10 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (druki nr 1173 i 1206).

Poseł Sprawozdawca Krzysztof Kwiatkowski:

    Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Mam dobrą informację dla młodzieży, która w przyszłości chce wykonywać zawód policjanta. Mam nadzieję, że rozwój systemu dozoru elektronicznego spowoduje, że będziecie mieli mniej pracy, jeżeli chodzi o ściganie przestępców, bo dozór elektroniczny po tych kilku latach funkcjonowania pokazał, że jest efektywnym i skutecznym narzędziem elektronicznego monitorowania sprawców przestępstw. Nowelizacja, którą w imieniu komisji sprawiedliwości przedstawiam, ma te rozwiązania na trwale wpisać do porządku prawnego, dlatego zacznę od strony formalnej.

    W imieniu Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka chciałbym przedstawić sprawozdanie o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego, zawartym w druku nr 1173.

    Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka po przeprowadzeniu pierwszego czytania oraz rozpatrzeniu tego projektu ustawy wnosi do Wysokiego Sejmu o uchwalenie załączonego projektu ustawy. Czym się kierowaliśmy, podejmując taką decyzję? Po pierwsze, istotą tego projektu jest trwałe włączenie do polskiego porządku prawnego rozwiązań dotyczących wykonywania kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym i monitorowania jej w systemie dozoru elektronicznego. Po drugie, po kilku latach funkcjonowania tych rozwiązań w Polsce chcielibyśmy wdrożyć mechanizmy, które w najbliższej przyszłości pozwolą na dalsze sprawne stosowanie środków przewidzianych w ustawie, a nawet rozszerzenie jej stosowania poprzez uelastycznienie istniejących regulacji i uzupełnienie pewnych luk występujących w obecnie funkcjonujących przepisach.

    System dozoru elektronicznego w Polsce funkcjonuje od dnia 1 września 2009 r. Ta ustawa do tej pory była czterokrotnie nowelizowana, także w kontekście szerszego wykorzystania systemu dozoru elektronicznego. Dzisiaj, po kilku latach, możemy powiedzieć, że ta ustawa, przyjęta początkowo jako ustawa epizodyczna, temporalna, obowiązująca do końca sierpnia, do 31 sierpnia 2014 r., zdała egzamin w praktyce i możemy mieć odwagę, żeby karę pozbawienia wolności, która jest odbywana w systemie dozoru elektronicznego, na trwałe wpisać do polskiego porządku prawnego.

    Po tych kilku latach funkcjonowania ustawy możemy stwierdzić, że jest bardzo niewielka liczba naruszeń zasad odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego, możemy też potwierdzić te zalety, o których od początku mówiliśmy przy wdrożeniu systemu dozoru elektronicznego. Mianowicie ten sposób wykonywania kary pozbawienia wolności umożliwia osobie, która jest objęta karą, zachowanie więzi rodzinnych, wykonywanie pracy zawodowej, kontynuowanie nauki czy studiów. System dozoru elektronicznego umożliwia także przygotowanie zindywidualizowanego harmonogramu wykonywania kary, który umożliwia połączenie obowiązków nałożonych na skazanego z jego aktywnością zawodową czy rodzinną. Możemy w związku z tym powiedzieć, że ten system wykonywania kary rodzi najmniej negatywnych skutków psychologicznych i społecznych, które mogłyby wynikać na przykład z innego sposobu odbywania kary pozbawienia wolności, czyli odbywania jej w zakładzie karnym, gdzie mamy do czynienia z długotrwałą izolacją więźniów, osłabieniem więzi społecznych, rodzinnych czy uzależnieniem osób odbywających tego typu karę od systemu penitencjarnego, a przez to osłabieniem umiejętności pozwalających zapewnić sobie realizację potrzeb życiowych po opuszczeniu zakładu karnego.

    Kolejnym wyjątkowo istotnym elementem, który przemawia za tym, żeby system dozoru elektronicznego na trwałe wpisać do porządku prawnego, jest argument ekonomiczny. Pierwszy argument, jak podkreślam, jest związany ze skuteczną resocjalizacją podczas odbywania kary pozbawienia wolności w systemie SDE, bardzo małym zagrożeniem społecznym i bardzo małą ilością naruszeń zasad trybu odbywania kary pozbawienia wolności, a drugi argument to argument ekonomiczny. Dzisiaj koszt odbywania kary pozbawienia wolności, wykonywanej w zakładzie karnym, to około 2500 zł, zaś odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego to koszt 564 zł, czyli pięciokrotnie mniej.

    Mamy jeszcze jeden argument związany z tym, że niestety dzisiaj w polskich zakładach karnych, zresztą to jest statystyka, która utrzymuje się od co najmniej kilkunastu lat, można powiedzieć, cały czas balansujemy na granicy całościowego wykorzystania wszystkich miejsc w zakładach karnych i aresztach śledczych. Gdyby kilka tysięcy osób, dzisiaj odbywających karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, miało ją odbywać za murami zakładu karnego, to mielibyśmy najnormalniej problem związany z brakiem miejsc dla osadzonych. Jeżeli chodzi o pojemność systemu dozoru elektronicznego, to istnieje możliwość objęcia nim maksymalnie 7,5 tys. osób skazanych w wymiarze dziennym i miesięcznym. Te argumenty przemawiają za tym, żeby na stałe włączyć ustawę o systemie dozoru elektronicznego do polskiego porządku prawnego.

    Przypomnę także, że ponad 90% osób odbywających karę w tym systemie to osoby skazane za tego typu przestępstwa, jak: jazda pod wpływem alkoholu na rowerze. Są to też osoby, które dokonywały drobnych kradzieży, osoby, które nie regulują swoich zobowiązań alimentacyjnych, czy osoby, które naruszyły zakaz prowadzenia pojazdu mechanicznego, bo odebrano im do tego uprawnienia. Nie są więc to osoby, które w sposób bezpośredni stanowią zagrożenie dla życia obywateli, nie są to sprawcy tych najgroźniejszych przestępstw, związanych z zagrożeniem życia czy zdrowia.

    Chcemy także w tej regulacji poszerzyć zakres stosowania systemu dozoru elektronicznego, wprowadzić możliwość objęcia kontrolą elektroniczną nowych grup sprawców, nie tylko sprawców skazanych na karę pozbawienia wolności, ale również osób, w stosunku do których orzeczono środki zapobiegawcze, na przykład dozór Policji, w tym zakaz zbliżania się do określonych osób sprawców, w stosunku do których orzeczono na przykład zakaz zbliżania się do określonych osób lub kontaktowania się z określonymi osobami na podstawie art. 99 Kodeksu karnego. System dozoru elektronicznego daje techniczną możliwość wprowadzenia wyjątkowo efektywnego dozorowania, czy nie dochodzi do złamania zakazu zbliżania się, czyli oprócz tego, że osoba mająca taki zakaz jest objęta systemem dozoru poprzez nałożenie jej obrączki elektronicznej na rękę czy nogę, ofiara, osoba, do której sprawca ma orzeczony zakaz zbliżania się, może być wyposażona w specjalny aparat - zresztą wysoce techniczny i wygodny w użyciu, bo przypominający niewielki aparat telefonii komórkowej, który można mieć cały czas przy sobie, np. w podręcznej torebce - który to aparat informuje ją o tym, że sprawca objęty zakazem zbliżania się zbliża się do niej, np. naruszając odległość, która jest orzeczona postanowieniem sądu. Tak więc jest to bardzo efektywny sposób. Przypomnę także, że objęcie tego typu rozwiązaniem osób w praktyce w przypadku aresztu domowego może być daleko skuteczniejszym narzędziem niż objęcie dozorem policyjnym, bo każde oddalenie się od domu uruchamia natychmiast sygnał alarmowy, a dozór policyjny, jak państwo wiedzą, w praktyce działa w ten sposób, że osoba ma obowiązek meldowania się na komisariacie Policji raz w tygodniu i w przypadku naruszenia tego obowiązku możliwe jest podjęcie jakiejkolwiek interwencji przez Policję po tygodniu, kiedy Policja jest w stanie powziąć informację o tym, że do takiego naruszenia doszło. Gdybyśmy tej nowelizacji nie przygotowali, nie wdrożyli w życie, to obecnie obowiązujące przepisy, jak i umowa podpisana z firmą, która realizuje i eksploatuje system dozoru elektronicznego, wygasają z dniem 31 sierpnia 2014 r.

    Już bardzo krótko omówię kilka szczegółów legislacyjnych, powiem, co proponujemy w nowelizacji. Proponujemy dodanie nowego art. 65a do Kodeksu karnego. Będzie on wypełniać lukę prawną istniejącą w obecnej ustawie, a mianowicie obecna ustawa o dozorze elektronicznym nie przewiduje takiej możliwości, by usunąć, wymienić, zainstalować lub założyć elektroniczne urządzenie rejestrujące lub nadajnik, jeżeli są one uszkodzone czy z innych powodów, na przykład w razie zmiany zasięgu sieci operatorów telefonii komórkowej, przestaje działać. To ewidentnie luka w obecnie obowiązujących przepisach. Chcemy również zmienić art. 83k i dodać nowy art. 88a. W tym zakresie nowelizacja wypełnia lukę w ustawie o dozorze elektronicznym, przewiduje bowiem rozwiązania o charakterze swoistych rozwiązań intertemporalnych, prawo powinno bowiem przewidywać możliwość przejęcia sukcesji po podmiocie, który obecnie prowadzi system dozoru elektronicznego, przez podmiot, który zostanie wyłoniony w przyszłym przetargu w tym zakresie, jaki będzie przygotowany.

    Proponujemy także zmianę art. 89 w ustawie o wykonywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Zmiana ta polega na uchyleniu ust. 2 w tym artykule, czyli przepisu stanowiącego, że ustawa o dozorze elektronicznym traci moc 31 sierpnia. To jest ten fragment, o którym mówiłem, o przejściu od przepisów o charakterze epizodycznym do trwałego wpisania ustawy o dozorze elektronicznym do polskiego porządku prawnego.

    Podsumowując, chciałbym panie i panów posłów prosić o przyjęcie tej nowelizacji w poczuciu, że powinna ona być przyjęta jak najszybciej, ponieważ zmiana przepisów to jedno, a drugie to to, że one dają dopiero podstawę Ministerstwu Sprawiedliwości do przygotowania i ogłoszenia przetargu na wybór operatora, który będzie obsługiwał system dozoru elektronicznego w przyszłości.

    Na sali jest pan minister Stanisław Chmielewski, jest pan generał Paweł Nasiłowski, pełnomocnik ministra do sprawy systemu dozoru elektronicznego. Wiem, że oni także są w stanie odpowiedzieć na każde państwa szczegółowe pytania dotyczące projektu. Dziękuję bardzo. (Oklaski)