5 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego (druki nr 1323 i 1979).

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Jerzy Kozdroń:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Chciałbym podziękować komisji kodyfikacyjnej i posłom, którzy wystąpili z inicjatywą ustawodawczą w zakresie zmiany art. 783. W pierwotnej wersji było to dodanie § 3 i 4 w art. 783 Kodeksu postępowania cywilnego, a potem w toku prac legislacyjnych, kiedy dopatrzyli się, że jednak ta nowelizacja nie w pełni reguluje całość zagadnienia związanego z uproszczonym nadawaniem klauzuli wykonalności, rozpisano to jeszcze na inne paragrafy, dodając paragrafy dotyczące tego, kiedy można wydać klauzulę uproszczoną, jakich orzeczeń powinna ona dotyczyć, jakich nie, a także kwestii kosztów przyznawanych stronom występującym o nadanie klauzuli wykonalności oraz środków zaskarżenia, tego, kto i kiedy, czyli kiedy wierzyciel może zaskarżyć nadanie klauzuli wykonalności, a kiedy dłużnik.

    Proszę państwa, cały problem powstał z tego oto powodu, że Trybunał Konstytucyjny w listopadzie 2010 r. uznał niekonstytucyjność § 182 regulaminu urzędowania sądów, który przewidywał samo nadanie klauzuli wykonalności, i mówił tam m.in. o tym, o czym mówiła pani poseł Bartuś, że w przypadku klauzuli wykonalności w regulaminie czynności sądów przewiduje się, iż podlega to wykonaniu w drodze egzekucji.

    Dlaczego Trybunał Konstytucyjny uznał tę niekonstytucyjność? Dlatego że stwierdził, iż ustawodawca nie zawarł upoważnienia do wydawania uproszczonych klauzul wykonalności i w tej sytuacji w każdym przypadku - w istocie rzeczy to z tego wynikało - powinno być wydane orzeczenie, postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności. W konsekwencji praktyka sądów była taka, że część sądów wydawała te postanowienia, część nadal wydawała pieczątki na tytułach egzekucyjnych w postaci nadania klauzuli wykonalności. Jeśli był dociekliwy komornik i się czepiał, to mówił wierzycielowi: proszę teraz dołączyć postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności. Wierzyciel chodził błędny - sąd przybił pieczątkę, taką uproszczoną klauzulę - i mówił: nie mam, bo mi sąd nie dał. Powstawały problemy, że tak powiem, z procedowaniem, problemy z wykonalnością orzeczeń. Żeby to wszystko rozwiać i żeby ten problem został rozwiązany, wystąpiliśmy, grupa posłów wystąpiła z taką inicjatywą. Rząd troszeczkę pomógł i rozwinął niektóre zapisy dotyczące art. 783 i art. 794.

    Może od razu odpowiem na wątpliwości, które zgłosiła pani poseł Bartuś. Zasadnicze wątpliwości, jakie zgłosiła pani poseł Bartuś, pojawiły się w samym wystąpieniu. Mówiła, że w istocie rzeczy § 1 i § 2 pozostają ze sobą w jakiejś kolizji. Chciałbym zwrócić uwagę, że § 1 mówi o postanowieniu o nadaniu klauzuli, czyli o orzeczeniu. I wymienia się w nim, co powinno zawierać to orzeczenie, jakie elementy. Natomiast § 2 obowiązuje dalej - rozporządzenie ministra, ale dotyczy tylko klauzuli wykonalności, czyli samego brzmienia klauzuli wykonalności, a nie orzeczenia. To, co orzeczenie powinno zawierać i jak powinno brzmieć, zawarte jest w § 1, a w § 2 jest mowa o tym, że deleguje się ministrowi sprawiedliwości wydanie rozporządzenia w zakresie brzmienia klauzuli wykonalności. W mojej ocenie sprzeczność jest tutaj pozorna.

    Natomiast wydaje się, że pozostałe wątpliwości zostały rozstrzygnięte poprzez to, że rozbudowaliśmy ten projekt ustawy. Ten projekt ustawy w pierwotnej wersji szedł zbyt wąsko i dobrze, że komisja kodyfikacyjna rozbudowała go, rozszerzyła na inne postanowienia, przede wszystkim zawierając zapisy o tym, kiedy postanowienie, orzeczenie musi być wydane przez sąd, a kiedy wystarczy samo orzeczenie uproszczone tylko w postaci nadania klauzuli wykonalności. I to jest istota tego.

    Na usprawiedliwienie chciałbym tylko powiedzieć - pani poseł Bartuś mówiła jeszcze o tym, że mamy cząstkowe nowelizacje - że prawda jest taka, iż my nie wymyśliliśmy procedury cywilnej w 1964 r., ona ma swój ciąg historyczny. W 1964 r. twórcy procedury cywilnej wychodzili z takiego oto założenia, że nie wszystko w procedurze cywilnej powinno być zawarte w kodeksie, a więc w ustawie, i że szereg rzeczy może być zawarty w przepisach podustawowych. To było związane jeszcze z okresem przedwojennym. W związku z tym po wejściu w życie konstytucji w 1997 r., kiedy w sposób jednoznaczny postanowiono - art. 92 konstytucji o tym mówi - że delegacja ustawowa wyraźnie zakreślająca podmiot, przedmiot i wytyczne do wydania aktu podustawowego musi być spełniona, okazało się, że szereg przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, w których jest odwołanie do regulaminu czynności urzędowania sądów czy innych aktów podustawowych, jest niezgodny z samym upoważnieniem.

    W związku z tym, tak jak mi tutaj mówił pan sędzia, w ministerstwie został powołany zespół, który ma prześledzić cały Kodeks postępowania cywilnego. Jeśli chodzi o wszelkie wątpliwe sytuacje, kiedy minister sprawiedliwości w drodze aktu podustawowego wyszedł poza zakres upoważnienia, trzeba będzie to poprawić i chcemy doprowadzić do tego, żeby było to zgodne z konstytucją.

    Tak że w mojej ocenie jeszcze będziemy się z tym borykać, tym bardziej że, jak państwo doskonale wiecie, wyroki Trybunału Konstytucyjnego niejednokrotnie są niezbadane i jeszcze w wielu przypadkach może się okazać, że to, co w nauce prawa, w historii państwa i prawa mieliśmy za pewną instytucję zgodną, od wieku uświęconą tradycją, jest niekonstytucyjne i trzeba będzie to zmienić. To wszystko, co mogę powiedzieć. (Oklaski)