16 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o komisyjnym projekcie uchwały w sprawie uczczenia 1150. rocznicy misji świętych Cyryla i Metodego wśród Słowian (druki nr 1447 i 1802).

Poseł Eugeniusz Czykwin:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Klub Poselski Sojusz Lewicy Demokratycznej jednoznacznie popiera omawiany projekt uchwały w sprawie uczczenia 1150. rocznicy misji chrystianizacyjnej świętych Cyryla i Metodego wśród Słowian. Popieramy ją z kilku powodów. Po pierwsze, dlatego że misja ta miała fundamentalne znaczenie dla zamieszkujących Europę narodów słowiańskich, a Święci Bracia stanowią kamień węgielny kultury słowiańskiej, zwłaszcza jej prawosławnej części. Po drugie, popieramy ją ze względu na znaczenie dla zachowania własnej tożsamości zamieszkujących nasz kraj mniejszości narodowych i etnicznych - Białorusinów, Łemków, Rosjan i Ukraińców. ˝Każda wspólnota - napisał wybitny slawista, profesor uniwersytetu w Wenecji i Uniwersytetu Jagiellońskiego Aleksander Naumow - konstytuując swą tożsamość, dąży do ukształtowania i określenia własnej tożsamości. Jednym z głównych mechanizmów jest kodyfikacja przeszłości, bowiem projekcja wspólnoty na swój własny temat musi zawierać także klarowną wizję czasu minionego. Przeszłość dostarcza wspólnocie wzorców interpretacyjnych, (...) wybrane tradycje uzyskują status normatywny, stając się zwornikiem grupy, która dzięki świadomości wspólnej przeszłości dysponuje repertuarem znaków identyfikacyjnych, a one pomagają jej zachować odrębność, wyróżniając ją od innych (...) i pozwalają legitymizować nazwiska teraźniejsze˝. I to właśnie dla zamieszkującej Rzeczpospolitą Obojga Narodów ludności ruskiej starożytnej wiary greckiej - tak określano wówczas prawosławnych Białorusinów, Ukraińców i Łemków, a w I Rzeczypospolitej stanowili oni blisko połowę ludności naszej ojczyzny - misja apostołów Słowian pełniła rolę niezbywalnego wzorca i zadziwiającego fenomenu. Ich dzieło poprzez dowartościowanie lokalnych tożsamości narodowych i etnicznych pozwoliło na inkulturację chrześcijaństwa wśród Słowian i stało się w późniejszym okresie swoistą antytezą wypraw krzyżowych czy konkwisty. Pod koniec IX wieku starobułgarski polemista, określający się pseudonimem Czernorizca (czyli mnich) Chrabra pisał: ˝Najpierw Słowianie, będąc poganami, nie mieli liter, ale liczyli i wróżyli za pomocą kresek i nacięć. Przyjąwszy zaś chrzest, usiłowali zapisywać słowiańską mowę literami łacińskimi i greckimi bezładnie. I tak było przez wiele lat. Potem zaś Bóg, pełen miłości do ludzi, który urządza wszystko i nie chce, by ród ludzki był pozbawiony rozumu, lecz wszystkich prowadzi do poznania prawdy i do zbawienia, zmiłował się nad plemieniem słowiańskim i posłał mu świętego Konstantyna Filozofa zwanego Cyrylem, męża sprawiedliwego i prawego, a on uczynił mu trzydzieści i osiem liter, jedne na wzór liter greckich, inne zaś stosownie do mowy słowiańskiej. (...) A jeżeli zapytasz greckich literatów - również myślę, że i łacińskich - kto wam wynalazł pismo? albo: kto księgi przełożył? albo: kiedy to było? - to rzadko kto będzie wiedział. Natomiast jeżeli zapytasz słowiańskich uczniów nawet, mówiąc: kto wam litery wymyślił? czy: księgi przełożył? - to wszyscy wiedzą i odpowiadając rzekną: święty Konstantyn Filozof zwany Cyrylem, on to nam litery wymyślił i księgi przełożył, a także Metody, brat jego, apostoł morawski˝.

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Ponieważ ma to szczególne znaczenie dla mniejszości, jak wspomniałem, chciałbym, bo nie wiem, czy będzie okazja jeszcze kiedykolwiek - ja dziękuję pani poseł za przypomnienie znaczenia tego cyrylosłowiańskiego języka - powiedzieć z tej trybuny po cerkiewnosłowiańsku dwa zdania, które są troparionem do świętych braci. A język cerkiewnosłowiański może nie jest ojcem, ale na pewno dziadkiem języka polskiego. One brzmią tak: ˝Jako apostołom edinorawnii i słowenskich stran uczitilie, Kiryle i Mefodii bogomudrii, Władyku wsiech molitie, wsia jazyki słowienskija utwierditi w Prawosławii i jediniomyslii, umiriti mir i spasti duszy nasza˝.

    Liczę na to i popieram wniosek, by Wysoka Izba przyjęła przez aklamację tę uchwałę, która będzie swoistym wyrazem naszego uznania dla wielkiego dzieła, a dla zamieszkujących nasz kraj mniejszości narodowych będzie pewną satysfakcją i utwierdzeniem ich w zachowaniu ich tożsamości. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)