku akcyzowego od wyrobów tytoniowych. Łączne wydatki na jego realizację w 2012 r. wyniosły niestety 860 989 zł i 55 gr. To bardzo mało. Z przysługujących 90 mln zł został niecały milion. Co więcej, zauważalny jest spadek nakładów w odniesieniu do poprzednich lat. W odpowiedzi na pytanie o to podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia Aleksander Sopliński zaznaczył, że poza środkami z akcyzy wykorzystujemy także środki pochodzące od samorządów i z różnych innych źródeł. Druga kwestia to problem ekspansji i kontroli tzw. e-papierosów. Pan wiceminister w tej kwestii stwierdził: ˝Na przełomie kwietnia i maja br. planowana jest dyrektywa, która zdecyduje, czy e-papierosy zostaną poddane regulacji jako produkty medyczne, wówczas będą tak zarejestrowane, czy też zostaną określone jako produkt tytoniowy, a wówczas ilość nikotyny w nich zawartej nie będzie mogła przekroczyć 20 mg/ml. W tej chwili czekamy na regulację wspomnianej dyrektywy. Po tym dokonamy konkretnych zmian w prawie krajowym tak, aby było ono spójne z wydaną dyrektywą˝. Po trzecie, chodzi o wpływ wdrożonej nowelizacji ustawy tzw. antynikotynowej wprowadzającej zakaz palenia tytoniu w miejscach publicznych. Według doniesień prasowych i wyników badań przeprowadzonych przez Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego 66% ich uczestników przychylnie wypowiedziało się o zakazie palenia w miejscach publicznych, 69% respondentów uważa, że takie przepisy były potrzebne, 25% ankietowanych jest niezadowolonych z nowych uregulowań. Nie potwierdziły się też obawy, że po wprowadzeniu zakazu palenia spadną obroty barów i restauracji. Liczba ich klientów się nie zmniejszyła. Otrzymujemy wręcz sygnały od stałych bywalców, że jest lepiej, niż było, bo w lokalu nie unosi się zapach papierosów - twierdzą zapytani restauratorzy.

    Swoistym podsumowaniem dyskusji w komisji nad sprawozdaniem z realizacji ˝Programu ograniczania zdrowotnych następstw palenia tytoniu w Polsce w 2012 r.˝ niech będzie głos pana wiceministra Aleksandra Soplińskiego: ˝Dostrzegamy pozytywne efekty wdrażania wieloletniej strategii w sprawie ograniczenia zdrowotnych następstw palenia tytoniu. Ewidentnie można dostrzec znaczną skuteczność wdrażanych rozwiązań zarówno edukacyjnych, interwencyjnych, jak i legislacyjnych. Można powiedzieć, że utrzymuje się korzystna tendencja w dynamice zjawisk zdrowotnych zainicjowanych przez nasze programy. Konieczne jest jednak dalsze stabilne i zgodne z potrzebami inwestowanie w działania zmierzające do ograniczenia konsumpcji wyrobów tytoniowych˝.

    Wysoki Sejmie! Panie Marszałku! Panie Ministrze! Sejmowa Komisja Zdrowia przy 10 głosach za, 5 głosach przeciw i 1 głosie wstrzymującym się rekomenduje Wysokiemu Sejmowi przyjęcie treści sprawozdania z realizacji ˝Programu ograniczania zdrowotnych następstw palenia tytoniu w Polsce w 2012 r.˝ Dziękuję bardzo. (Oklaski)