19 punkt porządku dziennego:

Informacja prezesa Rady Ministrów na temat sytuacji ludzi młodych w Polsce.

Poseł Cezary Tomczyk:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Chciałbym przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska w sprawie informacji prezesa Rady Ministrów na temat sytuacji ludzi młodych w Polsce. Oczywiście żałujemy, kolejny raz dzisiaj, że nie ma przedstawicieli największej partii opozycyjnej w Sejmie, ale są tego dobre strony. Dzisiejszy dzień upłynął pod znakiem merytorycznej dyskusji, bez pyskówek, a polski podatnik zaoszczędzi ok. 40 tys. zł z powodu niewypłaconych diet i uposażeń.

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Sytuacja młodych ludzi to temat bardzo szeroki. Dziś w imieniu rządu w debacie udział bierze minister Kosiniak-Kamysz, ale sytuacja młodzieży to też edukacja, oświata, a także rolnictwo. Pan minister w bardzo komplementarny sposób przedstawił również te zagadnienia, które dotyczą innych resortów. Cały nasz świat opiera się na budowaniu szans dla następnych pokoleń młodych ludzi. Kluczowe sprawy dla młodych ludzi to praca, płaca, edukacja, stwarzanie odpowiednich szans oraz partycypacja polityczna czy społeczna. Musimy oczywiście odpowiedzieć sobie na pytanie, jacy są teraz młodzi ludzie. Oczywiście są różni, my także jesteśmy różni, są wielowymiarowi. Ostatnie lata przyniosły otwarcie na świat. Młodzi ludzie nie znają czasów naszych rodziców i dziadków. Świat stoi przed nimi otworem, bez kompleksów wkroczyli w XXI w. Znają języki, konkurują z kolegami z innych państw bez najmniejszych kompleksów. Pan minister powiedział, myślę, że są to bardzo ważne słowa, że pokolenie dzisiejszych 20- i 30-latków wychowało się już w wolnej Polsce, w Polsce albo tuż przed wejściem do Unii Europejskiej, albo tuż po, w Polsce, gdzie te szanse ciągle rosną.

    Perspektywy, przed jakimi stoi każdy młody człowiek, trudno obiektywnie porównać z tymi, przed jakimi stali nasi rodzice. Możliwości, jakie się roztaczają, są nie do porównania chociażby z tymi sprzed dekady. Wejście Polski do Wspólnoty Europejskiej, otwarcie nowych rynków pracy, wyjazdy młodych w poszukiwaniu pracy, kryzys, ale i powroty z zagranicy z zarobionymi pieniędzmi - każde z tych wydarzeń dobitnie obrazuje sytuację sporej części młodych ludzi w naszym kraju. Często krytykujemy wyjazdy za granicę za chlebem, ale jest też tak, że przed 2004 r. czy jeszcze wcześniej takiej możliwości nie było. I o to też walczyliśmy, żeby stworzyć takie szanse. Wielu z młodych ludzi, którzy wyjeżdżają za granicę za chlebem, wraca do Polski, po pierwsze, z dużym bagażem doświadczeń, po drugie, ze sporym portfelem euro czy funtów po to, żeby te pieniądze wydawać w Polsce. W Polsce też pracuje sporo obcokrajowców: Hiszpanów, Francuzów, Anglików. Mamy nadzieję, że w przyszłości te proporcje się wyrównają.

    Wielu młodych ludzi, którzy potrzebują pomocy w realizacji swoich życiowych aspiracji, może liczyć na wsparcie rządu. W ostatnich latach powstało wiele dobrych inicjatyw: programy pomocowe, staże, fundusze dla rozpoczynających działalność gospodarczą. Młodzi wiedzą, gdzie szukać wsparcia, bo też wiele instytucji zajmuje się tym, żeby tę wiedzę im przekazać. Trzeba również pamiętać, że zagrożenia dotykające młodych ludzi są nieporównywalne z tymi choćby sprzed kilku lat. Od 2007 r. Polska i inne kraje europejskie zmagają się z kryzysem, co przełożyło się na wzrost bezrobocia nie tylko wśród młodych osób i nie tylko w Polsce, ale i we wszystkich krajach Unii Europejskiej wśród wszystkich ludzi, którzy szukają pracy. Przede wszystkim chodzi o to, że kryzys dla tego pokolenia nastąpił w momencie, kiedy wchodzi ono na rynek pracy. W związku z tym na samym początku ten start jest utrudniony.

    Faktem jest, że pracodawcy również mają dylemat. Kiedy na samym początku kryzysu dochodziło do zwolnień grupowych, na pierwszy ogień byli wysyłani ci, którzy mieli najkrótszy staż, bo ich, według pracodawców, było najłatwiej zwolnić. Pracodawcy mają też dylemat, czy zatrudnić młodą, wykształconą osobę bez doświadczenia, czy postawić na kogoś może mniej dynamicznego, ale za to z pewnym życiowym bagażem. Jak zwykle najlepszy jest pewnie złoty środek. Młodzi ludzie potrafią inspirować starszych kolegów i koleżanki, a ci z kolei odwdzięczają się przekazywaniem im swojego doświadczenia.

    W całej Unii Europejskiej bezrobotnych, którzy nie ukończyli 25. roku życia, jest ponad 5,5 mln. Dane statystyczne wskazują, że wśród tymczasowo zatrudnionych w państwach Unii Europejskiej aż 40% stanowią ludzie młodzi. Okazuje się, że w wielu państwach Unii Europejskiej bezrobocie wśród młodych ludzi jest obecnie większe niż w Polsce. Grecja, Hiszpania, Portugalia, Włochy - w tych państwach bezrobocie wśród osób pomiędzy 15. a 25. rokiem życia przekracza 50%. I tak: w Grecji - prawie 63%, w Hiszpanii - 56%, w Chorwacji - 55,4%. W Polsce, według danych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, w lipcu bieżącego roku stopa bezrobocia wśród młodych Polaków wyniosła 26,1%. Należy jednak pamiętać, że ten wynik dotyczy wyłącznie młodych, którzy szukają pracy. Szuka jej obecnie jedynie co czwarty młody człowiek, pozostali albo się uczą, albo studiują. Jak podaje ministerstwo, bezrobocie w całej grupie 15-24 lat jest niższe i wynosi około 10%.

    Jak Europa radzi sobie z tym problemem? W minioną środę Parlament Europejski przyjął raport Joanny Skrzydlewskiej, europosłanki Platformy Obywatelskiej, w sprawie zwalczania bezrobocia wśród młodych ludzi. Głównymi postulatami, które w nim się znalazły, są: rozszerzenie inicjatywy gwarancji dla młodzieży na osoby do 30. roku życia, wspieranie tworzenia nowych miejsc pracy, szczególnie w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw, wspieranie przedsiębiorczości młodych poprzez system zachęt i ułatwień dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą. Po analizie tego raportu, ale też po analizie informacji, które przedstawił dzisiaj minister, wydaje się, że Polska realizuje od jakiegoś czasu założenia tego raportu.

    Ważnym elementem prowadzonej przez rząd polityki wprowadzania młodych na rynek pracy jest promocja samozatrudnienia. Każdy z nas na co dzień często korzysta z usług firm, których otwarcie nie byłoby możliwe bez wsparcia Funduszu Pracy, Europejskiego Funduszu Społecznego, powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy i wielu innych instytucji, które korzystają ze środków europejskich. Program Operacyjny ˝Kapitał ludzki˝, a w szczególności działanie polegające na wsparciu oraz promocji przedsiębiorczości i samozatrudnienia, pokazuje tysiące dobrych praktyk i, co za tym idzie, tysiące nowych karier, które są inicjowane dzięki funduszom europejskim. Również młodzi mieszkający na obszarach wiejskich pokazują, że da się znaleźć taki program finansowego wsparcia, który ułatwia realizację planów i kreatywnych pomysłów.

    Realizowany przez ostatnie lata Program Rozwoju Obszarów Wiejskich to między innymi: ułatwianie startu młodym rolnikom, różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej czy tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw. Program ˝Młodzi na rynku pracy˝, którego najważniejszym punktem jest pilotaż ˝Twoja kariera - twój wybór˝, również przynosi ciekawe rezultaty. Jak wiadomo, środki rezerwy Funduszu Pracy przeznaczone na programy specjalne trafiają również do osób do 30. roku życia. Zapowiadany program udzielania pożyczek młodym bezrobotnym na uruchomienie działalności gospodarczej ˝Pierwszy biznes - wsparcie w starcie˝ będzie kolejnym ułatwieniem dla młodych wchodzących na rynek pracy.

    Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Aspiracje oraz energia młodych ludzi poparte pomocą finansową muszą iść w parze z dopasowaniem kwalifikacji oraz zdobywaniem doświadczenia zawodowego. Niejednokrotnie wiąże się to z coraz chętniej podejmowanym przez młodych ludzi wolontariatem oraz stażami w miejscach przyszłej pracy. Wprawdzie poziom zaangażowania Polaków w wolontariat wciąż jest niższy od średniej unijnej, oscyluje w tej chwili w granicach 13%, podczas gdy średnia dla Unii Europejskiej to 23%, ale widać znaczną poprawę. 2011 r. to Europejski Rok Wolontariatu i była duża promocja w związku z tym, jeżeli chodzi o sam wolontariat. I tutaj pytanie do pana ministra. Czy nie warto by było w przyszłości rozważyć zmiany w prawie, tak żeby wolontariat przynajmniej w pierwszym okresie stał się czymś pożądanym, tak jak jest chociażby w Stanach Zjednoczonych, gdzie za wolontariat dostaje się odpowiednie punkty, które pomagają później dostać się na studia, i tak naprawdę każdy, kto myśli o jakiejś karierze zawodowej, powinien z tego wolontariatu skorzystać? Oczywiście dla pewnej grupy osób będzie to jakieś wyrzeczenie, ale jest grupa osób, która po prostu się w tym być może rozsmakuje.

    Pomocne we wkraczaniu na rynek pracy jest również rozwijające się i przynoszące wymierne rezultaty doradztwo zawodowe. (Dzwonek)

    Pani marszałek, jeszcze jedna minuta.

    Wicemarszałek Wanda Nowicka:

    Proszę kontynuować.

    Poseł Cezary Tomczyk:

    Kształcenie młodych ludzi w stałym kontakcie z wciąż przeobrażającym się rynkiem pracy, pomoc w wejściu na ten rynek i osiąganiu pozycji adekwatnej do aspiracji każdego młodego człowieka to zadania, które bez wątpienia realizuje rząd, bo to też jest w interesie właściwie każdego rządu, który aktualnie jest w kraju. W przyjętym przez Parlament Europejski raporcie w sprawie walki z bezrobociem osób młodych słusznie zauważa się, że ˝działania podejmowane w celu walki z bezrobociem wśród młodych muszą być zharmonizowane z działaniami polegającymi na stymulowaniu ogólnego ożywienia gospodarczego i reformach polityki zatrudnienia˝.

    Już w ostatnim zdaniu dodam, że mam wrażenie, iż nie zapominając o monitorowaniu efektywności wydawania strumienia środków finansowych na wsparcie pierwszych kroków w dorosłym życiu, rząd robi wszystko, by obecne pokolenie młodych ludzi było nie pokoleniem straconych szans, lecz pokoleniem zrealizowanych możliwości i ambicji, bo w tej chwili tych szans potrzeba nam chyba dla młodego pokolenia najbardziej. Dziękuję bardzo.