17 punkt porządku dziennego:

Poseł Genowefa Tokarska:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego mam zaszczyt przedstawić stanowisko wobec projektu ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym.

    Projekt ustawy wprowadza nową usługę finansową, odwrócony kredyt hipoteczny. Reguluje zasady udzielania przez uprawnione podmioty odwróconego kredytu osobom fizycznym, którym przysługuje prawo własności albo użytkowania wieczystego gruntu lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Podmiotami uprawnionymi, czyli instytucjami kredytującymi, mogą być bank, oddział banku zagranicznego, oddział instytucji kredytowej oraz instytucja kredytowa prowadząca działalność transgraniczną, poddana nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego lub właściwych organów nadzoru w innych niż Polska państwach członkowskich Unii Europejskiej.

    Zgodnie z projektem w umowie odwróconego kredytu hipotecznego instytucja kredytująca m.in. zobowiązuje się do postawienia do dyspozycji kredytobiorcy określonej kwoty środków pieniężnych, a kredytobiorca zobowiązuje się względem instytucji kredytującej do spełnienia określonych obowiązków, takich jak utrzymanie nieruchomości w należytym stanie technicznym, uiszczanie podatków i obowiązkowych opłat, a także zawarcie i posiadanie umowy ubezpieczenia nieruchomości od zdarzeń losowych.

    Dość istotną sprawą w przypadku odwróconego kredytu hipotecznego jest brak obowiązku jego zwrotu do dnia śmierci kredytobiorcy lub, w zależności od przyjętych rozwiązań prawnych, do określonego momentu po śmierci kredytobiorcy. Kwota kredytu wraz z należnymi odsetkami byłaby wymagalna, jeżeli upłynie okres otwarcia spadku, jeżeli kredytobiorca nie realizuje obowiązków dotyczących nieruchomości lub rozporządził prawem do nieruchomości w sposób sprzeczny z treścią umowy odwróconego kredytu hipotecznego.

    Projekt zakłada również ochronę interesów kredytobiorców, a mianowicie zapewnia im odpowiedni zakres informacji, umożliwia odstąpienie od umowy w terminie 30 dni od dnia jej zawarcia, gwarantuje prawo do przedterminowej spłaty kredytu. W przypadku przeniesienia prawa do nieruchomości na instytucję kredytującą, kredytobiorcy, spadkobiercom kredytobiorcy lub wykonawcy testamentu będzie przekazywana kwota różnicy między wartością roszczenia instytucji kredytującej a wartością nieruchomości, o ile różnica ta będzie dodatnia.

    Na uwagę zasługuje również istnienie bardzo elastycznych rozwiązań dotyczących okresu po śmierci kredytobiorcy. To spadkobiercy będą mogli podjąć decyzję o dokonaniu spłaty kredytu i zachowaniu prawa do nieruchomości lub o przeniesieniu prawa do nieruchomości na instytucję kredytującą. Dzisiaj firmy działające na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego oferują ludziom starszym finansowanie w zamian za przejęcie nieruchomości będącej ich własnością. Niestety odbywa się to bez nadzoru państwa. Dlatego wydaje się, że problem powinien zostać uporządkowany poprzez wprowadzenie określonych regulacji chroniących ludzi starszych.

    Wiele szczegółowych propozycji złożył do projektu Narodowy Bank Polski w swojej opinii. Narodowy Bank Polski zwraca w niej uwagę na niezbyt precyzyjne określenia dotyczące m.in. oceny kredytobiorcy, stanu zobowiązań i zdolności zarządzania majątkiem przez wnioskującego o kredyt, określenia, która ze stron poniesie koszty wyceny nieruchomości, co obejmuje pojęcie ˝inne koszty˝. W celu zapewnienia kredytobiorcom pełnej, jasnej i zrozumiałej dla nich informacji o ich obowiązkach oraz kosztach, które ponoszą w związku z umową odwróconego kredytu hipotecznego, zapisy te muszą być oczywiście sprecyzowane.

    Jedną z kluczowych kwestii z punktu widzenia ochrony interesów klienta jest kwestia wyceny nieruchomości, ponieważ na jej podstawie ustalana jest kwota, którą otrzymuje kredytobiorca lub jego spadkobiercy w przypadku, kiedy kredyt stanie się wymagalny i nastąpi przeniesienie prawa własności na rzecz instytucji kredytującej.

    Projekt ustawy w art. 32 stwierdza, że instytucja kredytująca w uzgodnieniu z kredytobiorcą, spadkobiercami lub innymi wymienionymi tam osobami zleci rzeczoznawcy majątkowemu określenie aktualnej wartości rynkowej nieruchomości. Należałoby również przewidzieć tok postępowania, jeżeli instytucja kredytująca nie będzie mogła dojść do uzgodnienia lub osoby zainteresowane nie zaakceptują sporządzonej wyceny. O tym również mówili moi poprzednicy.

    Według art. 42 ust. 1 kredytobiorca nie ponosi kosztów związanych z odstąpieniem od umowy, z wyjątkiem odsetek, a ust. 4 przewiduje, że instytucji kredytującej przysługują bezzwrotne koszty poniesione na rzecz organów administracji publicznej oraz koszty notarialne. A więc zapis ten wymaga jednoznacznego określenia.

    W projekcie pomija się uregulowania tzw. modelu sprzedażowego, na dzień dzisiejszy oferowanego przez instytucje, które niestety nie podlegają nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego.

    Projekt niniejszej ustawy zawiera pewne niespójności i sprzeczności, a także nieuzasadnione odstępstwa od ogólnych zasad prawa. Podam przykłady. W art. 4 pkt 2 projektowana ustawa stanowi, że instytucja kredytująca ustanawia zabezpieczenie spłaty odwróconego kredytu hipotecznego w postaci hipoteki na nieruchomości lub określonym w ustawie prawie do nieruchomości. Zapis jest nieprawidłowy, ponieważ instytucja kredytująca nie może sama ustanowić zabezpieczenia hipotecznego, a może to zrobić jedynie osoba, której przysługuje własność nieruchomość.

    Art. 19 ust. 2 projektowanej ustawy mówi, że podstawą wpisu roszczenia do księgi wieczystej jest zaświadczenie instytucji kredytującej potwierdzające zawarcie umowy odwróconego kredytu hipotecznego. Jest on sprzeczny z ustawą o księgach wieczystych i hipotece, zgodnie z którą dla wpisu roszczenia wymagany jest dokument zawierający przede wszystkim oświadczenie właściciela, że wyraża zgodę na wpis roszczenia.

    Projekt ustawy nie określa również zakresu ochrony ubezpieczeniowej, nawet tej podstawowej, a doskonale wiemy, że oferta w tym względzie na rynku jest bardzo bogata w różnych instytucjach ubezpieczeniowych.

    Przedkładany projekt ustawy pomimo wielu niedociągnięć powinien podlegać dalszym pracom w parlamencie, ponieważ wypełnia ogromną lukę prawną, którą wypełniły obecnie instytucje niekontrolowane przez państwo.

    W dotychczasowej praktyce mamy liczne przypadki nierzetelności podmiotów występujących jako finansujące określone w umowie świadczenia pieniężne i w ślad za tym przypadki nieuczciwej utraty własności przez osoby, które nie potrafiły odpowiednio zabezpieczyć swoich praw.

    Oceniamy, że projekt ustawy zasługuje na poparcie i mój klub Polskiego Stronnictwa Ludowego jest za skierowaniem go do dalszych prac w parlamencie. Dziękuję. (Oklaski)