2, 3 i 4 punkt porządku dziennego:

  2. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (druk nr 1766).
  3. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych (druk nr 1767).
  4. Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (druk nr 2252).

Poseł Marzena Okła-Drewnowicz:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska przedstawiam stanowisko wobec rządowego projektu ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów oraz dwóch poselskich projektów ustaw o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych.

    Projekt ustawy zawarty w druku nr 2252 ma na celu realizację wyroku z dnia 5 grudnia 2013 r. i dotyczy przywrócenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osobom, które świadczenie to utraciły od dnia 1 lipca 2013 r. Określa on warunki oraz zasady ustalania i przyznawania zasiłków dla opiekunów, które mają przysługiwać w wysokości 520 zł miesięcznie. Zasiłek ten wraz z odsetkami ma przysługiwać zarówno za okres od dnia 1 lipca do dnia poprzedzającego dzień wejścia w życie ustawy, jak i od dnia wejścia w życie ustawy, jeżeli osoba będzie spełniała warunki do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego określonego w ustawie o świadczeniach rodzinnych. W celu wyeliminowania nieprawidłowości dotyczących korzystania z zasiłków dla opiekunów w projekcie zawarta jest - myślę, słuszna - procedura umożliwiająca weryfikację uprawnień poprzez przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych zgodnie z ustawą o pomocy społecznej. Myślę, że słusznie właśnie ta kwestia, czyli potrzeba kontrolowania przyznawanych świadczeń, była tutaj poruszana przez przedstawicielkę klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej, jak również pojawiała się w trakcie debaty. Celem tego wywiadu będzie przede wszystkim potwierdzanie faktu sprawowania opieki przez osobę ubiegającą się o zasiłek dla opiekuna w miejscu sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną. Myślę, że ważne jest też to, iż ten wywiad będzie przeprowadzany czy też aktualizowany co 6 miesięcy, a przypominam, że właśnie to był jeden z powodów, dla których to świadczenie, tak jak pan minister powiedział, było zmienione: liczne nieprawidłowości czy wręcz nadużycia w tej kwestii.

    Natomiast poselski projekt ustawy z druku nr 1767 dotyczy przede wszystkim uchylenia kwoty kryterium dochodowego, od którego można ubiegać się o przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego. Kolejny projekt poselski, z druku nr 1766, dotyczy przyznawania specjalnego zasiłku opiekuńczego bez względu na dochód rodziny oraz możliwości przyznawania powyższego świadczenia osobom niepodejmującym zatrudnienia lub rezygnującym z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania opieki. Należy dodać, że dla osób, które wymagały opieki osoby drugiej, ta pomoc po 1 stycznia 2013 r. była udzielana. Często słyszymy bowiem, że te osoby zostały pozostawione bez opieki, a tak nie było, ponieważ w sytuacji kiedy dochód na rodzinę nie przekraczał kwoty 623 zł, był przyznawany specjalny zasiłek opiekuńczy, a więc nie można mówić o tym, że pomocy nie było.

    Po drugie, pamiętajmy o tym, że pomoc osobom niepełnosprawnym to nie jest tylko pomoc określona w ustawie o świadczeniach rodzinnych. Mamy przecież drugą ustawę, ustawę o pomocy społecznej, która również stanowi wyraźnie, że pomaga się osobom niepełnosprawnym. Mówi o tym art. 7 ustawy o pomocy społecznej. Pomaga się osobom niepełnosprawnym zarówno w formie finansowej - jest tu mowa o zasiłkach stałych, zasiłkach celowych czy też celowych specjalnych - jak i instytucjonalnie, bo w przypadku gdy na przykład rodzina nie może sprawować opieki, opiekę sprawuje bardzo często opiekunka, która jest zatrudniana przez ośrodek pomocy społecznej. Pani poseł Bańkowska mówiła o tym, że jest to godzina, może są to dwie godziny. Nieprawda, w zależności od potrzeby mogą to być i dwie, i cztery godziny, i może to być sześć godzin, a nawet jest możliwość szerszej pomocy, ale decyzja w tej kwestii należy do gminy. A więc świadczona jest pomoc w formie usług opiekuńczych i trzeba powiedzieć jasno, że za tę pomoc płaci gmina, płaci samorząd, często ze swojego świadczenia osoba niepełnosprawna płaci niewiele, bo bywa, że na to jej nie stać.

    Szanowni Państwo Posłanki i Posłowie! W sytuacji kiedy dana osoba niepełnosprawna potrzebuje pomocy, również potrzebuje ona różnego wsparcia. Często to wsparcie jest udzielane - mówił o tym pan minister - w ramach ośrodków wsparcia. To są na przykład dzienne ośrodki wsparcia, środowiskowe domy samopomocy, gdzie często przebywają osoby psychicznie chore, dzisiaj jest to problem bardzo powszechny. Za te środowiskowe domy pomocy społecznej płaci państwo, budżet państwa. Gmina organizuje też własne ośrodki wsparcia. Bywa tak, że osoby niepełnosprawne wymagają całodobowej opieki, a rodzina nie może jej zapewnić. Od lat mamy domy pomocy społecznej. Za domy pomocy społecznej w przeważającej mierze płaci a to budżet państwa, a to samorząd, który pokrywa dzisiaj lwią część kosztów pobytu w domu pomocy społecznej.

    Myślę, że łatwo byłoby przeznaczyć na pomoc osobom niepełnosprawnym tylko pieniądze, ponieważ nie jest trudno te wszystkie formy, z których dzisiaj korzystamy, zmaterializować, przeliczyć na pieniądze i dać ludziom tylko pieniądze, ale wydaje mi się, że pomoc osobom niepełnosprawnym musi być udzielana w sposób kompleksowy i systemowy, stąd też musimy dbać o to, żeby oprócz pomocy finansowej była udzielana, i dobrze rozwijała się, pomoc instytucjonalna, która obejmuje rehabilitację społeczną, zawodową i medyczną. Wydaje mi się, że rozmawiając dzisiaj o pomocy udzielanej osobom niepełnosprawnym, przywracając to świadczenie, a więc udzielając tej pomocy finansowej, powinniśmy pamiętać przede wszystkim o tym, żeby ta pomoc była naprawdę kompleksowa, a nie tylko finansowa.

    Dzisiejsze pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy i dwóch poselskich projektów ustaw otwiera tę debatę i z pewnością będziemy mogli na ten temat podyskutować, ale podyskutować rzetelnie, w trakcie dalszych prac nad tymi projektami ustaw. Przypominam, że tylko w 2013 r. na pomoc osobom niepełnosprawnym z budżetu państwa wydatkowano ponad 11 mld zł. To nie jest mała kwota, natomiast oczywiście musimy zastanowić się nad tym, jak usprawnić ten system i jak te pieniądze efektywnie wykorzystać. W imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska wnoszę o skierowanie wszystkich trzech projektów ustaw do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny w celu dalszych prac. Dziękuję. (Oklaski)