21 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Administracji i Cyfryzacji oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych (druki nr 1112 i 1165).

Poseł Jacek Brzezinka:

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska mam zaszczyt przedstawić stanowisko wobec sprawozdania połączonych Komisji: Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Administracji i Cyfryzacji o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Sprawozdanie komisji zostało przedstawione w druku nr 1165.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Projekt ustawy będący przedmiotem dzisiejszej debaty dotyczy niezwykle wrażliwej sfery życia społecznego człowieka, jaką jest poszanowanie godności osób zmarłych. Powszechna dziś w naszej kulturze postawa szacunku dla zmarłych została ukształtowana wielowiekową tradycją i znajduje swoje odzwierciedlenie w przepisach prawa. Pomimo to nie mam wątpliwości, że zmieniające się współcześnie w tym obszarze zachowania i postawy, wyrażające się m.in. upowszechnieniem kremacji zwłok, wymagają stosownej reakcji ze strony ustawodawcy. Niestety przygotowany przez wnioskodawców projekt ustawy o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych obarczony jest wadami prawnymi, co zostało precyzyjnie wskazane w opinii Biura Analiz Sejmowych przygotowanej na zlecenie połączonych komisji rozpatrujących ten projekt.

    Za najistotniejszy problem należy uznać wątpliwości dotyczące zgodności wielu proponowanych regulacji z Konstytucją Rzeczypospolitej, przede wszystkim z określoną w art. 2 konstytucji zasadą demokratycznego państwa prawa. W szczególności dotyczy to zmiany drugiej, w ramach której wprowadza się m.in. definicje ponad 20 pojęć, takich jak: zwłoki, szczątki, prochy, trumna czy urna. Pojęcia te są pojęciami elementarnymi, których zgodnie z zasadami prawidłowej legislacji w systemach prawnych z reguły się nie definiuje, bo są to pojęcia zrozumiałe w danej kulturze i danym języku. Co więcej, podejmowane ewentualne próby ich definiowania powinny, czego nie ma w przypadku przepisów projektu ustawy z druku nr 1112, uwzględniać wszystkie konsekwencje, jakie niosą one dla całego systemu prawa. I tak np. proponowana przez wnioskodawców definicja pojęcia ˝zwłoki˝ powoduje kolizję z innymi przepisami prawa i jej przyjęcie skutkować będzie m.in. ograniczeniem prawnokarnej ochrony zwłok przed znieważeniem.

    Poważne wątpliwości odnośnie do zgodności proponowanych rozwiązań z konstytucją budzi zaproponowane przez wnioskodawców wyłączenie praw małżonka pozostającego w separacji do pochówku i do grobu, w szczególności w związku z propozycją poszerzenia kręgu osób posiadających te prawa o osoby pozostające w trwałym wspólnym pożyciu. Uznając, że podczas stanowienia przepisów prawa nie można ignorować faktu, że coraz więcej osób pozostaje w związku nieformalnym, należy pamiętać, że osoby pozostające w separacji połączone są także pewną więzią natury formalnoprawnej wyrażającą się, zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, obowiązkiem wzajemnej pomocy, możliwością żądania w określonych okolicznościach od małżonka dostarczenia środków utrzymania czy brakiem możliwości zawarcia małżeństwa.

    Kult pamięci zmarłych jest istotnym dobrem osobistym chronionym przepisami prawa cywilnego, a przede wszystkim konstytucji. Proponowane przez wnioskodawców jego selektywne i w gruncie rzeczy arbitralne ograniczenie trzeba uznać za przejaw dyskryminacji bezpośredniej i nieproporcjonalne ograniczenie ochrony tego prawa gwarantowane bezpośrednio przez art. 47 konstytucji. Poważną wątpliwość budzi także brak uzasadnienia przez wnioskodawców powodów społecznych czy racji konstytucyjnych do przyjęcia preferencji ochrony dóbr osobistych konkubenta względem np. matki, która domaga się prawa do pochowania swojej córki czy swojego syna.

    Wobec proponowanych w projekcie ustawy rozwiązań można formułować i inne wątpliwości i zastrzeżenia, których ograniczony czas wystąpienia nie pozwala szczegółowo omówić. O wielu z nich mówił przed momentem poseł sprawozdawca.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Zmierzając do konkluzji mojego wystąpienia, chciałbym zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię. Pomimo poważnych zarzutów dotyczących zgodności proponowanych w projekcie przepisów z konstytucją przedstawiciel wnioskodawców w toku pierwszego czytania nie podjął próby ich merytorycznego wyjaśnienia czy przynajmniej skomentowania. Mając na uwadze fakt, jak delikatnej i szczególnej sfery życia obywateli dotyczy omawiany projekt ustawy, a tym samym jak ważna jest pewność proponowanych w nim regulacji, oraz biorąc pod uwagę ilość i wagę zarzutów prawnych, a także brak merytorycznej na nie odpowiedzi ze strony wnioskodawców, Klub Parlamentarny Platforma Obywatelska opowiada się za odrzuceniem projektu ustawy zgodnie z wnioskiem przedstawionym przez połączone Komisje: Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Administracji i Cyfryzacji. Dziękuję. (Oklaski)