21 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Administracji i Cyfryzacji oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych (druki nr 1112 i 1165).

Poseł Dariusz Cezar Dziadzio:

    Dziękuję, panie marszałku.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! W imieniu Klubu Poselskiego Ruch Palikota mam zaszczyt przedstawić stanowisko w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych.

    Wysoka Izbo! Projekt posła Marka Balta, zamiast być katalizatorem merytorycznej pracy nad dostosowaniem przepisów odnośnie do postępowania z prochami zmarłych, wzbudził niepotrzebne emocje. Projekt ustawy trafił do Komisji Ustawodawczej, która to szanowna komisja opowiedziała się za dopuszczeniem tego projektu do dalszych prac. W czasie prac Komisji Administracji i Cyfryzacji zgłoszono wniosek o odrzucenie i przedstawiono argument, że ustawa ma na celu obalenie pewnej tradycji, choć trudno jest obalić tradycję, która od wieków funkcjonuje w naszej kulturze. Inny wniosek opierał się na konstytucji i kwestii zapewnienia pewnego poziomu ochrony prawnej zmarłych i należnego im szacunku.

    Dziś, kiedy patrzymy na te argumenty, ewidentnie widać, że emocje, o których wspomniałem, są emocjami na poziomie wyznaniowym. Warto tu wspomnieć o opiniach przedstawicielki Kościoła Katolickiego Mariawitów, która stwierdziła, że przechowywanie urn z prochami w domach mieszkalnych nie mieści się w naszej kulturze, czy sekretarza generalnego Konferencji Episkopatu Polski, który wnosi o odrzucenie projektu w całości.

    Jak to się ma do tej sprawy, skoro w ostatnich latach dochodzi do indywidualizacji postaw w sprawach religijnych i społeczeństwo właśnie coraz częściej decyduje się na kremację zwłok? Jakże podejść do sprawy, skoro już dziś na wielu cmentarzach budowane są spopielarnie zwłok, a w sektorach usytuowane są odpowiednie groby na urny z prochami? Wielokrotnie zdarza się, że w wyniku braku precyzyjnego prawa prochy zmarłych w odpowiednich urnach są umieszczane w domu. Sam kilka tygodni temu miałem okazję odwiedzić starszego pana, u którego na półce w dużym pokoju stwierdziłem obecność urny z prochami małżonki. Jest to raczej w tym momencie niezgodne z przepisami, ale jednak w tym przypadku taka urna jest ustawiona na półce w miejscu, co mnie cieszyło, godnym.

    Projekt ustawy ma za zadanie doprecyzować te sprawy, nie szkodzi, a wręcz przeciwnie, wprowadza porządek. Zawiera zapisy regulujące kwestię przechowywania prochów osoby zmarłej przez osobę jej bliską w miejscu zamieszkania, pod rygorem przechowywania ich tylko w zamkniętej w sposób trwały urnie.

    W projekcie ustawy pojawia się zapis o obowiązku informowania państwowego inspektora sanitarnego o miejscu przechowywania urny z prochami oraz wprowadza się uprawnienia nadzorcze oraz obowiązek prowadzenia odpowiedniej ewidencji.

    Panie pośle Balt, zastanawiam się w ogóle, czy jest sens wprowadzenia tego typu kwestii, z racji tego, że państwowy inspektor sanitarny zajmuje się sprawami zagrożenia zdrowia. Prochy, pozbawione czynnika biologicznego, a tym bardziej czynnika epidemiologicznego, nie są już zagrożeniem dla zdrowia człowieka, więc czy nie lepiej byłoby w tym przypadku - i liczę na to, że uda nam się to zrobić w komisji - aby tym rejestrem zajmował się ktoś inny, np. urząd miasta czy urząd gminy, lub ewentualnie urząd, do którego zgłaszamy śmierć kogoś bliskiego, z rodziny, zwłaszcza że otrzymujemy odpowiedni do tego druk?

    Szanowni państwo, kiedy mówimy o spopielaniu zwłok, warto wspomnieć o zapisie dotyczącym utworzenia tzw. pola pamięci - to bardzo ważna rzecz, ponieważ wielokrotnie miałem okazję rozmawiać z osobami, które są zainteresowane spopieleniem własnych zwłok i mówiły, że wolałyby, żeby były one rozsypane niż gdzieś złożone.

    Nowe brzmienie art. 8 ust. 4 oraz dodanie art. 10 ust. 1a mają na celu uwzględnienie zmian zachodzących w sferze życia społecznego, a wyrażających się w coraz większej liczbie związków faktycznych, konkubinatów heteroseksualnych i homoseksualnych. Prawo nie może teraz ignorować coraz częstszego i szerszego zjawiska społecznego. Projekt daje pierwszeństwo osobom pozostającym w trwałym wspólnym pożyciu, a w ramach tej kategorii - małżonkom, zgodnie z konstytucyjną zasadą ochrony małżeństwa i rodziny. Najważniejszym kryterium przy nabyciu uprawnień związanych z pochówkiem powinna być rzeczywista, nie tylko formalna, więź łącząca zainteresowane osoby. Ustawa precyzuje też zasady ponownego użycia miejsca grzebalnego, a skoro jesteśmy już przy miejscu, to precyzuje również, że groby ziemne, murowane, urnowe, kolumbaria oraz pola pamięci mogą znajdować się wyłącznie na cmentarzach. To w znacznym stopniu likwiduje coraz częstszy proceder chowania zwłok w kościołach, co naraża na zagrożenie epidemiologiczne. Być może i ten przepis jest przyczyną emocjonalnego traktowania tego projektu ustawy.

    Przechodzę do konkluzji. Wspomniany projekt ustawy zmierza do urzeczywistnienia wolności sumienia i wyznania w zakresie formy pochówku, w zgodzie z takimi wartościami jak poszanowanie godności zmarłego, ochrona zdrowia i moralności publicznej. W związku z tym Klub Poselski Ruch Palikota rekomenduje projekt ustawy do dalszych prac legislacyjnych. Dziękuję bardzo.