4 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (druki nr 1789 i 1837).

Poseł Paweł Szałamacha:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Nasze stanowisko wobec tego projektu nie uległo zmianie. Prezentowaliśmy je podczas pierwszego czytania i prac w ramach komisji. Jest ono negatywne z kilku podstawowych powodów, które są następujące. Pierwszy powód, co być może jest trudne, ma taki trochę abstrakcyjny charakter, z dziedziny filozofii polityki. Otóż mechanizm rządów przedstawicielskich, demokracji parlamentarnej polega na tym, że obywatele głosują na swoich przedstawicieli, którzy następnie głosują nad wysokością danin publicznych i wydatków. Jest to stara zasada, w krajach anglosaskich znana jako zasada reprezentacji, chodzi tu też o opodatkowanie, wydatki. W tym przypadku ta podstawowa zasada ulega nadwyrężeniu. Jest ona zamieniana w wielopiętrowy wzór matematyczny, który ma spowodować, że parlament niejako abdykuje, zrzeka się części swoich kompetencji, które stanowią rdzeń parlamentaryzmu. Ten powód pochodzi jednak właśnie z dziedziny filozofii polityki i rozumiem, że dla Świętokrzyskiej, dla ministra finansów może być on abstrakcyjny.

    Uważamy również, że w tej zaproponowanej formule jest zawartych kilka podstawowych błędów konceptualnych.

    Po pierwsze, całkowicie nie bierze się tu pod uwagę efektywności określonych wydatków. Ogranicza się wydatki budżetu ogółem, a nie bierze się pod uwagę tego, że w szeregu dziedzin konieczne jest zwiększenie wydatków, a w szeregu - ich ograniczenie. Ten krok, proces, który należy wprowadzić w Polsce, stanowi właśnie ustawiczne podkręcanie efektywności określonych sektorów i być może wycofywanie się z innych. Tak więc należy zastosować - powtarzamy to do znudzenia - mechanizm, który my zaczęliśmy wprowadzać, czyli budżet zadaniowy, co do którego obecna ekipa jest po prostu całkowicie nieprzekonana intelektualnie. Zarówno minister Rostowski, jak i minister Boni tego nie czują, nie rozumieją, nie są przekonani do tego, co przyniosło efekty w wielu krajach OECD. Budżet zadaniowy wymaga zdecydowanej i dużej pracy intelektualnej administracji nad samą sobą, bo musi ona zdefiniować pola działalności i je sparametryzować, pokazać kryteria wykonania i później przydzielać pieniądze. Tutaj tego nie ma.

    Drugą wadę konceptualną stanowi całkowity brak powiązania tej formuły, właśnie tego wielopiętrowego przepięknego wzoru z drugą częścią, czyli z dochodami budżetu, zwłaszcza z dochodami podatkowymi. Czynimy ograniczenia, tutaj jest ten pułap z góry, ale w żadnym z elementów wzoru, poza tym przesunięciem o charakterze dyskrecjonalnym, nie bierzemy pod uwagę dynamiki wpływów podatkowych w zależności od koniunktury. Wiemy, że ona bardzo różnie wygląda, tzn. wraz ze wzrostem koniunktury gospodarczej dochody budżetowe, zwłaszcza z podatków pośrednich, powoli się rozpędzają. W szczycie koniunktury następuje ich spiętrzenie. Natomiast w przypadku gwałtownego zahamowania wzrostu gospodarczego spadają one zdecydowanie szybciej. To zjawisko miało miejsce w wielu krajach europejskich, chodzi tu o zmienną dynamikę, także w ostatnim roku w Polsce. W formule zaproponowanej przez Ministerstwo Finansów w ogóle nie bierze się tego zjawiska pod uwagę.

    Na koniec przedstawię trzeci argument, trzecią wadę, którą stanowi kwestia podstawowej wiarygodności w polityce. Uważamy, że ekipa, której przedstawicielem jest minister Rostowski, jest całkowicie niewiarygodna, ponieważ już wielokrotnie proponowała kolejne reguły, których zastosowanie miało spowodować właśnie stabilny wzrost gospodarczy, pewność na najbliższe dekady, lata itd., po czym na następnym zakręcie po prostu je uchylała. W związku z tym nie mamy żadnej pewności, że w tym przypadku ta reguła przetrwa dłużej niż reguła wydatkowa, którą ona zastępuje.

    Z tych wszystkich powodów podtrzymujemy nasze stanowisko, które przedstawiłem już podczas pierwszego czytania tego projektu. Dziękuję.