Poseł Dorota Rutkowska:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Profesorowi Szczepanowi Pieniążkowi, twórcy nowoczesnego sadownictwa polskiego, w 100. rocznicę jego urodzin poświęcam moje dzisiejsze wystąpienie w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej.

    Urodził się w rodzinie wiejskiej pod Garwolinem w pierwszy dzień świąt Bożego Narodzenia 1913 r. Któż mógł wtedy przypuszczać, że to właśnie on uczyni z jabłek bogactwo naturalne Polski i nasz kraj stanie się dzięki niemu potentatem światowym w produkcji właśnie tych owoców?

    Jako dwudziestolatek, absolwent najpierw wyższego gimnazjum w Siedlcach, a później seminarium duchownego w Janowie Podlaskim, rozpoczął studia na Uniwersytecie Warszawskim na wydziale matematyczno-przyrodniczym ze specjalizacją botanika. Ukończył je w 1938 r. ze stopniem magistra filozofii. Z pewnością był wyróżniającym się studentem, gdyż wkrótce uzyskał stypendium rządu polskiego na podjęcie studiów pomologicznych w USA na Uniwersytecie Cornella. W Stanach miał zostać tylko trzy lata - tyle, ile potrzeba było na zrobienie doktoratu. Wojna pokrzyżowała te plany, nie mógł tak szybko wrócić do kraju. Po uzyskaniu tytułu doktora w zakresie przechowywania jabłek podjął pracę w katedrze ogrodnictwa na uniwersytecie stanowym w Rhode Island.

    Ten pierwszy pobyt za oceanem był niezwykle ważnym okresem w życiu Szczepana Pieniążka, zarówno ze względów zawodowych, jak i osobistych, ponieważ 1 września 1939 r. poślubił Janinę Praską, koleżankę ze studiów w Warszawie, która również przyjechała studiować do USA. Tuż po ślubie dowiedzieli się, że wybuchła wojna. Do Polski wrócili już razem z córką Emilią w 1946 r., pierwszym statkiem, jaki odpłynął po wojnie z USA do Gdyni. Syn Norman urodził się już w kraju. Po powrocie Szczepan Pieniążek jako profesor nadzwyczajny objął Katedrę Sadownictwa w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Kierował nią przez 22 lata.

    Na początku lat 50. Ministerstwo Rolnictwa postawiło na nowy projekt, który związał losy Szczepana Pieniążka ze Skierniewicami. To właśnie w moim rodzinnym mieście 23 stycznia 1951 r. powołano Instytut Sadownictwa, przekształcony później w Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa. Jego dyrektorem został Szczepan Pieniążek, który trzy lata później uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. Były to początki wręcz rewolucyjnych zmian w polskim sadownictwie. Profesor postanowił wykorzystać bardzo nowoczesne wzory amerykańskie. Zmniejszył liczbę uprawianych odmian jabłoni, wprowadził do uprawy odmiany amerykańskie, usunął z sadów uprawy współrzędne zbóż i roślin okopowych, a przede wszystkim rozpoczął intensywną wymianę drzew wysokopiennych na niskopienne, owocujące wcześniej, łatwiejsze w pielęgnacji i dające owoce każdego roku. Profesor organizował pracę badawczą, zakładając w całej Polsce terenowe zakłady doświadczalne instytutu. Sady w tych zakładach stawały się wzorem dla sadowników. Były to miejsca spotkań, wykładów, kursów, zresztą tak jest do dziś. Na dzień otwarty do sadu w Dąbrowicach zjeżdżają się corocznie tysiące producentów.

    Szczepan Pieniążek stawiał na młodych, zdolnych naukowców, którzy niezwykle szybko wprowadzali wszelkie nowości do praktyki. Dzięki swoim szerokim kontaktom na całym świecie umożliwiał im wyjazdy na staże zagraniczne, gdzie podnosili swoje kwalifikacje, a potem wracali i z sukcesem wykorzystywali swoją wiedzę w Polsce.

    Przełomem okazały się lata 1961-1963, kiedy do sadów przebojem wjechały nowoczesne opryskiwacze z wentylatorem i zaczęto stosować zagraniczne skuteczne środki ochrony roślin. Wkrótce okazało się, że produkcja ogrodnicza staje się opłacalna i zaczęły powstawać gospodarstwa specjalistyczne. Przyszła też kolej na truskawki, maliny, porzeczki, wiśnie - sadownicy po prostu uwierzyli profesorowi Pieniążkowi. Warto przy tym pamiętać, że były to czasy wymagające niezwykłej dyplomacji, aby do nauki socjalistycznej kopiować wzorce kapitalistyczne. Profesor dzięki swoim umiejętnościom potrafił łączyć te dwa różne światy.

    Stworzony przez profesora Pieniążka instytut w Skierniewicach stał się niezwykle prężnym ośrodkiem badawczym w Europie. To tutaj znajduje się największa w świecie kolekcja jabłoni licząca 1200 odmian. To tutaj sadownicy wciąż mogą liczyć na fachową pomoc i to stąd myśl naukowa bardzo szybko przedostaje się do praktyki. Mimo że profesor odszedł na emeryturę w 1984 r., instytut uważany jest za jego instytut, a Skierniewice są stolicą nauk ogrodniczych, czasem jeszcze żartobliwie nazywaną Pieniążkowem.

    Szczepan Pieniążek dożył 95 lat. Jest pochowany na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie. W pamięci pozostał jako skromny, pracowity, ciepły, niezwykle życzliwy człowiek, niekwestionowany autorytet ogrodniczy i wybitny uczony. Wciąż jest honorowym obywatelem Skierniewic, a na skierniewickim rynku przysiadł na ławeczce pod drzewem jabłoni. Dziękuję bardzo. (Oklaski)