8 punkt porządku dziennego:

Poseł Jacek Brzezinka:

    Dziękuję.

    Panie Marszałku! Panie Senatorze! Pani Minister! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska mam zaszczyt przedstawić stanowisko wobec senackiego projektu ustawy o petycjach. Projekt ustawy został Wysokiej Izbie przedłożony w druku nr 2135.

    Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej wśród przysługujących każdemu obywatelowi wolności i praw politycznych wskazuje m.in. prawo do składania petycji, wniosków i skarg. Art. 63 konstytucji mówi bowiem, że: ˝Każdy ma prawo składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej˝. Jednocześnie przepisy konstytucji stanowią, że: ˝Tryb rozpatrywania petycji, wniosków i skarg określa ustawa˝.

    Przygotowany przez Senat projekt ustawy o petycjach, będący przedmiotem dzisiejszej debaty, stanowi z uwagi na swą treść, która określa zasady składania i rozpatrywania petycji, sposób postępowania z petycjami oraz wskazuje właściwość organów w sprawach dotyczących petycji, propozycję wypełnienia postanowień art. 63 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

    Uzasadniając potrzebę uchwalenia ustawy o petycjach, wnioskodawcy wskazują, że w obecnym stanie prawnym, inaczej niż w przypadku skarg i wniosków, których tryb rozpatrywania szczegółowo określają przepisy prawa, do kwestii składania petycji odnosi się jedynie art. 221 Kodeksu postępowania administracyjnego, który w dość ogólny sposób mówi, że zagwarantowane każdemu w konstytucji prawo do składania petycji, skarg i wniosków realizowane jest na zasadach określonych przepisami działu VIII, chociaż przepisy te w swej treści bezpośrednio odnoszą się już jedynie do skarg i wniosków.

    Należy podkreślić, że prawo do petycji, które jest prawem podmiotowym o charakterze roszczeniowym, rodzącym po stronie adresatów petycji obowiązek zbadania sprawy, a więc zajęcia stanowiska i udzielenia odpowiedzi, jest odrębnym prawem - mówił o tym przedstawiciel wnioskodawców - różnym od prawa składania skargi i prawa składania wniosku. Wynika to m.in. z określenia tego prawa inną, własną nazwą oraz wysunięcia petycji w porządku przepisu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej na plan pierwszy. Ponadto, mając na uwadze, że korzystanie z prawa do petycji stanowi swoisty wyraz aktywności obywatelskiej, wyraz zaangażowania obywateli w proces stanowienia prawa, wyraz działania dla dobra wspólnego, w szczególności w wypadku gdy petycja dotyczy podjęcia decyzji lub innego działania w sprawie życia zbiorowego lub wartości wymagających szczególnej ochrony w imię dobra wspólnego, w pełni zasadne wydaje się poparcie propozycji Senatu unormowania trybu wnoszenia i rozpoznawania petycji w odrębnym akcie prawnym.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zgodnie z przedłożeniem Senatu petycja może być złożona przez osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną lub grupę tych osób. Petycję będzie można składać w interesie publicznym, podmiotów ją składających lub podmiotów trzecich za ich zgodą. Adresatem petycji będą organy władzy publicznej, a także organizacje lub instytucje społeczne wykonujące zadania zlecone z zakresu administracji publicznej.

    Senat proponuje, by petycja była składana w formie pisemnej albo za pomocą środków komunikacji elektronicznej, a jej przedmiotem mogło być żądanie ustanowienia lub zmiany przepisów prawa, podjęcia decyzji lub innego działania w sprawie dotyczącej podmiotu wnoszącego petycję, życia zbiorowego lub, jak wcześniej powiedziałem, wartości wymagających szczególnej ochrony w imię dobra wspólnego mieszczącego się w zakresie zadań i kompetencji podmiotu rozpatrującego petycję.

    Zgodnie z propozycją Senatu petycja powinna być rozpatrzona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie trzech miesięcy od daty jej złożenia. Jednocześnie Senat proponuje, że w przypadku wystąpienia szczególnych okoliczności niezależnych od podmiotu rozpatrującego termin ten może zostać wydłużony o dodatkowe trzy miesiące. Szczególny tryb postępowania podmiotu rozpatrującego petycję senacki projekt ustawy przewiduje w sytuacji, gdy składane są kolejne petycje w tej samej sprawie. W takim przypadku podmiot rozpatrujący petycję może zarządzić łączne ich rozpatrzenie, ogłaszając maksymalnie dwumiesięczny okres oczekiwania na dalsze petycje. Zgodnie z projektowanymi przepisami podmiot wnoszący petycję zostanie powiadomiony o sposobie jej załatwienia wraz z uzasadnieniem. Projektowane przepisy stanowią, że sposób załatwienia petycji nie może być przedmiotem skargi.

    W projekcie ustawy Senat proponuje nałożenie określonych obowiązków informacyjnych na podmioty rozpatrujące petycje. I tak nałożony zostaje obowiązek niezwłocznego zamieszczenia informacji o wpłynięciu petycji, jak i o przebiegu postępowania przez podmiot rozpatrujący lub urząd go obsługujący na jego stronie internetowej. Podmioty te dodatkowo będą obowiązane zamieszczać corocznie w terminie do 30 czerwca na swojej stronie internetowej zbiorczą informację o rozpatrzonych petycjach, w szczególności obejmującą dane dotyczące liczby, zakresu przedmiotowego oraz sposobu załatwiania petycji.

    Przepisy ustawy wprowadzają także obowiązek składania corocznie sprawozdania z rozpatrzonych petycji przez właściwe komisje Sejmu, Senatu i organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego oraz obowiązek przedstawienia przez prezesa Rady Ministrów Sejmowi i Senatowi informacji o petycjach rozpatrzonych przez ministrów i centralne organy administracji rządowej.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jak już wcześniej powiedziałem, przedmiotem petycji może być między innymi żądanie ustanowienia lub zmiany przepisów prawa. Warto w tym momencie zwrócić uwagę na rozwiązanie, jakie wnioskodawcy proponują przyjąć dla projektu ustawy wniesionego w wyniku rozpatrzenia petycji przez właściwą komisję Sejmu lub Senatu, w stosunku do którego postępowanie ustawodawcze nie zostało zakończone w czasie kadencji Sejmu, w której projekt został wniesiony. Wnioskodawcy proponują, by projekt taki był rozpatrywany przez Sejm następnej kadencji bez potrzeby ponownego jego wnoszenia. To bardzo interesująca propozycja Senatu, wzmacniająca rangę i znaczenie zapisanego w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawa petycji, oznaczająca, że z punktu widzenia zasady dyskontynuacji taki projekt ustawy byłby traktowany tak jak tzw. projekt obywatelski, czyli projekt wniesiony do laski marszałkowskiej przez grupę minimum 100 tys. obywateli mających prawo wybierania do Sejmu.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zmierzając do konkluzji mojego wystąpienia, chciałbym zwrócić jeszcze uwagę na pewne obawy, które wynikają z analizy konsekwencji przyjęcia proponowanego przez Senat projektu ustawy. Trudno ocenić, jak po wejściu w życie projektowanych przepisów, że tak to określę, popularne czy powszechne stanie się korzystanie przez uprawnionych z prawa petycji, a tym samym w jakim stopniu konieczność zapewnienia obsługi procesu rozpatrywania petycji wpłynie na organizację i bieżące koszty funkcjonowania podmiotów, na które ustawa nakłada obowiązki z tym związane. W skali Polski tych podmiotów, trzeba pamiętać, jest bardzo wiele. Trudno bez jakichkolwiek zastrzeżeń przyjąć bowiem, że dotychczasowe jak najbardziej pozytywne, dobre doświadczenia Senatu w tym zakresie, bo przecież Senat w 2008 r. wypracował i wprowadził w swoim regulaminie konkretne i stosowane od kilku lat rozwiązanie prawne dotyczące rozpatrywania petycji, są tu w pełni miarodajne.

    Przedstawiając jednak powyższe wątpliwości i mając także świadomość szczegółowych uwag zgłaszanych przez podmioty opiniujące projekt ustawy, wyrażam jednocześnie opinię, że ich wyjaśnienie i rozstrzygnięcie wydaje się jak najbardziej możliwe w toku dalszych szczegółowych prac nad projektem. Co więcej, uważam, że biorąc pod uwagę, że projekt ustawy dotyczy realizacji zagwarantowanego w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawa politycznego każdego obywatela, taką próbę wyjaśnienia i rozstrzygnięcia wszystkich zgłaszanych wątpliwości trzeba podjąć.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska opowiadam się za skierowaniem senackiego projektu ustawy o petycjach do dalszych prac w komisjach sejmowych. Dziękuję. (Oklaski)